Sáng 13/2, Quốc hội thảo luận tại tổ Dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Phát biểu tại tổ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh sự cần thiết phải sửa 2 luật này trong bối cảnh rất đặc biệt - thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn. 

Nâng chất lượng nền hành chính từ Trung ương đến địa phương

Việc xây dựng luật cũng để đảm bảo nền hành chính hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu cải cách khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

“Dự thảo luật này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không những về mặt chính trị, pháp lý mà còn có ý nghĩa về mặt lịch sử, trong thời điểm rất quan trọng của đất nước. Vì thế thiết kế luật phải tạo ra cơ chế chủ động, linh hoạt cho nền hành chính Nhà nước, nâng cao chất lượng hoạt động của nền hành chính từ Trung ương đến địa phương”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Tra. Ảnh: P.Thắng

Với thời gian cấp bách, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, hai tháng qua, các cơ quan “vừa chạy vừa xếp hàng". 

Thông tin điểm mới nhất, bà Trà đề cập đến tư duy xây dựng pháp luật theo tinh thần luật chỉ quy định vấn đề mang tính nguyên tắc chung, cơ bản, để đảm bảo sự ổn định và sức sống bền vững của dự án luật cũng như điều hành thực tiễn của nền hành chính Nhà nước.

“Đây là 2 đạo luật gốc của nền hành chính Nhà nước. Nếu đi vào cụ thể, không đưa ra nguyên tắc chung thì sau này không có căn cứ để luật chuyên ngành thiết kế theo, khi đó sẽ phá vỡ hết mục tiêu, nguyên tắc”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh và cho hay Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi chỉ có 32 điều, giảm 18 điều so với luật hiện hành

“Như Luật Quốc vụ viện của Trung Quốc cũng chỉ có 20 điều, Luật Nội các của Nhật có 23 điều, Luật Cộng hòa Phần Lan chỉ có 28 điều”, bà Trà dẫn chứng và cho rằng cách xây dựng luật này thể hiện tư duy rất mới, trong bối cảnh tình hình mới.

Điểm mới thứ hai, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh luật tập trung phân định rõ thẩm quyền của Chính phủ và chính quyền địa phương. Chính phủ là cơ quan hành chính Nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp và là cơ quan chấp hành của Quốc hội. 

Tương tự, với chính quyền địa phương cũng có sự thiết kế rành mạch giữa HĐND, UBND và Chủ tịch UBND các cấp.

“Hay thẩm quyền của Thủ tướng, bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, với tư cách là thành viên Chính phủ, luật quy định rất rành mạch để không có sự chồng lấn, giao thoa, xác định rõ trách nhiệm để không đẩy lên Chính phủ”, Bộ trưởng Trà nói và cho rằng tình trạng đẩy việc lên Chính phủ hiện nay còn nhiều.

Làm xuyên Tết để làm rõ vấn đề phân quyền, phân cấp, ủy quyền

Vấn đề mới nữa, cũng là nội dung cốt lõi của hai luật, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ là phân cấp, phân quyền và ủy quyền.

"Chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra, tranh thủ nhiều ý kiến chuyên gia, làm cả ngày, cả đêm, làm xuyên Tết, chỉ nghỉ ngày 30 và mùng 1 Tết, còn lại tập trung để làm rõ việc phân quyền, phân cấp, ủy quyền”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ.

Bà Trà cho hay, Luật Tổ chức Chính phủ là luật gốc, phải đưa ra các nguyên tắc rạch ròi trong phân cấp, phân quyền, ủy quyền, sau này tất cả luật chuyên ngành phải đi theo. 

Các bộ trưởng và thủ trưởng cơ quan ngang bộ phải căn cứ vào nguyên tắc này để khi xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, thực hiện theo quy định về phân quyền, phân cấp và ủy quyền. 

“Chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra, tranh thủ nhiều ý kiến chuyên gia, làm cả ngày, cả đêm, làm xuyên Tết, chỉ nghỉ ngày 30 và mùng 1 Tết, còn lại tập trung để làm rõ việc phân quyền, phân cấp, ủy quyền”, Bộ trưởng chia sẻ.

Đây là vấn đề rất quan trọng để thực hiện phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Nếu không rành mạch vấn đề này, chúng ta không thể thực hiện được, theo bà Trà.

Bộ trưởng Nội vụ cho rằng các đại biểu Quốc hội cũng rất sốt ruột khi rà soát có đến 177 luật quy định thẩm quyền của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ; 152 luật quy định thẩm quyền của Thủ tướng; 141 luật quy định rất cụ thể về thẩm quyền HĐND, UBND; 92 luật quy định rất cụ thể của thẩm quyền của tất cả cấp chính quyền.

“Rất chồng chéo, vướng mắc, làm sao có thể thực hiện phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo nguyên tắc địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm được”, Bộ trưởng nêu thực tế.

Nhắc lại tư duy đột phá trong xây dựng luật pháp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đề cập việc ủy quyền lập pháp - điều các nước khá phổ biến nhưng Việt Nam chưa có tiền lệ, mới chỉ áp dụng trong trường hợp đặc biệt khi đại dịch Covid-19, ban hành Nghị quyết 30.

Bây giờ, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, sẽ có ủy quyền lập pháp trên cơ sở chủ trương của cấp có thẩm quyền. Theo đó, khi giải quyết vấn đề rất lớn có thể ủy quyền cho Chính phủ ban hành nghị định, các văn bản quy phạm pháp luật.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết thêm, trong thời gian sửa đổi đồng bộ các luật, Chính phủ sẽ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, để xử lý những vướng mắc phát sinh, khơi thông nguồn lực và tháo gỡ điểm nghẽn cho việc phân cấp, phân quyền, ủy quyền, cũng như vấn đề có liên quan nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp.