Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân. Ảnh: TN

Sáng 10/8, tại phiên họp thứ 47, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục cho ý kiến về Dự án Luật Cư trú (sửa đổi).

Một trong những vấn đề lớn cơ quan thẩm tra Dự án Luật xin ý kiến Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khi giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo là nội dung liên quan đến thời điểm có hiệu lực của luật và quy định chuyển tiếp.

Đề nghị sử dụng Sổ Hộ khẩu đến năm 2025

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, việc đổi mới phương thức quản lý cư trú của công dân từ cách thức thủ công bằng Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú sang quản lý bằng số hóa thông qua Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở Dữ liệu về cư trú và số định danh cá nhân là hoàn toàn phù hợp với xu thế.

Song, có ý kiến băn khoăn về tính khả thi của phương thức quản lý này và cho rằng quy định thời điểm có hiệu lực của luật từ ngày 1/7/2021 là “không đủ thời gian để bảo đảm các cơ sở dữ liệu liên quan có thể hoàn thiện và vận hành ngay được trên thực tế”.

Theo Uỷ ban Pháp luật, để áp dụng phương thức quản lý cư trú mới cần ít nhất hai điều kiện cơ bản.

Thứ nhất, phải hoàn thành việc xây dựng Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở Dữ liệu về cư trú và cấp đầy đủ số định danh cá nhân cho mọi công dân.

Thứ hai, tất cả các cơ quan đăng ký cư trú theo quy định mới của luật (cơ quan Công an từ cấp xã) phải được trang bị đủ máy móc, thiết bị, hạ tầng mạng; cán bộ, chiến sĩ đủ năng lực để thực hiện việc cập nhật, quản lý, xử lý thông tin về cư trú trên hệ thống Cơ sở Dữ liệu quốc gia.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: TN

“Theo kết quả khảo sát của Thường trực Ủy ban Pháp luật thì vẫn còn khá nhiều ý kiến lo ngại về việc bảo đảm thực hiện các điều kiện nói trên”, ông Tùng nói và cho hay, đến nay vẫn còn một số địa phương chưa thu thập đủ phiếu thông tin về dân cư; một số phiếu đã thu thập còn có sai sót, thiếu thông tin, hoặc chưa đạt yêu cầu; việc trang bị máy tính, cơ sở vật chất, tập huấn nghiệp vụ cho Công an cấp xã để thực hiện nhiệm vụ còn nhiều hạn chế...

Nhiều ý kiến cũng đề nghị trong luật cần quy định về lộ trình chuyển tiếp phù hợp để bảo đảm việc chuyển sang phương thức quản lý cư trú mới thực sự khả thi, trong quá trình đó, cần tiếp tục sử dụng Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú.

Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng ý kiến trên của đại biểu là xác đáng. “Nếu bỏ ngay Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú trong khi các cơ quan chưa sẵn sàng cho việc kết nối, chia sẻ, truy cập trực tuyến Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư để xác định thông tin về nơi cư trú của công dân thì sẽ gây xáo trộn lớn đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, gây khó khăn, phiền phức cho người dân khi thực hiện thủ tục hành chính và các giao dịch dân sự khác có đòi hỏi chứng minh thông tin về nơi cư trú”, ông Tùng nói.

Từ đó, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định một thời kỳ chuyển tiếp, cho phép sử dụng Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú đã được cấp song song với hệ thống điện tử cho tới hết 31/12/2025.

“Không có căn cứ giữ Sổ Hộ khẩu tới năm 2025”

Phát biểu ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm đề nghị, giữ nguyên phương án Chính phủ trình, để luật có hiệu lực từ 1/7/2021 và không để thời gian chuyển tiếp tới năm 2025 như đề xuất của Ủy ban Pháp luật.

“Chúng tôi là cơ quan chủ trì thấy hoàn toàn có đủ khả năng điều kiện”, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh và cho rằng, “bây giờ vẫn lưu lại Sổ Hộ khẩu cho đến năm 2025, chúng tôi thấy không phù hợp, không thực tế”.

Theo Bộ trưởng Tô Lâm, các cơ quan có trách nhiệm đang rất nỗ lực thực hiện việc này. “Không có căn cứ gì kéo dài giữ Sổ Hộ khẩu song hành cho tới năm 2025, nếu đối chiếu với các công việc đang triển khai”, ông Tô Lâm nhấn mạnh một lần nữa. Chính phủ đã có kế hoạch để thực hiện. Lộ trình bước đi đã vạch ra để khi luật có hiệu lực là thực hiện được.

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm. Ảnh: TN

Cho rằng việc kéo dài thời gian chuyển tiếp đến 2025 là quá dài, song Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng băn khoăn nếu bỏ ngay Sổ Hộ khẩu, Sổ Tạm trú thì sẽ có nhiều vướng mắc vì liên quan đến nhiều thủ tục đi kèm.

Theo ông Thanh, nên cho tồn tại song song như việc thu phí tự động không dừng. “Đến năm 2025 đúng là quá dài thật, nhưng vẫn phải có thời gian chuyển tiếp linh hoạt để tạo điều kiện trong thủ tục hành chính”, ông Thanh phát biểu.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân ủng hộ đề xuất của Chính phủ và Bộ Công an, không kéo dài thời gian chuyển tiếp tới năm 2025. Vì vậy, nên đưa ra mốc thời gian luật có hiệu lực để cố gắng. “Tới lúc đó còn lấn cấn gì đó thì Quốc hội ra nghị quyết gia hạn thêm”, bà Nguyễn Thị Kim Ngân nói.

Theo bà Nguyễn Thị Kim Ngân, quyền tự do cư trú đã được quy định, đến lúc cần bỏ những thủ tục giấy tờ lạc hậu. “Thủ tục định ra mà lạc hậu rồi thì phải bỏ, phải cải cách, tại sao cứ bám những cái cũ? Giảm bớt thủ tục cho dân nhờ. Cái gì tiến bộ, thuận tiện, hiện đại cho dân thì phải làm, đừng luyến tiếc những thủ tục rườm rà”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng cho rằng, luật có hiệu lực từ 1/7/2021 mà sau 4 năm mới bỏ được Sổ Hộ khẩu thì “mục tiêu và tư tưởng chủ đạo xây dựng luật này không phù hợp”. Theo ông Lưu, yêu cầu đặt ra là phải tạo điều kiện cho người dân thực hiện quyền tự do cư trú, giảm thủ tục hành chính, cũng như bảo đảm yêu cầu quản lý Nhà nước.

Hương Giang