(Thanh tra) - Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị (Sepon) vừa tổ chức lễ xuất khẩu thành công lô hàng 60 tấn hạt trẩu đầu tiên sang thị trường Ấn Độ. Sự kiện đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực đưa nông sản bản địa vươn ra quốc tế, đồng thời mở ra triển vọng mới cho cây trẩu ở vùng rừng phía Tây tỉnh Quảng Trị.
Hạt trẩu - từ loài cây bị lãng quên
Cây trẩu được người Pháp đưa vào trồng tại các xã phía Bắc của huyện Hướng Hóa (cũ), tỉnh Quảng Trị, nhờ điều kiện khí hậu ôn hòa, thổ nhưỡng phù hợp. Cây sinh trưởng nhanh, phát tán rộng, tạo nên những cánh rừng trẩu tự nhiên ở nhiều khu vực lân cận. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, do thị trường không ổn định, nhiều hộ dân chặt bỏ để lấy gỗ hoặc bỏ mặc không chăm sóc.
Sự trở lại của thị trường trẩu trong vài năm gần đây đã làm thay đổi đời sống kinh tế của nhiều cộng đồng miền núi Quảng Trị. Vào mùa trẩu chín rộ tháng 9, một người có thể thu lượm bình quân 20–30kg/ngày, những gia đình có 5 lao động tham gia nhặt trẩu có thể thu nhập đến vài triệu đồng/ ngày. Đây là nguồn sinh kế đáng kể đối với người dân vùng rừng vốn ít cơ hội tiếp cận các loại cây trồng có giá trị cao.
Theo ông Bùi Văn Thìn, Phó Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa thì giá trị của cây trẩu không chỉ nằm ở sản lượng hạt mà lá trẩu tạo lớp thảm mục dày, giữ ẩm; rễ bám sâu, cố định đất. Nhờ vậy, những khu rừng trẩu tại khu bảo tồn nhiều năm qua không ghi nhận cháy rừng hay sạt lở.
Hiện Quảng Trị có hơn 3.000ha trẩu, chiếm 21% diện tích trẩu cả nước. Dư địa mở rộng vùng nguyên liệu còn rất lớn, hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu của các thị trường công nghiệp quy mô lớn. Theo chia sẻ của ông Hồ Văn Thưng, đại diện nhóm hộ cung cấp hạt trẩu cho Sepon, thực tế sản xuất cho thấy, với diện tích hiện tại, một hộ gia đình có thể thu nhập 10–20 triệu đồng mỗi năm; những hộ trồng tập trung đạt 40–60 triệu đồng/năm.
Hạt trẩu có giá trị cao trong cả y học dân gian lẫn công nghiệp. Trong dân gian, vỏ thân trẩu được dùng chữa đau răng, sâu răng; hạt trẩu dùng trị mụn nhọt, chốc lở. Trong công nghiệp, dầu ép từ hạt trẩu được dùng sản xuất sơn, vecni, mực in, chất chống thấm và các sản phẩm kỹ thuật có yêu cầu cao về độ khô, khả năng chịu nhiệt và khả năng kháng nước.
Cũng chính nhờ giá trị công nghiệp này mà nhu cầu về hạt trẩu tại các thị trường lớn, trong đó có Ấn Độ – quốc gia có ngành dầu kỹ thuật phát triển mạnh – tăng đều trong nhiều năm qua. Điều này tạo cơ hội lớn để các địa phương nhiều trẩu như Quảng Trị tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Hướng tới vùng nguyên liệu lớn, bền vững
Để một sản vật rừng trở thành mặt hàng xuất khẩu, yêu cầu đặt ra rất cao. Hạt phải có độ ẩm thấp, tạp chất hạn chế, chỉ số dầu ổn định và đặc biệt phải đảm bảo truy xuất nguồn gốc. Quá trình thu hái, sơ chế và kiểm định đều phải tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn thương mại quốc tế.
Lô hàng 60 tấn xuất khẩu lần này, vì vậy, không chỉ là câu chuyện thương mại. Đó là minh chứng cho năng lực chuẩn hóa, hội nhập và tham gia chuỗi cung ứng giá trị cao của một sản vật rừng bản địa.
Theo Tổng Công ty thương mại Quảng Trị, sắp tới Sepon sẽ phối hợp với người dân tổ chức trồng mới, chăm sóc và hướng dẫn kỹ thuật thu hái, sơ chế theo quy chuẩn quốc tế. Tất cả các lô hàng sẽ được kiểm định nghiêm ngặt trước khi xuất khẩu, bao gồm đo độ ẩm, đánh giá tạp chất, phân tích dầu và kiểm tra truy xuất nguồn gốc. Công ty cam kết giao hàng đúng tiến độ, giữ ổn định chất lượng và không phá giá – các nguyên tắc quan trọng trong thương mại quốc tế.
Đơn vị cũng khẳng định mong muốn hợp tác lâu dài với đối tác Ấn Độ trên tinh thần minh bạch, thẳng thắn và bền vững. Sự ổn định của thị trường đầu vào và đầu ra được xem là yếu tố then chốt để động viên người trồng trẩu tiếp tục mở rộng sản xuất, bảo vệ rừng và phát triển sinh kế.
Theo kế hoạch, Sepon sẽ cùng các đối tác phát triển vùng nguyên liệu trẩu đạt 8.000–12.000ha theo đề án của UBND tỉnh Quảng Trị. Đồng thời, công ty sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị thu mua và doanh nghiệp dầu công nghiệp tại Ấn Độ nhằm chuẩn hóa chuỗi cung ứng, tiến tới xây dựng thương hiệu trẩu Quảng Trị trên thị trường quốc tế.
Lô hàng xuất khẩu đầu tiên mang lại niềm động viên lớn cho người trồng trẩu, khi sản phẩm của họ lần đầu tiên được thị trường thế giới tiếp nhận. Điều này không chỉ mở ra cơ hội tăng thu nhập mà còn khẳng định giá trị kinh tế – sinh thái của cây trẩu trong phát triển bền vững vùng miền núi.
Về lâu dài, chuỗi giá trị này kỳ vọng sẽ góp phần quan trọng vào tái cơ cấu nông nghiệp, thúc đẩy kinh tế lâm nghiệp, tạo việc làm ổn định và khuyến khích người dân giữ rừng. Đồng thời, việc xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn quốc tế sẽ tạo thương hiệu riêng cho trẩu Quảng Trị, nâng vị thế của tỉnh trên bản đồ nông sản công nghiệp toàn cầu.
Lô hàng 60 tấn trẩu xuất khẩu sang Ấn Độ vì vậy không chỉ là thành quả của Sepon mà còn là dấu mốc cho một hành trình mới: đưa sản vật rừng miền Trung vươn xa hơn, bền vững hơn trên thị trường quốc tế.
