Theo lộ trình dự án triển khai từ năm 2021, nhưng đến tháng 1/2022 mới được khởi công. Ảnh: TQ

Tuyến đường huyết mạch

Dự án thành phần 1 - ĐVB thuộc dự án ĐVB và cầu Nhật Lệ 3. Dự án có tổng mức đầu tư 2.200 tỷ đồng. Theo hồ sơ, tuyến đường được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cấp III đồng bằng, vận tốc thiết kế 80 km/h.

Tuyến đường này gồm 3 đoạn với tổng chiều dài 85,4 km, trong đó đoạn Nam Roòn - Quảng Phúc (huyện Quảng Trạch) dài 21,9 km, đoạn Nam cầu Lý Hòa (huyện Bố Trạch) - Quang Phú (Đồng Hới) dài 15,6 km và đoạn Hà Trung (huyện Quảng Ninh) - Mạch Nước (xã Vĩnh Thái, huyện Vĩnh Linh) dài 47,9 km và sẽ nối với tuyến đường dự án ĐVB kết nối Hành lang Kinh tế Đông Tây - giai đoạn I đang chuẩn bị xây dựng.

Dự án được chia thành 4 gói thầu, trong đó, 2 gói đã đấu, gồm gói thầu XL-04 và gói thầu XL-06 (Gói thầu XL-04 mới mở thầu, chỉ có một nhà thầu tham gia; gói thầu XL-06 cũng “ván đã đóng thuyền”, chọn xong nhà thầu).

Do “lùm xùm”, ngày 02/3/2022, Sở Giao thông vận tải (GTVT) Quảng Bình đã hủy thầu hồ sơ thầu gói thầu XL-05 (đoạn từ Km0+00-Km27+123 đoạn Hà Trung - Mạch Nước, mức đầu tư 391,474 tỉ đồng).

Dự án ĐVB Quảng Bình được cho là tuyến đường huyết mạch. Ảnh: TQ

Cần minh bạch môi trường đấu thầu

Theo tài liệu chúng tôi có được, mặc dù đã có luật pháp nhưng trên thực tế vẫn xảy ra hiện tượng bắt bẻ, gây khó khăn cho nhà thầu này, tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu khác (được “ngắm” từ trước) gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng, vi phạm quy định tại Khoản 2, Điều 12 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP trong việc thực hiện đấu thầu.

Không ít nhà thầu lớn đã phải “thở dài” khi tham gia đấu thầu gói XL-05, bởi những tiêu chí mời thầu ở địa phương này khắt khe thuộc loại hiếm thấy.

Ngày 18/11/2021, Sở GTVT Quảng Bình đăng thông tin mời thầu trên Hệ thống Mạng đấu thầu quốc gia đối với gói thầu XL-05 và gói XL-06, tương ứng số tiền là 391,474 tỉ đồng và 469,676 tỉ đồng.

Ngày 4/12 mở thầu, chỉ có ba nhà thầu tham gia ở gói thầu XL-05 và hai nhà thầu tham gia ở gói thầu XL-06.

Đặc biệt mới đây nhất, khi mở gói thầu XL-04, có tổng vốn đầu tư 337,971 tỉ đồng, nhưng chỉ duy nhất một nhà thầu tham gia. Không hiểu vì sao, gói thầu XL-04 chỉ có duy nhất một nhà thầu tham gia?

Nguyên nhân được cho là do bên mời thầu đưa nhiều tiêu chí “khó”, thậm chí là thiếu công bằng. Trước thắc mắc của nhiều doanh nghiệp xây dựng công trình giao thông, lãnh đạo Sở GTVT Quảng Bình cho rằng: Dự án ĐVB là công trình nhóm A, cần những nhà thầu có năng lực thực sự để đảm bảo tiến độ cũng như chất lượng công trình. Các tiêu chí mời thầu đều đúng với chủ trương của Chính phủ, của Bộ GTVT và tỉnh Quảng Bình.

Một nhà thầu tham dự đấu thầu cho biết, doanh nghiệp ông tham gia đầu thầu khắp cả nước, đã thi công nhiều công trình nhóm A nhưng chưa thấy nơi nào mời thầu kiểu bắt bí như ở dự án TĐVB Quảng Bình. Trong nhiều tiêu chí làm “khó” của Sở GTVT Quảng Bình, yêu cầu nhà thầu phải sở hữu trạm trộn bê tông nhựa, cự li dưới 60km…

Đấy là chưa nói, Sở GTVT Quảng Bình còn yêu cầu nhà thầu phải có số dư trong tài khoản tối thiểu 40% nguồn lực tài chính mà nhà thầu cam kết để thực hiện gói thầu.

Sở này còn yêu cầu nhà thầu thành viên cung cấp nhiều tài liệu khác không thuộc yêu cầu của hồ sơ mời thầu.

Một chuyên gia về đấu thầu cho rằng, các tiêu chí Sở GTVT Quảng Bình đưa ra vô hình trung tạo “rào cản”, hạn chế sự tham gia của nhà thầu. Điều này có thể tạo “lợi thế” cho một số nhà thầu “được ngắm” trước nhưng gây ra cạnh tranh không bình đẳng, đi ngược tinh thần Luật Đấu thầu.

Khoản 2, Điều 12, Nghị định 63, ngày 26/6/2014 quy định: Trong hồ sơ mời thầu không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng.

“Những quy định như nhà thầu phải có mỏ, hoặc hợp đồng nguyên tắc, bắt buộc sở hữu trạm trộn bê tông nhựa thì không cần thiết phải đưa vào tiêu chí mời thầu. Đây là vật liệu có sẵn trên thị trường, không phải hàng hoá đặc thù; hay như yêu cầu nhà thầu phải có số dư tối thiểu trong tài khoản mới cho tham gia dự thầu là vi phạm bí mật của doanh nghiệp...”, ông lý giải. Việc tạo ra “giấy phép con” kiểu này trái với tinh thần Nghị định số 63/2014 của Chính phủ, Chỉ thị 47/CT-TTg của Thủ tướng, các văn bản quy phạm pháp luật khác và mẫu hồ sơ mời thầu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Mục a, Điểm 5, Chỉ thị 47/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 27/12/2017 quy định rõ: Khi xây dựng yêu cầu về kỹ thuật không được đưa ra các điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng, đồng thời cũng không được đưa ra các yêu cầu quá cao dẫn đến làm tăng giá dự thầu hoặc làm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu; không được nêu yêu cầu về nhãn hiệu, xuất xứ cụ thể của hàng hóa, kể cả việc nêu tên nước, nhóm nước, vùng lãnh thổ gây ra sự phân biệt đối xử.

Liệu dự án ĐVB Quảng Bình có bảo đảm tiến độ? Ảnh: TQ

Việc Sở GTVT tỉnh Quảng Bình hủy thầu hồ sơ thầu gói thầu XL-05 (đoạn từ Km0+00-Km27+123 đoạn Hà Trung - Mạch Nước với tổng mức đầu tư 391,474 tỉ đồng) sẽ là chậm tiến độ thực hiện dự án nói chung và gói thầu XL-05 nói riêng.

Nếu Sở GTVT tỉnh Quảng Bình vẫn tiếp tục đưa ra các tiêu chí “khó”, tiêu chí “riêng” không phù hợp với Nghị định số 63/2014/NĐ-CP trong việc thực hiện đấu thầu thì gói thầu XL-05 của dự án sẽ khó tìm được nhà thầu đáp ứng các tiêu chí mà Sở GTVT tỉnh Quảng Bình đưa ra.

Với chiều dài bờ biển trên 116km, dự án biển đóng vai trò hết sức quan trọng đối với quá trình phát triển của Quảng Bình. Dự án hoàn thành sẽ tạo sự kết nối thông suốt không chỉ về hạ tầng, mà đóng vai trò trọng yếu trong bảo đảm quốc phòng - an ninh, tạo “cú hích” mạnh mẽ cho du lịch, dịch vụ biển, công nghiệp ven biển, năng lượng tái tạo, bảo vệ môi trường, cứu hộ cứu nạn, phòng chống thiên tai… Nếu dự án triển khai chậm sẽ ảnh hưởng lớn đến việc bảo đảm quốc phòng - an ninh và sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Trần Quý