Điều mà người dân nơi đây vô cùng phẫn nộ, bức xúc là, kẻ phạm tội nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, thách đố dư luận. Các cơ quan chức năng địa phương bàng quan trước lời kêu cầu của gia đình nạn nhân. Trước nỗi ê chề, mất niềm tin tột độ này, bà Nghiêm Thị Kim Liên, sau gần nửa năm đem đơn “gõ cửa” hầu hết các cơ quan tỉnh Thái Nguyên để tìm công lý cho chồng đã đứt mạch máu não ngay tại cơ quan công quyền, tử vong sau đó ít giờ…Vợ tôi chết mà không nhắm mắt đượcNgồi trước mặt chúng tôi là một người đàn ông có dáng nhỏ bé, nước mắt cứ trực chảy xuống mỗi khi nhắc tới vợ. “Họ là những người đại diện cho Nhà nước thực thi pháp luật nhưng lại có trái tim của thú” - ông Hà nói vậy khi kể về hành trình tới “cửa quan” của vợ chồng mình. Còn chúng tôi, sau khi nghe xong câu chuyện này, cầm tập phiếu “chuyển đơn” mà ông Hà là chủ sở hữu cũng thấy lạnh người!Theo tường trình của ông Hà, sự việc xảy ra vào ngày 6/1/2011, khi máy xúc của Cty Cổ phần (CP) Luyện kim đen Thái Nguyên múc lấn sang ranh mỏ (khu Chỏm Vung, xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ) thuộc sở hữu của Cty ông đang theo làm công nhân. Chiều cùng ngày, trong khi cùng 4 anh em trong Cty đem dây chăng ranh giới giữa 2 đơn vị, ông Hà đã bị 3 đối tượng là anh em ruột gồm: Chu Phương Nam, Chu Thái Hà (Uỷ viên Hội đồng Quản trị Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên) và Chu Minh Phương (Phó Giám đốc Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên) tay cầm dao quắm, gậy sắt tấn công trước sự hò reo của 50 - 60 công nhân Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên. Đặc biệt hơn là cuộc hành hung này được diễn ra ngay trước mắt ông Hoàng Duy Nhất, Trưởng Công an xã Cây Thị cùng các công an viên của xã này.Sau khi được đưa đi cấp cứu, điều trị tại phân viện Trại Cau rồi tiếp tục chuyển đến Bệnh viện Tâm thần tỉnh Thái Nguyên trong trạng thái tinh hoàn đau buốt, sưng to, đau đầu, mất ngủ nhiều ngày đêm, ngày 29/3/2011, tổ chức giám định pháp y tỉnh Thái Nguyên đã có văn bản xác định ông Hà bị thương tật 29%.Ông Nguyễn Văn Tùng, người cùng cơ quan với ông Hà và chứng kiến toàn bộ sự việc cho chúng tôi biết: Khoảng 14 giờ ngày 6/1, khi chuẩn bị chăng dây, ngoài 5 người của Cty mình còn có ông Hoàng Duy Nhất và một số công an viên xã Cây Thị đến để giải quyết mốc giới của 2 đơn vị. Từ phía xa, 3 anh em ruột Nam, Hà, Phương tay cầm hung khí dẫn đầu đoàn người hùng hổ lao tới. Miệng chửi rủa,  Chu Thái Hà là người đầu tiên vụt gậy sắt vào đầu ông Hà. Máu đầu túa ra, ông Hà bỏ chạy thì một màn gậy dội xuống lưng, gáy. Ngã lộn nhào xuống đất, ông Hà tiếp tục bị Phương túm cổ kéo lên, đá liên tiếp vào ngực, bụng và bộ hạ...Sau khi ông Hà được đưa đi cấp cứu, ông Tùng ở lại để cùng ông Nhất và một số người liên quan lập biên bản sự việc. Lúc này, các đối tượng Hà, Phương, Nam đã biến khỏi hiện trường. Tại biên bản có nội dung ghi nhận “ông Hà, Nam, Phương cùng một số bảo vệ cầm gậy đánh ông Hà”.Từ khi xảy ra vụ việc tới nay (gần tròn 2 năm), các cán bộ Công an huyện Đồng Hỷ có đến gặp ông Hà 3 - 4 lần, lấy lời khai thì ít mà vận động rút đơn, đề nghị hòa giải thì nhiều. Người tích cực nhất trong số đó là ông Nguyễn Đăng Hưởng, Đội trưởng Đội Điều tra Công an huyện Đồng Hỷ, nay đã chuyển công tác về Công an thị xã Sông Công. Theo ông Hà, có cùng cách làm với ông Hưởng, còn có ông Diệp Văn Vinh, Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Hỷ.Không đồng tình với cách giải quyết của các cán bộ Công an huyện Đồng Hỷ, vợ chồng ông Hà đề nghị giải quyết theo đúng quy định của pháp luật. Nhưng, càng đề nghị thì càng thấy mất dạng. Thương chồng, bà Liên đã bỏ công việc chạy chợ, chầu chực ở nhiều cơ quan huyện Đồng Hỷ và tỉnh Thái Nguyên, thậm chí là cả Trung ương. Nhưng, kết cục chỉ là vô vọng. Ngày 25/5/2012, tại trụ sở UBND thị trấn Trại Cau, trong khi trình bày với cán bộ về việc đã nhiều lần gửi đơn đến Công an huyện nhưng chưa được giải quyết, bà Liên đã bị đứt mạch máu não tại đây và tử vong ít giờ sau đó.Với cách làm thờ ơ, vô cảm, các cơ quan có trách nhiệm của huyện Đồng Hỷ có là nguyên nhân gây lên cái chết của bà Liên? Sự thật sẽ bị bóp méo?Sự lặng thinh của các cơ quan chức năng địa phương khiến người dân nơi đây nghĩ ngay đến một kết cục đáng buồn: Sự thật sẽ bị bóp méo?Ngày 2/11/2012, ông Hà đã nhận được Quyết định không khởi tố vụ án hình sự số 17 (ngày 27/9/2012) và Thông báo số 113 (ngày 8/10/2012) về quyết định không khởi tố vụ án hình sự do Thượng tá Diệp Văn Vinh, Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Hỷ ký. Lý do bất ngờ được đưa ra là: Các đối tượng Hà, Phương, Nam “biến mất” mà bỗng “xuất hiện” kẻ đánh ông Hà là Nguyễn Văn Thật, bảo vệ Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên. Tuy nhiên, Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Hỷ đã không khởi tố hành vi của đối tượng này vì cho rằng, Thật gây án trong trạng thái "thần kinh bị kích động mạnh".Ngày 14/11/2012, chúng tôi đã có buổi làm việc với lãnh đạo UBND huyện Đồng Hỷ cùng đại diện các cơ quan: Công an, Viện KSND, Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Đồng Hỷ. Tại buổi làm việc này, ông Diệp Văn Vinh báo cáo toàn bộ diễn biến vụ việc cũng như quá trình xác minh. Theo đó, mặc dù trong biên bản lập ngay sau khi sự việc xảy ra có nêu “ông Hà, Nam, Phương cùng một số bảo vệ cầm gậy đánh ông Hà”, nhưng Cơ quan CSĐT không chứng minh được. Còn ông Nguyễn Văn Thật lại khai nhận mình có dùng gậy cao su và chỉ đánh 3 phát vào lưng và đùi ông Hà.Khi chúng tôi hỏi: “Vậy, vết thương ở đầu, vết thương ở bộ hạ ông Hà do ai gây ra và bằng loại hung khí gì?” thì ông Vinh trả lời: CQĐT chưa chứng minh được!Lý giải về việc ông Thật gây án trong tình trạng "thần kinh bị kích động mạnh", ông Vinh nêu: Buổi sáng,  Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên đã bị ngăn cản hoạt động sản xuất và buổi chiều ông Hà lại tiếp tục có hành vi căng dây phân ranh giới. Khi thấy ông Hà du đẩy ông Phương (ông Hà bị bảo vệ Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên xô và đuổi - trích dẫn báo cáo của Công an huyện Đồng Hỷ), thần kinh của Thật đã bị "kích động mạnh" nên mới đánh ông Hà!Khi chúng tôi đưa ra câu hỏi: “Vì sao Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Hỷ phớt lờ việc đề nghị giải quyết việc đánh người của gia đình ông Hà (từ khi diễn ra vụ việc đến trước thời điểm có thông báo không khởi tố vụ án vào ngày 27/9/2012) được nhiều cơ quan của tỉnh và Thanh tra Bộ Công an chuyển về?”, ông Vinh khẳng định đã nhiều lần trả lời đơn, nhưng chỉ với nội dung "đang xác minh chưa xong". Chúng tôi đề nghị cung cấp các thông báo này thì ông Vinh trả lời không được vì đây là tài liệu thuộc hồ sơ vụ án và phải xin phép thủ trưởng đã.Giải thích cho việc chậm ra thông báo không khởi tố vụ án vì đây là vụ việc phức tạp với lý do: Vụ việc diễn ra từ sáng tới... chiều, quá đông người và Cty CP Luyện kim đen Thái Nguyên là doanh nghiệp lớn, có nhiều đóng góp cho huyện. Hơn nữa, Công an huyện cũng có nhã ý để 2 bên tự hoà giải, nhưng gia đình ông Hà không đồng ý. UBND huyện Đồng Hỷ nhận lỗi, hứa chỉ đạo giải quyết sớm vụ việc Ngày 5/10/2011, UBND tỉnh Thái Nguyên có Văn bản số 1729/UBND-NC gửi UBND huyện Đồng Hỷ yêu cầu cơ quan này chỉ đạo cơ quan công an và các đơn vị chức năng của huyện xem xét, giải quyết ngay đơn của bà Liên và có văn bản báo cáo UBND tỉnh trong tháng 10/2011. Tiếp đó, các cơ quan: HĐND tỉnh Thái Nguyên, Tỉnh ủy Thái Nguyên, Công an tỉnh Thái Nguyên và Thanh tra Bộ Công an… đều có văn bản yêu cầu Công an huyện Đồng Hỷ giải quyết đơn của bà Liên. Bất chấp các chỉ đạo trên, UBND huyện Đồng Hỷ và các cơ quan chức năng huyện này đã phớt lờ khiến bà Liên bức xúc, đứt mạch máu não mà chết. Ngay sau buổi làm việc với chúng tôi vào sáng 14/11/2012, ông Trần Quyết Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ đã ký Văn bản số 711/UBND-VP báo cáo thực hiện Văn bản 1729, nhận thiếu sót vì chậm trả lời UBND tỉnh tới... 13 tháng. Ông Thắng hứa sẽ quyết tâm tập trung chỉ đạo sớm giải quyết dứt điểm vụ việc. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi và đưa tin về vụ việc này.   Không khởi tố vụ án là vi phạm Bộ luật Hình sự Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với các luật sư Cty Luật MTON (Đoàn Luật sư TP Hà Nội). + Cần hiểu và vận dụng tình tiết của vụ án như thế nào? - Trong vụ án cố ý gây thương tích xảy ra hồi ngày 6/1/2011 tại khu Chỏm Vung, nạn nhân là ông Nguyễn Văn Hà, đối tượng gây án là ông Nguyễn Văn Thật, cả 2 đều là người làm thuê cho 2 Cty có tranh chấp với nhau về đất. Theo Quyết định không khởi tố vụ án số 17 của Cơ quan CSĐT Công an huyện Đồng Hỷ ngày 27/9/2012 với lý do: “Tỷ lệ thương tật của ông Nguyễn Văn Hà dưới 31% chưa đủ yếu tố cấu thành tội cố ý gây thương tích trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh”. Như thông tin mà PV Báo Thanh tra phản ánh, chúng tôi nhận thấy: 1/ Chưa đủ căn cứ để đánh giá ông Thật ở trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, do đó Cơ quan CSĐT ra quyết định không khởi tố vụ án theo Điều 105 là chưa đủ cơ sở. 2/ Đủ dấu hiệu để ra quyết định khởi tố vụ án về “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” theo quy định tại Điều 104 Bộ luật Hình sự. 3/ Với các vết thương ở đầu và phù nề tinh hoàn, ngoài ông Thật là người khai tấn công 3 phát vào lưng và đùi ông Hà, cơ quan công an cần điều tra xác định nguyên nhân các vết thương ở đầu và bộ hạ cũng như các đối tượng gây án để đối chiếu và khớp với lời khai của bị hại là ông Hà. + Vậy, có thể định tội danh theo Điều 105 Bộ luật Hình sự hay không? - Không thể định tội danh theo Điều 105 trong trường hợp này. Điều 105 Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định: “… Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31 - 60% trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với người thân thích của người đó, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 2 năm”. Ngoài ra, theo phóng viên, nhóm người của 2 Cty tranh chấp nhưng chưa xô xát, ông Hà mới chỉ xuất hiện buổi chiều (13 giờ 30) và cầm đoạn dây để căng chỉ giới không có sự tấn công hay xúc phạm ông Thật (tức là không có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng), mà ông Hà bị ông Thật tấn công thì ông Thật chắc chắn không thể đạt đến trạng thái tinh thần kích động mạnh được. Cũng không có người thân thích nào của ông Thật ở hiện trường bị ông Hà có “hành vi trái pháp luật nghiêm trọng” đến mức làm cho ông Thật bức xúc đạt đến “tinh thần bị kích động mạnh”. Do đó, không thể định tội danh theo Điều 105 Bộ luật Hình sự. + Có thể khởi tố vụ án hay không? - Cần khởi tố vụ án theo Điều 104 Bộ luật Hình sự. Từ lập luận không thể có “trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” của ông Thật đã nêu trên, với mức thương tật 29% đã đủ dấu hiệu để khởi tố vụ án về “tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” theo quy định tại Điều 104 Bộ luật Hình sự. Cần điều tra làm rõ lời khai của nạn nhân và các vết thương còn chưa làm rõ của nạn nhân theo Bản giám định pháp y số 58/GĐYP ngày 29/3/2011 của tổ chức giám định y pháp Thái Nguyên. Cụ thể là: Vết thương ở đầu và phù nề tinh hoàn nguyên nhân từ đâu? Các đối tượng gây án và tình tiết sự việc theo lời khai của ông Hà với cơ quan điều tra đã xác minh được đến đâu? Tôi cũng có một điều thắc mắc rằng, mặc dù phía nạn nhân không hề đề cập đến đối tượng tấn công mình là ông Thật (mà là các đối tượng Hà, Phương, Nam), nhưng cơ quan điều tra lại xác định ông Thật là kẻ gây án. Phải chăng ông Thật đã “tự nhận tội”? Việc giám định hiện trường, lấy lời khai làm chứng và những người liên quan phải tiến hành tỉ mỉ. Cơ quan điều tra cần phải bảo đảm tôn trọng sự thật, khách quan, toàn diện và đầy đủ; phát hiện chính xác, nhanh chóng mọi hành vi phạm tội, làm rõ những chứng cứ xác định có tội và chứng cứ xác định vô tội, những tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người có hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm và không làm oan người vô tội. Hy vọng việc định tội danh được chính xác và nhanh chóng để tạo sự tôn nghiêm của luật pháp. Trích Bộ luật Hình sự số 15/1999/QH10 năm 1999 Điều 104: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác: 1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm: a) Dùng hung khí nguy hiểm hoặc dùng thủ đoạn gây nguy hại cho nhiều người; b) Gây cố tật nhẹ cho nạn nhân; c) Phạm tội nhiều lần đối với cùng một người hoặc đối với nhiều người; d) Đối với trẻ em, phụ nữ đang có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ; đ) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình; e) Có tổ chức; g) Trong thời gian đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục; h) Thuê gây thương tích hoặc gây thương tích thuê; i) Có tính chất côn đồ hoặc tái phạm nguy hiểm; k) Để cản trở người thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân. 2. Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60% hoặc từ 11% đến 30%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 5 năm. 3. Phạm tội gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật  từ  61% trở lên hoặc dẫn đến chết người hoặc từ 31% đến 60%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 5 năm đến 15 năm. 4. Phạm tội dẫn đến chết nhiều người hoặc trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. Điều 105: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh: 1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60% trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với người thân thích của người đó, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 6  tháng đến 2 năm. 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm: a) Đối với nhiều người; b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên hoặc dẫn đến chết người hoặc trong trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác.