(Thanh tra) - Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các sản phẩm thân thiện với sức khỏe và môi trường, "nhãn xanh" nổi lên như một bảo chứng cho cam kết bền vững, uy tín của doanh nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những chương trình chứng nhận uy tín, được cơ quan Nhà nước công nhận với quy trình thẩm định nghiêm ngặt, thì thị trường lại đang chứng kiến sự xuất hiện của những "nhãn xanh" mập mờ, được cấp bởi các tổ chức, đơn vị tư nhân… thậm chí là doanh nghiệp truyền thông. Điều đáng nói, các doanh nghiệp sau khi được cấp các “chứng chỉ” này đã tận dụng in, dán logo chứng chỉ lên các bao bì sản phẩm, rồi được quảng cáo công dụng như sản phẩm đã được cấp “nhãn xanh” chính thống gây nhiễu loạn thông tin, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng và sự cạnh tranh lành mạnh của các doanh nghiệp chân chính.
Thực tế ngành sơn với các câu chuyện về “nhãn xanh”
Từ phản ánh của một số doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh “Sơn”, phản ánh về việc có nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực này đang sử dụng “nhãn xanh” mập mờ. Với mục đích in, dán, quảng cáo, thổi phồng công dụng, chất lượng là sản phẩm đạt tiêu chuẩn “nhãn xanh Việt Nam” cho các dòng sản phẩm của doanh nghiệp đang kinh doanh trên thị trường.
Phản ánh đến Báo Thanh tra, doanh nghiệp còn cung cấp thông tin, để thực hiện việc đăng ký “nhãn xanh” mập mờ, quy trình thủ tục cực kỳ đơn giản. Khi có nhu cầu doanh nghiệp chỉ cần tìm kiếm trên mạng, liên hệ online, sau đó được hướng dẫn các thủ tục quy trình “đơn giản” và chỉ cần bỏ ra số tiền chưa đến 10 triệu đồng và sau 48h là doanh nghiệp sẽ được cấp “nhãn xanh”.
Để minh bạch hóa thông tin, phóng viên Báo Thanh tra cũng “mục sở thị” tìm hiểu và nắm bắt trên thị trường các loại mặt hàng, có những nhãn hàng nào đủ điều kiện để được cấp “Nhãn xanh” theo tiêu chuẩn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và “Nhãn xanh” nào nghi vấn?
Ghi nhận trên mạng xã hội Facebook tài khoản có tên “Sơn Spentec Việt Nam” có bài đăng ngày 01/04/2025 quảng cáo “thương hiệu sơn đạt tiêu chuẩn xanh vì môi trường và sức khỏe người tiêu dùng” với nội dung: Sơn SPENTEC tự hào khi là một trong số các thương hiệu sơn tại Việt Nam đạt chứng nhận Xanh Global Green Label cho các sản phẩm theo quy định của Hội đồng môi trường. Đây là chứng nhận uy tín hàng đầu được cấp bởi một tổ chức nổi tiếng. Chứng nhận này giúp người dùng nhận biết các sản phẩm an toàn thân thiện với môi trường với các tiêu chí như - Hàm lượng hợp chất hữu cơ bay hơi độc hại trong không khí (V.O.C) thấp. - Không chứa các kim loại nặng có khả năng gây ung thư như chì, thủy ngân,… -Tất cả các nguyên liệu đầu vào đều được kiểm định chất lượng khắt khe.
Bên dưới những dòng quảng cáo này, nhãn sơn có để ảnh chứng nhận "Chỉ số Nhãn Xanh Toàn Cầu - Global Green Label Index "do "Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Doanh nghiệp Châu Á - Asia Enterprise R&D Centre", đại diện ký là ông Trần Văn Doanh. Chứng nhận có thời hạn từ 28/12/2024 đến 28/12/2026.
Ghi nhận tại một cửa hàng kinh doanh sơn tại Bắc Ninh, đại diện cửa hàng này giới thiệu sản phẩm sơn Galosi của Công ty Cổ phần Đầu tư và sản xuất MiLan (Đại Lộ, Ninh Sở, Thường Tín, Hà Nội), khẳng định, đây là sản phẩm sơn đạt chứng chỉ “nhãn xanh” đảm bảo các yếu tố về chất lượng sản phẩm, thân thiện với sức khỏe người dùng và môi trường. Tại thị trấn Thắng, Hiệp Hòa, Bắc Giang một đại lý kinh doanh sản phẩm sơn Galosi khác cũng có những lời giới thiệu, khẳng định nội dung tương tự.
Đáng chú ý trên vỏ thùng sơn của doanh nghiệp này, ngoài việc nhãn mác thể hiện tên các chủng loại sơn, rất dễ dàng nhận thấy chứng nhận “Global Green Label Index” của "Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Doanh nghiệp Châu Á” được in rõ trên thùng sơn với màu xanh đặc trưng logo có hình trái đất nằm ở trung tâm.
"Nhãn xanh Việt Nam" – Chuẩn mực và minh bạch
Trái ngược hoàn toàn với sự mập mờ của những "nhãn xanh" tự phát, chương trình "Nhãn xanh Việt Nam" được Cục Môi Trường - Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý, là một hệ thống chứng nhận có căn cứ pháp lý vững chắc (Quyết định số 253/2009/QĐ-TTg, Thông tư số 41/2013/TT-BTNMT) và quy trình thẩm định khoa học, minh bạch.
Để đạt được Nhãn xanh Việt Nam, sản phẩm phải trải qua quá trình đánh giá nghiêm ngặt dựa trên các tiêu chí môi trường cụ thể do Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành cho từng nhóm sản phẩm. Ví dụ, với "Bao bì nhựa thân thiện với môi trường" (NSTVN-01:2023), các tiêu chí bao gồm từ nguồn gốc nguyên liệu (nhựa sinh học, nhựa PE/PP tái chế), giới hạn các chất độc hại, tỷ lệ phân hủy sinh học, cho đến kế hoạch thu hồi, tái chế sau sử dụng.
Gần đây nhất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã công bố các bộ tiêu chí Nhãn xanh Việt Nam cho pin, máy photocopy và bóng đèn LED…, cho thấy sự mở rộng và cam kết liên tục của chương trình này. Quá trình đăng ký bao gồm việc chuẩn bị hồ sơ chi tiết (đơn đăng ký, báo cáo bảo vệ môi trường hoặc ISO 14001:2015, báo cáo đánh giá sản phẩm theo tiêu chí Nhãn xanh), nộp hồ sơ, thẩm định hồ sơ và kiểm tra thực tế nếu cần, trước khi được cấp chứng nhận có thời hạn 03 năm. Doanh nghiệp được cấp Nhãn xanh Việt Nam có nghĩa vụ duy trì chất lượng sản phẩm, sử dụng đúng logo và chịu sự giám sát từ cơ quan chức năng.
Ngay cả các nhãn xanh quốc tế uy tín như "Singapore Green Label" mà các sản phẩm của doanh nghiệp có đủ điều kiện để được cấp chứng nhận cho một số sản phẩm của mình cũng có quy trình chặt chẽ, với các điều khoản rõ ràng về tuân thủ pháp luật, kiểm tra giám sát, và phí cấp phép minh bạch. Quá trình thẩm định diễn ra trong thời gian 1 năm, sau đó sản phẩm đủ điều kiện mới được cấp chứng nhận, thời gian chứng nhận được lưu hành 2 năm. Được biết, "Singapore Green Label" là một chứng nhận uy tín mà nhiều doanh nghiệp trong ngành xây dựng nói chung và doanh nghiệp sản xuất Sơn nói riêng hướng tới và mong muốn sở hữu để khẳng định uy tín của mình.
Đi tìm “sự thật” về Chứng nhận “Chỉ số Nhãn Xanh Toàn Cầu - Global Green Label Index”?
Trên website https://www.brand-asia.com/ đơn vị này giới thiệu: Asia Business Centre là một tổ chức khoa học ứng dụng trực thuộc TW Hội nghiên cứu khoa học về Đông Nam Á - Việt Nam, Theo thực tiễn Asia Business Centre có thể thành lập các đơn vị trực thuộc ở trong nước và nước ngoài theo quy định của Pháp luật. Asia Business Centre được tổ chức hoạt động trên cơ sở quyết định thành lập số: 19-2018/QĐ-TW của Trung ương Hội và Chứng nhận đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ: A-1912 của Bộ Khoa học và Công nghệ.
Chức năng nhiệm vụ “Nghiên cứu khoa học” tuy nhiên chưa rõ thông tin về quyền hạn và trách nhiệm. Trên trang chủ của website có thể hiện banner của “Chứng nhận chỉ số nhãn xanh toàn cầu - Global green label index” click chuột thì không hiển thị bất kỳ thông tin nào liên quan đến nội dung tại banner.
Để tìm hiểu thông tin về chứng nhận chỉ số này, thông qua hợp đồng đăng ký cấp chứng nhận “Chỉ số nhãn xanh toàn cầu 2025” của một doanh nghiệp ngành sơn, tại mục QUYỀN LỢI BÊN A: hợp đồng nêu rõ (1). Được sở hữu và sử dụng kết quả đánh giá Chỉ số Nhãn hiệu Xanh Toàn Cầu trong thời hạn 02 (hai) năm kể từ ngày cấp chứng nhận. (2). Được cấp 01 (một) Quyết định cấp và công nhận danh hiệu Chỉ số Nhãn hiệu Xanh Toàn Cầu trong thời hạn 02 (hai) năm kể từ ngày cấp chứng nhận. (3). Được cấp 01 (một) Chứng nhận bản chính có giá trị phạm vi toàn cầu. (4). Được nhận File Gốc Logo Chỉ số Nhãn hiệu Xanh Toàn Cầu, File chứng nhận (đã khóa chỉnh sửa). 5. Được sử dụng và khai thác thương mại gồm: Logo Chỉ số Nhãn hiệu Xanh Toàn Cầu, Chứng nhận Chỉ số Nhãn hiệu Xanh Toàn Cầu. (6). Được quảng bá, truyền thông thương hiệu trong các hoạt động giao thương, hoạt động báo chí, truyền hình.(7). Được in ấn trên bảng hiệu, Bao bì sản phẩm, Hồ sơ năng lực, tài liệu về thương hiệu. 8. Được sử dụng trong Hồ sơ đấu thầu, Hồ sơ vào các Hệ thống bán hàng: Siêu thị, Cửa hàng, ... Hồ sơ tham gia các giải thưởng trong nước và quốc tế.
Người đại diện pháp lý thực hiện hợp đồng là ông Trần Văn Doanh - Tổng Giám đốc - Công ty Cổ phần tập đoàn truyền thông Sài Gòn - Tài khoản nhận tiền đứng tên cá nhân ông Doanh mở tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam -chi nhánh, HCM.
Phản ánh và nghi vấn từ doanh nghiệp
Gần đây, Báo Thanh tra đã nhận được đơn phản ánh của Công ty Cổ phần M.G, một doanh nghiệp trong ngành sơn, về những dấu hiệu bất thường liên quan đến sản phẩm sơn Galosi của Công ty Cổ phần Đầu tư và Sản xuất Milan. Theo Công ty M.G, những nghi vấn về tính minh bạch của "chứng nhận Chỉ số Nhãn Xanh Toàn Cầu 2025" mà Công ty Milan đang sử dụng để quảng cáo có thể ảnh hưởng tới chất lượng thật của sản phẩm?
Công ty M.G còn chỉ ra rằng, đơn vị cấp chứng nhận này là "Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Doanh nghiệp Châu Á". Câu hỏi đặt ra là liệu Công ty Milan có đáp ứng đủ các tiêu chuẩn khắt khe để được cấp chứng nhận này hay không, khi có thông tin cho rằng quy trình cấp phát không đòi hỏi đầy đủ hồ sơ pháp lý, thiếu các bước thẩm định và khảo sát thực tế theo chuẩn mực? Việc các sản phẩm sơn Galosi dễ dàng được dán nhãn "Global Green Label Index" từ chứng nhận này có thể khiến người tiêu dùng hiểu lầm nghiêm trọng về một sản phẩm "xanh" và "an toàn" thực sự. Công ty M.G khẳng định tình trạng này không phải trường hợp cá biệt mà là một thực trạng trong ngành.
Theo Công ty M.G, "Chỉ số Nhãn Xanh Toàn Cầu" hay "Global Green Label Index" do "Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Doanh nghiệp Châu Á" cấp có nhiều điểm tương đồng với các chương trình nhãn xanh chính thống như "Nhãn xanh Việt Nam" của Bộ Tài nguyên và Môi trường hay "Singapore Green Label" của Hội đồng Môi trường Singapore. Tên gọi và biểu tượng (hình trái đất) được thiết kế để tạo cảm giác về một chứng nhận quốc tế, uy tín, trong khi thực tế lại thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng và không thể tra cứu trên các cổng thông tin quốc gia được công nhận.
