Lễ ký kết hợp đồng đầu tư Dự án căn hộ của Công ty CP Tamexim. Ảnh tư liệu.

Theo chúng tôi, CPH các DNNN dẫu khó khăn vẫn có thể làm được, nhưng để quản lý các DN sau CPH làm ăn có hiệu quả, chống biểu hiện vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền lợi của các cổ đông là việc khó hơn. Vụ án vi phạm Luật Doanh nghiệp, xâm hại lợi ích của các cổ đông nhỏ vốn là cán bộ, công nhân viên của DN tại Công ty Cổ phần Vật tư Xuất nhập khẩu Tân Bình liên quan đến DN sau CPH mà Tòa án nhân dân TP. Hồ Chí Minh thụ lý hơn 2 năm nay vẫn chưa xong, có thể coi là một vụ điển hình. 

Những hành vi dấu hiệu mờ ám 

Công ty Vật tư Xuất nhập khẩu Tân Bình (TP. Hồ Chí Minh) là DNNN được cổ phần hóa 100% vào năm 2007 và trở thành Công ty Cổ phần Vật tư Xuất nhập khẩu Tân Bình (Công ty CP Tamexim). Sau một thời gian mua bán cổ phần lòng vòng, đến năm 2008 các cổ đông gồm có: Công ty CP Thanh Niên sở hữu 85,14% cổ phần, 38 cổ đông nhỏ chủ yếu là cán bộ, công nhân viên của công ty giữ 14,86% cổ phần còn lại. Đáng chú ý, do sở hữu phần lớn cổ phần của Công ty CP Tamexim, nên trong nhiều năm qua, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) và Tổng giám đốc (TGĐ) Công ty CP Thanh niên giữ luôn chức Chủ tịch HĐQT và TGĐ Công ty CP Tamexim. Do cơ cấu lãnh đạo DN như vậy, bằng những hành vi bất chấp các quy định của Luật Doanh nghiệp, năm 2009 và 2010 mặc dù không thông qua Đại hội cổ đông và không được sự đồng ý của các cổ đông là cán bộ công nhân viên Công ty, lãnh đạo Công ty CP Tamexim đã có hàng loạt hành vi “chuyển dịch tài sản” từ Công ty CP Tamexim sang Công ty CP Thanh niên. 

Cụ thể: Tháng 12/2008 ký các hợp đồng về việc Công ty CP Tamexim dùng tài sản bảo lãnh cho Công ty CP Thanh Niên vay Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam 400 tỷ đồng. Ngày 30/6/2009, dùng ngân quỹ của Công ty CP Tamexim cho Công ty CP Thanh Niên vay 20 tỷ đồng. Ngày 24/6/2009 ký bán cho Công ty CP Nam Tiến (do Công ty CP Thanh Niên nắm cổ phần khống chế) diện tích 6.500m2 các căn hộ Khu chung cư 33 Trương Công Định, quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh với giá 97,5 tỷ đồng, thấp hơn giá thị trường. Ngày 16/9/2009, Công ty CP Tamexim ký góp vốn 8,15 triệu USD với các DN khác đầu tư xây dựng công trình tại Lạc Long Quân… Từ năm 2009 đến nay, 38 cổ đông nhỏ không được họp Đại hội cổ đông, không được báo cáo tài chính cũng như hoạt động của DN, thậm chí không biết thành phần HĐQT của Công ty CP Tamexim ra sao. Ngay khi Tòa án nhân dân TP. Hồ Chí Minh thụ lý vụ án kinh tế do khiếu tố của 38 cổ đông nhỏ, mất hơn 1 năm Tòa không tìm được lãnh đạo của Công ty CP Tamexim. Nhưng, sau khi được các bị đơn cung cấp địa chỉ văn phòng, cũng như nhà riêng của TGĐ Công ty CP Tamexim, vụ án cho đến nay vẫn dậm chân tại chỗ. 

Đã vi phạm Luật Doanh nghiệp

Theo pháp luật hiện hành, Luật Doanh nghiệp quy định về việc thành lập, tổ chức quản lý, hoạt động của công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân thuộc các thành phần kinh tế. Mọi hoạt động của Công ty CP Tamexim phải tuân thủ các quy định của Luật Doanh nghiệp. Các DNNN sau khi CPH, hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và chịu sự giám sát của pháp luật và các cổ đông, chủ sở hữu DN. Trong vụ việc này, nếu đúng tinh thần các văn bản pháp luật, chúng tôi nhận thấy có dấu hiệu của những vi phạm Điều lệ hoạt động DN và Luật Doanh nghiệp. Việc không tổ chức Đại hội cổ đông thường niên vi phạm Điều 1.12 Điều lệ năm 2007 và Điều 13.1 Điều năm 20110 của Công ty CP Tamexim. Việc không công bố báo cáo tài chính và các hoạt động DN cho cổ đông là vi phạm Luật Doanh nghiệp tại Điều 79.2c quy định: Các cổ đông được quyền xem xét và trích lục sổ biên bản và các nghị quyết của Hội đồng quản trị, báo cáo tài chính giữa năm và hàng năm theo mẫu của Hệ thống Kế toán Việt Nam và các báo cáo của Ban kiểm soát; Và tại Điều 116.2 quy định: Giám đốc (GĐ) hoặc TGĐ công ty không được đồng thời làm GĐ hoặc TGĐ của DN khác. Như vậy, việc TGĐ Công ty CP Tamexim đồng thời là TGĐ Công ty CP Thanh niên là vi phạm quy định pháp luật. 

Những giao dịch của Công ty CP Tamexim với Công ty CP Thanh Niên theo Đều 120 Luật Doanh nghiệp: Hợp đồng, giao dịch giữa công ty với các đối tượng sau đây: a) Cổ đông, người đại diện uỷ quyền của cổ đông sở hữu trên 35% tổng số cổ phần phổ thông của công ty và những người có liên quan của họ; b) Thành viên Hội đồng quản trị, GĐ hoặc TGĐ; phải được Đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng quản trị chấp thuận nếu được Điều lệ doanh nghiệp quy định. Những giao dịch này có dấu hiệu chuyển dịch tài sản trái phép gây thất thoát tài sản của Công ty CP Tamexim. Các hợp đồng này chưa hề được đưa ra báo cáo tại Đại hội cổ đông, thậm chí, ngay cả khi đã thực hiện cũng không thông báo với cổ đông là vi phạm các nghĩa vụ với cổ đông. Điều 96.d Luật Doanh nghiệp quy định, Đại hội cổ đông có quyền: Quyết định đầu tư hoặc bán số tài sản có giá trị bằng hoặc lớn hơn 50% tổng giá trị tài sản được ghi trong báo cáo tài chính gần nhất của công ty. Rất đáng tiếc khi hàng loạt các hoạt động đầu tư, bán tài sản tại Công ty CP Tamexim đã vi phạm điều này. 

Để xử lý những sai phạm trong hoạt động của Công ty CP Tamexim, từ đó, có thể rút ra bài học cần thiết trong quản lý giám sát các DNNN sau CPH, các cơ quan bảo vệ pháp luật cần sớm tổ chức thanh tra, kiểm tra các hoạt động của Công ty CP Tamexim và các DN liên quan, xử lý các vi phạm và quan trọng hơn cần bảo vệ quyền lợi của các cổ đông, những nhân tố cần có trong các đợt CPH DNNN sắp tới.

Trúc Việt