(Thanh tra) - Trong quá trình làm việc, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Nguyễn Doãn Anh nhận được đơn thư phản ánh của Nhân dân và đã chỉ đạo thanh tra toàn diện 3 mỏ đá ở đồi Chăn, xã Hà Bình, huyện Hà Trung. Thanh tra tỉnh được UBND tỉnh Thanh Hóa giao nhiệm vụ thanh tra toàn diện 3 mỏ đá này và đã “kết luận” Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) “tham mưu” cho UBND tỉnh Thanh Hóa cấp phép thăm dò, không thông qua đấu giá 3 mỏ đá này, là trái quy định của pháp luật.
Sở NN&MT “tham mưu” không đấu giá
Theo tìm hiểu được biết, mỏ đá Bazan của Công ty TNHH khai thác đá Đăng Khoa Phát được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp phép thăm dò ngày 11/1/2018; cấp Giấy phép khai thác số 98/GP-UBND ngày 21/6/2019. Mỏ đá Bazan của Công ty TNHH khai thác và xây dựng Quyết Thắng được UBND tỉnh cấp phép thăm dò ngày 9/5/2018, cấp Giấy phép khai thác số 210/GP-UBND ngày 30/12/2019. Mỏ đá Spilit của Công ty TNHH sản xuất và xây dựng Phúc Thịnh được UBND tỉnh cấp phép thăm dò ngày 5/8/2016, cấp Giấy phép khai thác số 46/GP-UBND ngày 20/3/2020. Cả 3 mỏ đá này đều nằm ở đồi Chăn, xã Hà Bình, huyện Hà Trung.
Trong kết luận thanh tra mới đây, Thanh tra tỉnh Thanh Hóa “khẳng định” Sở NN&MT Thanh Hóa đã vi phạm quy định tại điểm b, khoản 2, Điều 40 Luật Khoáng sản năm 2010, do tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt đề án thăm dò, cấp giấy phép thăm dò khoáng sản cho Công ty Cổ phần Spilit không phù hợp quy hoạch; tham mưu cấp phép thăm dò, cấp giấy phép khai thác cho Công ty Đăng Khoa Phát vượt diện tích 1ha so với quy hoạch đã được UBND phê duyệt tại Quyết định số 572/QĐ-UBND ngày 23/2/2017; cấp giấy phép thăm dò cho Công ty TNHH sản xuất và xây dựng Phúc Thịnh khi chưa có trong quy hoạch khoáng sản.
Đặc biệt, Sở NN&MT tham mưu cho UBND tỉnh không đúng quy định trong việc cấp phép thăm dò không thông qua đấu giá đối 3 mỏ đá tại xã Hà Bình, khi đề án thăm dò khoáng sản của Công ty CP đá Spilit chưa được UBND tỉnh quyết định việc thông qua nội dung đề án thăm dò khoáng sản, nhưng Sở NN&MT vẫn tham mưu, đề nghị UBND tỉnh cấp giấy phép thăm dò khoáng sản cho Công ty CP đá Spilit, là không đúng quy định.
Việc Sở NN&MT quyết định thành lập hội đồng thẩm định báo cáo thăm dò khoáng sản đối với 3 mỏ đá tại xã Hà Bình là không đúng thẩm quyền. Sở NN&MT đề nghị các công ty chỉnh sửa tên khoáng sản từ đá spilit thành đá bazan (tại Văn bản 3021/STNMT-TNKS ngày 28/5/2018) đối với 3 mỏ đá tại xã Hà Bình khi chưa báo cáo và chưa được sự đồng ý của UBND tỉnh chấp thuận, là trái quy định, tự ý thay đổi, điều chỉnh nội dung giấy phép thăm dò khoáng sản của UBND tỉnh đã cấp cho các công ty.
Sau khi nhận được hồ sơ đề nghị cấp giấy phép thăm dò tại 3 mỏ của các công ty, Sở NN&MT không thông báo công khai các thông tin trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, Báo Đấu thầu. Tham mưu cho UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác khoáng sản không thông qua đấu giá, cho Công ty TNHH khai thác đá Đăng Khoa Phát và Công ty TNHH sản xuất và xây dựng Phúc Thịnh, là không đúng quy định.
Ngoài ra, Sở NN&MT đã xác định trữ lượng đá khối thu hồi để xẻ khoảng 6-9% trữ lượng khai thác; trữ lượng còn lại dùng để làm “vật liệu xây dựng thông thường” và san lấp là không phù hợp với thực tế khai thác đối với loại đá Spilit. Đặc biệt, khi tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản cho các công ty, Sở NN&MT không tính tiền cấp quyền đối với trữ lượng khoáng sản tại bờ moong, đai bảo vệ mỏ khoáng sản, dẫn đến việc tính thiếu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tính thiếu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với khối lượng đất phủ tại mỏ đá của Công ty TNHH sản xuất và xây dựng Phúc Thịnh với số tiền là 64.760.446 đồng.
Không tham vấn cộng đồng dân cư khi đánh giá tác động môi trường
Đối với báo cáo đánh giá tác động môi trường của cả 3 mỏ đều không đáp ứng yêu cầu (không tham vấn ý kiến cộng đồng dân cư theo quy định) nhưng vẫn được Sở NN&MT, đơn vị chủ trì thẩm định đánh giá tác động môi trường, thống nhất thông qua, dẫn đến nhiều hộ dân chưa đồng tình.
Sở NN&MT không thực hiện việc cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường đối với hai chủ đầu tư dự án khai thác khoáng sản. Từ đó dẫn đến 2 công ty này chưa hoàn thành đầy đủ, đúng vị trí một số hạng mục công trình bảo vệ môi trường như xây dựng rãnh thoát nước; hệ thống xử lý nước thải, nước thải nguy hại, hệ thống xử lý chất thải sinh hoạt... nhưng 2 công ty này đã có hoạt động khai thác khoáng sản.
Việc Sở NN&MT chưa thực hiện trách nhiệm trong việc tham mưu cho UBND tỉnh chuyển mục đích sử dụng rừng, chuyển mục đích sử dụng đất đối với 3 mỏ đá tại đồi Chăn, xã Hà Bình là vi phạm quy định tại khoản 1, Điều 23 Luật Lâm nghiệp năm 2017 và Điều 42 Nghị định 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp năm 2017.
Ngoài ra, trong công tác quản lý Nhà nước, Sở NN&MT chưa quan tâm kiểm tra, đôn đốc, dẫn đến việc Công ty CP Spilit không có văn bản báo cáo UBND tỉnh về kế hoạch, thời gian triển khai thi công các hạng mục công tác thăm dò khoáng sản, theo quy định tại Điều 42 Luật Khoáng sản năm 2010. Thiếu kiểm tra, giám sát, đôn đốc các công ty thực hiện khai thác khoáng sản theo đúng giấy phép đã được cấp và chấp hành các quy định pháp luật có liên quan trong hoạt động khai thác khoáng sản dẫn đến việc các công ty còn những khuyết điểm, vi phạm chưa hoàn thành đầy đủ, đúng quy định các hạng công trình xây dựng cơ bản mỏ, trong dự án đầu tư đã được phê duyệt, nhưng đã tiến hành khai thác khoáng sản.
Lắp đặt trạm cân và camera giám sát chưa đúng quy định; chưa lập bản vẽ mặt cắt hiện trạng khai thác khu vực được phép khai thác; chưa lập kế hoạch khai thác theo quy định; bổ nhiệm giám đốc điều hành mỏ khi không có tài liệu chứng minh nhân sự đã có thời gian trực tiếp khai thác khoáng sản tại mỏ lộ thiên ít nhất là 5 năm. Các công ty chưa thông báo bằng văn bản về trình độ chuyên môn, năng lực quản lý của giám đốc điều hành mỏ cho UBND tỉnh.
Ngoài Sở NN&MT, Thanh tra tỉnh Thanh Hóa đã quy trách nhiệm Sở Xây dựng không lập và trình UBND tỉnh “phê duyệt quy hoạch khu vực khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để cung cấp nguyên vật liệu phục vụ xây dựng các công trình sử dụng ngân sách Nhà nước” (trong đó có 3 mỏ đá tại đồi Chăn, xã Hà Bình) là vi phạm quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 22 Nghị định 158/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ.
Mặc dù 3 mỏ đá làm vật liệu xây dựng thông thường tại đồi Chăn, xã Hà Bình, huyện Hà Trung chưa có trong quy hoạch khoáng sản được UBND tỉnh phê duyệt, nhưng Sở Xây dựng vẫn tham gia ý kiến thống nhất chủ trương để Sở NN&MT tham mưu cho UBND tỉnh cấp giấy phép thăm dò khoáng sản tại các khu vực này, là trái quy định tại khoản 1, Điều 4 Luật Khoáng sản năm 2010.
Khi thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế cơ sở của 3 dự án đầu tư mỏ khai thác khoáng sản tại đồi Chăn, xã Hà Bình, huyện Hà Trung, Sở Xây dựng đã có khuyết điểm, vi phạm báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, thiết kế cơ sở 3 mỏ này không thiết kế đầy đủ các hạng mục công trình (đã quy định tại chủ trương đầu tư được UBND tỉnh phê duyệt), như không có bản vẽ các hạng mục giám sát sản lượng khoáng sản nguyên khai được khai thác, đưa ra khỏi mỏ (trạm cân, camera); không có bản vẽ các hạng mục xây dựng cơ bản như công trình kho vật tư; xưởng sữa chữa; trạm nghiền sàng; chưa có vị trí hạng mục giếng khoan; nhà điều hành, khu sản xuất; khu nhà điều hành, kho vật tư, kho chứa vật liệu nổ công nghiệp... nhưng Sở Xây dựng không yêu cầu điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, thiết kế cơ sở.
Được biết, mặc dù đá Spilit và đá Bazan đều thuộc nhóm đá magma, tuy nhiên đây là tên gọi 2 loại đá khác nhau, có tính chất hóa lý khác nhau và UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt giá tính thuế tài nguyên môi trường khác nhau đối với 2 loại đá này. Tuy nhiên, Sở NN&MT lại có dấu hiệu "ưu ái", tự ý chỉnh sửa tên khoáng sản từ đá spilit thành đá bazan cho các doanh nghiệp được cấp phép mỏ đá không thông qua đấu giá.
