Một khu dân cư tại quận 9_(Ảnh minh họa).

>> Phương án một đằng, đền bù một nẻo
>> Mới đền bù đã nhiều… vấn đề!
>> Thu hồi tù lù mù, đền bù tùy hứng

Những vấn đề công luận thông tin về dự án (DA) Chỉnh trang phát triển đô thị ở phường Long Bình, quận 9 đã khiến dư luận quan tâm. Để xóa dấu vết, làm chuyện đã rồi, những ngày qua, chính quyền đã huy động nhiều lực lượng cùng máy móc tổ chức cưỡng chế, tháo dỡ nhà của dân. Có trường hợp, chính quyền đập tường, tháo dỡ nhà dân mà không cần quyết định. Kiểu làm việc theo “luật rừng” lại diễn ra ngay tại TP văn minh hiện đại số một của đất nước. Nhiều gia đình đã rơi vào cảnh mất đất, không nhà mà không hiểu ngọn nguồn sự việc.

Những người dân này cho biết, năm 2008, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Hữu Tín  ra QĐ 75/UBND thu hồi nhà, đất của 211 hộ dân để xây dựng DA Chỉnh trang phát triển đô thị. Theo quy định pháp luật, người dân có nhà đất trong khu DA chỉnh trang sẽ được tái định cư tại chỗ. Như những DA chỉnh trang khác, những gia đình có diện  tích đất nhiều sẽ được hoán đổi thành đất ở, với tỷ lệ tương ứng. Đối với những gia đình có nhà ở sẽ được bố trí tái định cư tại chỗ. Vì vậy, mặc dù giá trong phương án đền bù đưa ra thấp, bằng hình thức áp giá, nhưng người dân vẫn chấp nhận. Vậy nhưng, khi 211 hộ dân nhận quyết định mới biết, không có trường hợp nào được tái định cư tại chỗ, giải tỏa trắng. Phần lớn các hộ dân rơi vào cảnh không nhà vì tiền đền bù không đủ để mua đất làm nhà. 

Người dân đi tìm hiểu mới hay, đây không phải DA chỉnh trang đô thị mà để làm khu đô thị kinh doanh. Chủ đầu tư DA - Trung tâm phát triển quỹ đất TP chỉ là vỏ bọc, trá hình. Chủ đầu tư thực sự của DA là một công ty nước ngoài. Đây hoàn toàn là DA xây dựng khu đô thị để kinh doanh kiếm lời. Đất đai của tổ tiên, ông bà mấy đời để lại đã trở thành miếng mồi ngon cho cán bộ bán đổi, kiếm chác. 

Theo Nghị định 69/CP, nếu là DA giải tỏa nhà cửa dân để xây dựng khu đô thị mới, nhằm mục đích kinh doanh thì chủ đầu tư phải thương lượng với người dân. Cái tên “DA chỉnh trang phát triển đô thị” đã làm người dân mất nhà cửa, không có tiền đền bù.

TP áp giá thấp vì tuyên bố đây là DA “công cộng”, đến cấp quận thực hiện đền bù thì cái giá rẻ bèo ấy lại “thất thoát” tiếp. Theo số liệu mà Báo Thanh tra có được, tại DA chỉnh trang đô thị này, không chỉ có 4 trường hợp nhận tiền đền bù thấp hơn Phương án đền bù đã được UBND TP phê duyệt mà lên đến 35 hộ. Nhiều hộ gia đình trong phương án đền bù nhiều tỷ đồng nhưng thực nhận vài trăm triệu đồng. Cụ thể, ông Hồ Văn Lớn ở 1011/2A KP Long Bửu, trong phương án đền bù là 2,465 tỷ đồng, nhưng thực nhận 155 triệu đồng; ông Trần Văn Phước ở 16/13 tổ 2, Nguyễn Xiển, P. Long Bình, trong phương án là 6 tỷ đồng, nhưng thực nhận 512 triệu đồng; ông Nguyễn Quang Ngọc ở 68D1/68 Nguyễn Xiển, P. Long Bình, trên phương án đền bù là 1,494 tỷ đồng, nhưng thực nhận 198 triệu đồng; bà Lê Thị Kim Thanh ở 1083/12 Nguyễn Xiển, P. Long Bình, trong phương án đền bù là 1,439 tỷ, nhưng thực đền bù chỉ 257 triệu đồng… Hàng chục hộ gia đình có nhà cửa, đất đai nhưng chỉ nhận được đền bù vài chục triệu đồng. Thực tế, danh sách số hộ đền bù không đúng với phương án đã phê duyệt còn nhiều hơn. 

Bà Trần Thị Vết cho biết, đất đai của người dân sử dụng ổn định hàng mấy chục năm, nhưng chính quyền không thông báo cho dân kê khai 299 mà tự kê khai, nay lấy lý do chính quyền kê khai để cho rằng đất công, không bồi thường cho người dân. Chính quyền quy định chỉ đền cho người dân trong diện tích 2.000m2, nếu đất dân vượt quá số đó không được đền bù. Ở Long Bình xưa vốn là vùng sâu, vùng xa của TP. Trước đây, người dân sống bằng nghề làm vườn, rẫy là chủ yếu. Để đảm bảo đời sống, mỗi gia đình khai phá, trồng trọt vài mẫu đất. Nay chính quyền lấy đất của dân làm “khu đô thị mới” lại quy định chỉ đền bù trong phạm vi 2.000m2 là quá vô lý. Ngoài 2.500m2 đất của gia đình bà Vết bị cho là đất công, còn trên 3.000m2 không ban hành quyết định thu  hồi.  

Đối với trường hợp, bà Dương Mỹ Châu ở 18bis/30A Nguyễn Thị Minh Khai, quận 1, đất đai đã sang nhượng từ trước năm 1975. Từ đó đến nay, gia đình liên tục canh tác, sử dụng trồng cây ăn trái, hoa màu. Năm 1994, khi thực hiện  xây dựng sân golf Thủ Đức, chủ đầu tư đã lấy một phần và đã đền bù cho gia đình. Về phần đất còn lại, ngoài ranh sân golf gia đình vẫn tiếp tục trồng trọt. Đã nhiều năm qua, gia đình làm hồ sơ xin cấp lại giấy chứng nhận, nhưng không được giải quyết. Ngày 7/8/2013, Phó Chủ tịch UBND Q.9 Nguyễn Văn Thành ban hành QĐ 697/QĐ cho rằng, gia đình “lấn chiếm, sử dụng trên phần đất mà P. Long Bình quản lý” và chỉ bồi thường cho gia đình 814 triệu đồng. 

Người dân ở đây bức xúc, trong khi nhiều hộ dân bị vu khống chiếm đất công để không đền bù cho người dân, thì nhiều hộ dân là người nhà, thân thích lại được ông Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Thành ưu ái.

Chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước trong quy hoạch, thu hồi, đền bù luôn công khai, minh bạch cho người dân. Cách làm việc của UBND Q. 9 đã đi ngược lại chủ trương chung. Hành vi đánh tráo mục đích DA và tiền đền bù đã được phê duyệt không đến với người dân bị thu hồi nhà, đất đã thất thoát đi đâu, chính quyền TP và các cơ quan bảo vệ pháp luật cần sớm làm rõ.

Nhóm PV Điều tra