Chợ Nghĩa Phương, công trình khiến ông Nguyễn Văn Khuê bị truy tố khi sắp chấp hành xong bản án chống người thi hành công vụ. Ảnh: HN

Tóm tắt diễn biến vụ án

Theo kết luận điều tra vụ án hình sự “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Hợp tác xã (HTX) Nghĩa Phương, thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình của Cơ quan Cảnh sát Điều tra (CSĐT), Công an tỉnh Hòa Bình, vụ án được miêu tả như sau:

Ông Nguyễn Văn Khuê, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, kiêm Giám đốc là người đại diện theo pháp luật của HTX Nghĩa Phương.

Năm 2011, HTX có chủ trương xây dựng, sửa chữa, cải tạo và nâng cấp chợ Nghĩa Phương, do nguồn kinh phí hạn hẹp nên HTX mới chỉ thực hiện xây dựng, sửa chữa, cải tạo và nâng cấp được một số hạng mục.

Năm 2015, HTX có chủ trương cho thuê ki ốt 10 năm để lấy tiền phục vụ xây dựng, sửa chữa, cải tạo và nâng cấp chợ Nghĩa Phương. Qua đó, năm 2016 và 2017, Nguyễn Văn Khuê đã ký hợp đồng cho thuê đối với 11 ki ốt, thời hạn là 10 năm với giá 200 triệu đồng/1 ki ốt. Trong đó, đã nhập vào quỹ của HTX là 400 triệu đồng, còn số tiền 1,8 tỷ đồng thì không nhập vào quỹ của HTX.

Qua kết quả trưng cầu giám định về chữ ký của Nguyễn Văn Khuê tại các tài liệu thu thập được, cùng với kết quả giám định tư pháp về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của giám đốc quy định tại Điều 38, Luật HTX số 23/2012/QH13 ngày 20/11/2012, ý kiến trả lời của Sở Tài chính tỉnh Hòa Bình tại Văn bản số 1378, cùng với việc tiếp nhận tài liệu liên quan đến việc khám xét và thu giữ của Cơ quan CSĐT, Công an thành phố Hòa Bình đối với việc khám xét nơi ở của Nguyễn Văn Khuê, Cơ quan CSĐT kết luận: Bị can Nguyễn Văn Khuê là người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Nguyễn Văn Khuê đã lợi dụng chức năng, nhiệm vụ được giao để ký kết 08 hợp đồng cho thuê 09 ki ốt sau đó trực tiếp thu số tiền 1,8 tỷ đồng của các cá nhân thuê ki ốt bằng thủ đoạn gian dối là dùng phiếu thu không hợp pháp, không hợp lệ (phiếu thu không nằm trong hệ thống quản lý của HTX, thủ quỹ ký khống). Việc trực tiếp quản lý số tiền 1,8 tỷ đồng, không thông báo cho HTX để không nhập tiền vào quỹ, bỏ ngoài sổ sách kế toán nhằm thoát khỏi sự theo dõi, quản lý của HTX, chiếm đoạt và sử dụng cá nhân. Hành vi của Nguyễn Văn Khuê đã cấu thành tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài", theo quy định tại Điều 175 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Căn cứ Điều 232 Bộ luật Tố tụng hình sự, Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh Hòa Bình chuyển toàn bộ hồ sơ, vật chứng của vụ án kèm bản kết luận điều tra đến Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hòa Bình đề nghị truy tố bị can Nguyễn Văn Khuê về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Căn cứ Bản kết luận điều tra số 67/CSKT ngày 04/11/2022 của Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh Hòa Bình, ngày 28/12/2022, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hòa Bình đã ban hành Cáo trạng số 03/CT-VKS-P2 qua đó quyết định truy tố ra trước Toà án nhân dân tỉnh Hòa Bình, để xét xử đối với bị can Nguyễn Văn Khuê về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định khoản 4 Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015.

Kết luận điều tra không đủ căn cứ để xác định hành vi phạm tội

Ngày 13/04/2023, Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình đã đưa ra xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với bị cáo Nguyễn Văn Khuê về tội danh lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại HTX Nghĩa Phương.

Sau quá trình tranh tụng, chủ tọa phiên tòa Nguyễn Quốc Tuấn đã quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung do có nhiều tình tiết của vụ án chưa được điều tra làm rõ.

Quyết định trả hồ sơ, điều tra bổ sung đối với vụ án hình sự lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản do thẩm phán, chủ tọa phiên tòa ký có nêu: Việc cơ quan điều tra cho rằng bị cáo Nguyễn Văn Khuê trong vai trò là Giám đốc HTX đã tự ý ký hợp đồng cho thuê 9 ki ốt để thu về số tiền 1,8 tỷ đồng nhưng không nhập quỹ theo hệ thống sổ sách kế toán của HTX là vi phạm chế độ quản lý tài chính kế toán. Tại phiên tòa, bị cáo đã khai nhận việc sử dụng số tiền 1,8 tỷ đồng kể trên vào việc sửa chữa, nâng cấp chợ Nghĩa Phương. Tuy nhiên, quá trình điều tra chưa làm rõ được số tiền bị cáo Khuê đã chi có đúng như bị cáo diễn giải hay không, nếu có thì các khoản chi nào? Cơ quan điều tra chỉ căn cứ vào số tiền bị cáo tạm thu giữ để xác thực bị cáo chiếm đoạt tài sản là chưa đầy đủ, cần phải làm rõ bị cáo chiếm đoạt trên cơ sở kê khống biên bản chi nào, vào thời gian nào, số tiền là bao nhiêu hoặc làm gì thì mới có căn cứ để xác định hành vi phạm tội của bị cáo theo đúng quy định của pháp luật.

Trong thời gian bị cáo thu giữ số tiền 1,8 tỷ, thì còn ký và phiếu chi số tiền hơn 2,6 tỷ. Lời khai của ông Thịnh và ông Chính, là người nhận tiền từ việc chi tạm ứng thể hiện sau khi nhận số tiền này đã giao lại toàn bộ cho bị cáo Khuê, sau đó bị cáo đã đưa lại một phần để thanh toán vào việc xây dựng, sửa chữa chợ Nghĩa Phương vào năm 2016- 2017.

Như vậy cần làm rõ HTX đã dùng tiền để sửa chữa chợ Nghĩa Phương từ nguồn chi tạm ứng như thế nào, có phải sử dụng số tiền 1,8 tỷ mà bị cáo Khuê đã thu giữ hay không.

Hơn nữa, việc xây dựng, sửa chữa chợ là chủ trương đã có từ trước, việc không quyết toán được các hạng mục xây dựng, sửa chữa chợ là do Tòa án nhân dân thành phố Hòa Bình có quyết định tạm dừng để giải quyết vụ án dân sự có liên quan, do vậy, cần xác minh thêm về các nội dung này. Tại sao khi đã có quyết định tạm dừng của tòa án, mà HTX và bị cáo Khuê vẫn cho thuê kiốt để thu tiền và xin tạm ứng số tiền cho xây chợ vào năm 2016-2017 - quyết định trả hồ sơ nêu rõ.

Theo luật sư Nguyễn Văn Thi, do cơ quan điều tra không chấp nhận đề nghị giám định trị xây dựng công trình chợ Nghĩa Phương của ông Khuê đã làm ảnh hưởng đến việc chứng minh hành vi của ông Khuê là không có dấu hiệu tội phạm. Cơ quan điều tra chỉ tập trung điều tra theo hướng chứng minh có tội đã dẫn đến các chứng cứ chứng minh vô tội đã không được cơ quan điều tra xem xét. Điều này là vi phạm quy định tại Điều 15 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành.

Luật sư Hoàng Thị Sao cho rằng: Việc ông Khuê đứng ra ký hợp đồng cho thuê Kiốt là đúng chức năng nhiệm vụ của mình, không có biểu hiện giấu diếm; việc thu tiền đúng như quy định, nội dung thu thể hiện rõ mục đích và sử dụng đúng mục đích xây chợ. Lý do chưa nhập về quỹ cũng một phần do công trình chưa thi công xong, đang bị tòa án yêu cầu tạm dừng để giải quyết trang chấp nên cũng không thực hiện thanh quyết toán công trình được.

Cơ quan điều tra cho rằng ông Khuê không có tài liệu, chứng từ chứng minh chi phí vào việc xây dựng chợ nên quy kết ông Khuê chiếm đoạt 1,8 tỷ đồng. Nghĩa vụ chứng minh thuộc về cơ quan điều tra, đằng này 1 người đang bị giam giữ trong tù thì việc chứng minh quả là bất khả thi - luật sư Hoàng Thị Sao tranh luận.

Công ty Luật TNHH Minh Đạt có Công văn số 09.06/2022/CV-MĐ ngày 09/06/2022 và Công văn số 12.12/2022/CV-MĐ ngày 12/12/0222 đề nghị HTX Nghĩa Phương cung cấp bản sao biên bản khám xét, biên bản mở niêm phong, biên bản kiểm kê tài liệu và các biên bản liên quan đến việc khám xét trụ sở HTX, phòng làm việc của Giám đốc.

HTX đã có Công văn số 115 ngày 15/07/2022 và Công văn số 124 ngày 14/12/2022 trả lời với nội dung: Tháng 10/2022, Công an thành phố Hòa Bình mới trả cho HTX 01 biên bản khám xét và 01 tờ thống kê tài liệu, ngoài ra không có thêm tài liệu nào liên quan đến việc khám xét. Từ khi khám xét, HTX cũng không được chứng kiến mở niêm phong. Công an thành phố Hòa Bình đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tục trong việc khám xét thu giữ tài liệu vật chứng quy định tại Điều 195 và 198 Bộ luật Tố tụng hình sự và Điều 11 Nghị định Số 127/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017.

“Với những việc làm vi phạm pháp luật, thiếu trách nhiệm của Công an thành phố Hòa Bình như trên, làm ông Khuê không có tài liệu chứng minh sự trong sạch cho mình, để rồi bị Công an tỉnh Hòa Bình yêu cầu phải có chứng từ thì đúng là bài toán không có lời giải” - luật sư Hoàng Thị Sao nói.