Cao tốc Cam Lộ-La Sơn nhìn từ trên cao - Ảnh: Lê Hoàng

Tại Công văn số 4292/VPC-KTTH ngày 20/6/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 5/6/2024 về phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2024; Thông báo số 231/TB-VPCP ngày 18/5/2024 và Thông báo số 250/TB-VPCP ngày 31/5/2024, Chính phủ, Thường trực Chính phủ đã giao các bộ  Tài chính, Giao thông - vận tải (GTVT) phối hợp chặt chẽ, khẩn trương nghiên cứu đề xuất việc phát hành thêm 100.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ đầu tư các công trình trọng điểm quốc gia.

Để triển khai chủ trương trên, Thủ tướng giao Bộ trưởng Bộ Tài chính khẩn trương chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, cơ quan liên quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao tập trung rà soát, hoàn thiện báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ nêu trên.

“Giao Phó thủ tướng Lê Minh Khái trực tiếp chỉ đạo nội dung này theo tinh thần trọng tâm, trọng điểm, xử lý có hiệu quả ngay, nhất là các dự án đã xong thủ tục, đang cần vốn thuộc lĩnh vực giao thông, các động lực tăng trưởng mới và dứt khoát không dàn trải”, Thủ tướng nêu rõ.

Đầu tháng 6/2024, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã ký Công văn số 4243/BKHĐT-PTHTĐT gửi Thủ tướng Chính phủ về phương án đầu tư, nâng cấp các tuyến đường bộ cao tốc phân kỳ đạt quy mô hoàn chỉnh. Một trong những đề xuất đáng chú ý nhất mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị người đứng đầu Chính phủ là cho phép phát hành gói trái phiếu chính phủ khoảng 165.000 tỷ đồng để đầu tư các dự án hạ tầng giao thông.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra quan điểm, nguyên tắc, tiêu chí đầu tư nâng cấp các tuyến đường bộ cao tốc phân kỳ đạt quy mô hoàn chỉnh như sau:

Một là, đầu tư mở rộng các đoạn quy mô 2 làn xe (đã hoàn thành, đang đầu tư) lên quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh để đảm bảo an toàn giao thông và đồng bộ trên toàn tuyến. Ưu tiên các đoạn đang mất an toàn giao thông nghiêm trọng (thường xảy ra tai nạn), đặc biệt trên trục cao tốc Bắc - Nam phía Đông, các đoạn có lưu lượng tăng cao gây ách tắc kéo dài, các dự án PPP đã đưa vào khai thác (có khả năng thu xếp được nguồn vốn, thủ tục đầu tư thuận lợi).

Hai là, đầu tư mở rộng toàn bộ các đoạn tuyến cao tốc có quy mô 4 làn xe hạn chế, 4 làn hoàn chỉnh đang khai thác lên quy mô theo quy hoạch trên trục cao tốc Bắc - Nam phía Đông và các đoạn cao tốc kết nối tại cửa ngõ trung tâm thành phố lớn, giảm ùn tắc, bức xúc về kinh tế, xã hội.

Ba là, phù hợp với nguồn vốn, khả năng cân đối vốn và khả năng giải ngân vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm của ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; đối với các dự án PPP dự kiến được nguồn vốn đầu tư công và kế hoạch huy động vốn nhà đầu tư tham gia vào dự án PPP.

Bốn là, phù hợp quy định của pháp luật về đầu tư công, đầu tư PPP, ngân sách Nhà nước...

Trên cơ sở quan điểm, nguyên tắc, tiêu chí đầu tư mở rộng cao tốc đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất danh mục gồm 28 dự án đầu tư (23 dự án đầu tư công, 2 dự án đầu tư PPP và 3 dự án do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC quản lý), với tổng nhu cầu 247.660 tỷ đồng.

Theo tính toán sơ bộ, nhu cầu vốn để đầu tư nâng cấp mở rộng 23 dự án, trong đó có 21 dự án cao tốc Bắc - Nam và 2 dự án thành phần thuộc tuyến cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang là 181.403 tỷ đồng. Nhu cầu vốn để mở rộng 2 dự án Hòa Lạc - Hòa Bình (đang điều chỉnh chủ trương đầu tư) và TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận là 43.162 tỷ đồng. Nhu cầu vốn để mở rộng 3 tuyến cao tốc do VEC quản lý là Hà Nội - Lào Cai đoạn Yên Bái - Lào Cai; TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây và Cầu Giẽ - Ninh Bình là 23.095 tỷ đồng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, với vốn ngân sách Trung ương, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 nguồn ngân sách Trung ương đã dự kiến cân đối được 15.506 tỷ đồng từ nguồn vốn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022 và dự kiến tăng thu ngân sách Trung ương năm 2023 cho 5 dự án gồm: Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, Tuyên Quang - Hà Giang đoạn qua tỉnh Tuyên Quang, Tuyên Quang - Hà Giang đoạn qua tỉnh Hà Giang và Cao Bồ - Mai Sơn.

“Số vốn còn thiếu cho 18 dự án nâng cấp, mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông từ 4 làn xe hạn chế, 4 làn hoàn chỉnh lên quy mô quy hoạch khoảng 165.897 tỷ đồng”, đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết.

Đây chính là lý do mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất Chính phủ cho phép phát hành gói trái phiếu chính phủ khoảng 165.000 tỷ đồng để đầu tư các dự án giao thông, với ưu tiên hàng đầu là đầu tư mở rộng các dự án cao tốc 4 làn xe hạn chế, 4 làn hoàn chỉnh trên tuyến cao tốc Bắc - Nam theo quy mô quy hoạch, đảm bảo đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa thực tế trong tương lai với tầm nhìn dài hạn trên 20 năm.

Được biết, Bộ GTVT và Bộ Tài chính đang khẩn trương triển khai nghiên cứu xây dựng danh mục các dự án dự kiến phát hành trái phiếu chính phủ.

Ngoài việc quy mô phát hành được giới hạn ở mức 100.000 tỷ đồng và do nguồn vốn trái phiếu chính phủ được phát hành để dự kiến đầu tư trực tiếp các công trình trọng điểm quốc gia phải trả lãi, nên cần tính toán, nghiên cứu cẩn trọng để lựa chọn danh mục dự án bảo đảm hiệu quả đầu tư.

Theo lãnh đạo Bộ GTVT, Bộ dự kiến danh mục dự án đáp ứng tiêu chí: Phải là các công trình, dự án có ý nghĩa trọng điểm, phù hợp quy hoạch, các nghị quyết của Đảng, Nhà nước; thủ tục đầu tư thuận lợi, có thể triển khai thi công để có thể giải ngân được ngay khi phát hành trái phiếu chính phủ, tránh lãng phí; các đoạn tuyến cao tốc có lưu lượng cao, góp phần giảm ùn tắc, tai nạn giao thông với ưu tiên số 1 là các tuyến cửa ngõ trung tâm thành phố lớn, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, các tuyến cao tốc trục dọc, trục ngang; các tuyến cao tốc phân kỳ 2 làn xe cần mở rộng theo chỉ đạo của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 16/CĐ-TTg ngày 21/2/2024.