Không có việc tất cả các mã vùng trồng xoài Đồng Tháp đều bị tạm ngưng xuất khẩu. Ảnh minh họa: TTXVN

Theo Cục Bảo vệ thực vật, ngay khi nhận được thông tin về sự việc này, Cục đã yêu cầu các đơn vị kiểm dịch cửa khẩu tăng cường kiểm soát, yêu cầu địa phương tiến hành điều tra nguyên nhân và đề xuất biện pháp khắc phục.

Trong quá trình điều tra, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đồng Tháp đã báo cáo Cục Bảo vệ thực vật về thực trạng các doanh nghiệp sử dụng không đúng mã số, “mượn” mã số của nhau để tiến hành xuất khẩu. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến uy tín của xoài Việt Nam xuất khẩu mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến các đơn vị chủ sở hữu mã số ngay trong vụ xuất khẩu tới đây.

Cục Bảo vệ thực vật cho biết, sự việc trên hiện chưa gây ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu xoài sang Trung Quốc do thời điểm này vụ xoài tại Đồng Tháp đã kết thúc. Để ngăn chặn việc lặp lại các vi phạm tương tự, Cục Bảo vệ thực vật sẽ phối hợp với các địa phương nói chung và Đồng Tháp nói riêng tiếp tục tập huấn, tuyên truyền và phổ biến cho các tổ chức, cá nhân và địa phương xuất khẩu về các quy định của thị trường nhập khẩu, đặc biệt là Trung Quốc.

Các địa phương xây dựng kế hoạch cho việc cấp mã số vùng trồng đối với cây trồng xuất khẩu và tăng cường việc giám sát đối với các mã đã cấp. Trên cơ sở làm việc với các tỉnh, Cục Bảo vệ thực vật sẽ có kế hoạch phối hợp thực hiện giám sát cùng với địa phương. Nếu các doanh nghiệp có ý đồ kinh doanh gian lận, mạo danh như vừa qua thì ngành sẽ có các biện pháp về hành chính để ngăn chặn, xử lý ngay.

Cục Bảo vệ thực vật cũng chỉ đạo các đơn vị kiểm dịch thực vật giám sát các mã số đã cấp; áp dụng các biện pháp xử lý nghiêm đối với các doanh nghiệp sử dụng mã số không đúng, mượn mã số.

Cục Bảo vệ thực vật sẽ chủ động làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để cùng thảo luận các biện pháp, phối hợp trao đổi thông tin trong quản lý các mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Trước vấn đề trên, ông Nguyễn Phước Thiện, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đồng Tháp cho biết, chỉ có 2 mã vùng trồng và 1 mã nhà đóng gói tạm thời bị đóng để chờ điều tra làm rõ nguyên nhân vụ việc, không có việc tất cả các mã vùng trồng xoài Đồng Tháp đều bị tạm ngưng xuất khẩu. Tỉnh Đồng Tháp yêu cầu điều tra rõ ràng nguyên nhân và phối hợp các ngành để làm rõ lô hàng có xuất xứ từ đâu. Doanh nghiệp nào đang thực hiện hành vi giả mạo để chế tài tạo tính răn đe vì nó ảnh hưởng rất lớn đến kinh tế, sản xuất của nông dân.

Theo ông Nguyễn Phước Thiện, thường các thị trường khác, trước khi thông quan nông sản sẽ được kiểm tra lại doanh nghiệp có mua hàng tại vùng trồng đã được khai báo để bảo đảm tính chính xác, thì thủ tục này chưa được áp dụng khi hàng xuất sang Trung Quốc. Đây có thể là lỗ hổng cần khắc phục trong thời gian tới. Nếu không phản ứng kịp thời, thờ ơ, rất có thể vụ việc “mạo danh” sẽ lặp lại trên các loại nông sản khác ở các địa phương khác.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh đã có văn bản đề nghị quy định, chế tài về việc sử dụng mã vùng trồng, kiểm soát chặt chẽ về chất lượng nông sản. Ngoài ra, đại diện ngành nông nghiệp Đồng Tháp cũng cho rằng, khi thực hiện đăng ký mã vùng trồng không nên để doanh nghiệp đăng ký để tránh tình trạng độc quyền sản phẩm nông sản của vùng nguyên liệu; mất cơ hội mua bán sản nông sản của nông dân sản xuất tại các vùng. Nên chăng các hợp tác xã, tổ hợp tác hoặc cơ quan quản lý nhà nước đứng tên mã vùng trồng, bởi vì mã vùng trồng thể hiện trách nhiệm và cam kết chất lượng của vùng trồng đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Theo yêu cầu của phía Tổng cục Hải quan Trung Quốc, từ năm 2019, các lô hàng quả tươi xuất khẩu chính ngạch sang thị trường  phải ghi mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói lên giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật xuất khẩu.

Để tạo điều kiện cho xuất khẩu và không làm gián đoạn thương mại, năm 2018, Cục Bảo vệ thực vật đã làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để có những hướng dẫn cụ thể hơn và xây dựng cơ chế phối hợp giữa hai bên. Bộ Nông nghiệp đã có văn bản số 3906/BNN-BVTV ngày 23/5/2018 để hướng dẫn các địa phương khai báo các vùng sản xuất và cơ sở đóng gói tại địa phương có nhu cầu được cấp mã số.

Các tỉnh đã tiến hành rà soát kiểm tra và lập hồ sơ gửi về Cục Bảo vệ thực vật để đề nghị cấp mã số. Trên cơ sở đề nghị của địa phương, Cục đã cấp mã số cho các vùng trồng, cơ sở đóng gói và gửi danh sách này để Tổng cục Hải Quan xác nhận và đồng ý.

Bên cạnh đó, Cục Bảo vệ thực vật đã phối hợp với nhiều địa phương để tiến hành tập huấn, phổ biến thông tin liên quan đến nội dung quy trình cấp mã số cho thị trường Trung Quốc; trong đó, đặc biệt nhấn mạnh vai trò địa phương trong việc xác minh thông tin các vùng trồng có yêu cầu cấp mã và thực hiện giám sát các mã số vùng trồng đã được phía Trung Quốc chấp nhận.

Cục Bảo vệ thực vật cho biết, trong năm 2019 và 2020, có 220 lô xoài với khoảng 3.300 tấn, trong tổng số 750.000 tấn đã xuất khẩu sang Trung Quốc (chiếm khoảng 0,43% tổng lượng xuất khẩu) vi phạm quy định về kiểm dịch thực vật với nhiều nguyên nhân khác nhau.

Bích Hồng