Về mặt quản lý Nhà nước, ngành Nông nghiệp chịu trách nhiệm về vấn đề sản xuất, làm sao cho nông sản có năng suất cao, chất lượng tốt, còn ngành Công thương chịu trách nhiệm về vấn đề tiêu thụ. Tuy nhiên, lâu nay hai ngành này dường như đang là hai đường thẳng song song.

Từ thực tế hiện nay đặt ra yêu cầu có một quy chế điều hành mới, sản xuất và tiêu thụ phải đi đôi, gắn kết với nhau, sản xuất phải dựa trên cơ sở nhu cầu thị trường.

Tổng Thư ký Tổng hội Nông nghiệp Việt Nam Nguyễn Trí Ngọc nhìn nhận, có sự yếu kém của cơ quan quản lý Nhà nước trong vấn đề thị trường, định hướng thị trường cho người sản xuất cũng như vấn đề quy hoạch để đáp ứng thị trường. Đặc biệt là việc giám sát quy hoạch không chặt chẽ, liên tiếp để nông dân phá vỡ quy hoạch sản xuất.

Vì vậy, phải quan tâm về lĩnh vực thị trường, tổ chức thị trường nhiều hơn thay vì tổ chức quá nhiều về mặt sản xuất. Đồng thời, để giải bài toán dư thừa nông sản hiện nay cần thiết phải quy hoạch sản xuất cho các loại nông sản chủ lực. Đồng thời, quy hoạch phải gắn với thị trường, dứt khoát không để nông dân tự do chạy theo thị trường mà phá vỡ quy hoạch, nhất là khi chúng ta đã có nhiều bài học trong việc xé rào quy hoạch như cà phê, cao su.

Thực tế, khi một loại nông sản được sản xuất quá nhiều và bị dư thừa nguồn cung, Bộ Công thương thường có văn bản nhắc nhở các địa phương giảm diện tích. Tuy nhiên, các giải pháp hiện nay đều xử lý ở dạng tình thế, chỉ là giải quyết phần ngọn.Ảnh minh họa

Bởi vậy, trường hợp khi nhiều loại nông sản chiếm đến 90% sản lượng xuất sang Trung Quốc hiện nay, tại sao không đăng ký danh mục những doanh nghiệp đủ điều kiện xuất sang thị trường này, từ nắm được nhu cầu nước bạn thế nào, chất lượng ra sao để điều tiết sản xuất trong nước?

Theo ông Nguyễn Văn Bộ, Viện trưởng Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam, bài toán, nuôi con gì, trồng cây gì để mang lại hiệu quả kinh tế cho nông dân không phải Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chưa từng nghĩ đến. Thực tế, không ai khuyên được nông dân trồng cây gì ngoài doanh nghiệp. Có sự vào cuộc của doanh nghiệp, tạo sự liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ thì nông sản mới được giải quyết.

Tuy vậy, Nhà nước phải tạo điều kiện về mặt pháp lý, chính sách để nông dân cũng tham gia góp vốn với doanh nghiệp về quyền sử dụng đất, từ đó nông dân sẽ trở thành một cổ đông hưởng lợi ích. Ngoài ra, phải có chính sách về vốn đầu tư cho nông nghiệp, có sự ưu đãi vì đầu tư vào nông nghiệp lợi nhuận thấp song rủi ro lại cao nên doanh nghiệp không mặn mà. 

Tán thành ý kiến này, ông Nguyễn Văn Hòa, Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam cho rằng, thị trường đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển bền vững của sản xuất. Việc nắm rõ thị trường là khâu then chốt, quyết định sự thành bại và sự bền vững của liên kết này. Nhà nước cần đầu tư cho việc nghiên cứu thị trường và quảng bá sản phẩm, đi vào chiều sâu và cụ thể hóa cho từng chủng loại, số lượng, từng thị trường, theo thời gian. 

Tràng An