Trồng nấm đem lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân. Ảnh: T.An

Cung chưa theo kịp cầu

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định coi nấm là sản phẩm quốc gia. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã ký Đề án khung phát triển sản phẩm quốc gia đối với nấm ăn và nấm dược liệu.

Theo đánh giá của các chuyên gia thì đây là điều kiện vô cùng thuận lợi để các địa phương có tiềm năng phát triển nhân rộng các mô hình trồng nấm. Một trong số đó, Hà Nội có đầy đủ các điều kiện, tiềm năng để phát triển. 

Trước đó 2 năm, Công ty Kinoko đã được Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội hỗ trợ triển khai Dự án Sản xuất nấm ăn, nấm dược liệu theo hướng công nghiệp tại xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, với quy mô 3ha. Ý nghĩa hơn khi diện tích này được chuyển đổi từ diện tích trồng dâu nuôi tằm kém hiệu quả. Kết quả hiện 40 lao động thường xuyên được đảm bảo việc làm từ mô hình này.

Một mô hình trồng nấm "vệ tinh" khác cũng được nhân rộng, bước đầu có hiệu quả. Ước tính, mỗi năm, công ty và các vệ tinh sử dụng 1.000 - 1.500 tấn nguyên liệu rơm rạ, mùn cưa, bã mía, thân, lõi ngô để trồng nấm, làm ra 500 - 700 tấn nấm tươi các loại, giá trị sản phẩm đạt 10 - 15 tỷ đồng. 

Nguồn cung từ mô hình này tưởng chừng tương đối lớn, song so với nhu cầu khổng lồ của người tiêu dùng Hà Nội thì việc phát triển một hai mô hình như "lọt thỏm" ngoài thị trường.

Theo ước tính của các chợ đầu mối, mỗi ngày các chợ này nhập vào khoảng 10 tấn nấm tươi, chủ yếu từ Trung Quốc Tuy vậy. Do đó, nguồn cung nấm tươi tươi, nấm khô trong nước và với riêng Hà Nội đang thiếu trầm trọng so với nhu cầu. Đối với thị trường xuất khẩu thì riêng Nhật Bản, mỗi năm đang nhập 2.500 tấn nấm mộc nhĩ khô với giá 200 triệu đồng/tấn. Lượng xuất khẩu này Hà Nội hoàn toàn đủ khả năng đảm nhiệm. 

Hỗ trợ doanh nghiệp đánh thức tiềm năng 

Theo đánh giá của ông Đinh Xuân Linh - Giám đốc Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật, hiện nay Hà Nội đã có một số đơn vị, nhà máy sản xuất nấm theo hướng công nghiệp như Công ty Kinoko song vẫn còn tự phát và chưa có sức lan tỏa mạnh.   

Thực tế, với lợi thế từ đội ngũ lao động kỹ thuật dồi dào, thị trường rộng, nguồn nguyên liệu, phế phẩm từ nông nghiệp lớn... thì Hà Nội có đầy đủ điều kiện để sản xuất 1 triệu tấn nấm/năm. Song những tiềm năng này vẫn còn chưa được đánh thức. Vì vậy, cần xây dựng đề án phát triển sản phẩm nấm và có chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất về đất đai, vốn đầu tư... 

Mới đây, lãnh đạo Thành ủy Hà Nội cũng nhấn mạnh, thành phố sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp phát triển các mô hình này nhằm cung cấp cho thị trường Thủ đô nguồn rau sạch có hàm lượng dinh dưỡng cao. Do đó, Sở Khoa học và Công nghệ cần xây dựng Đề án Phát triển nấm đến 2020, trong đó đầu tư có trọng tâm, trọng điểm. Đồng thời nghiên cứu các giống nấm chất lượng cao và áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất. Bởi theo tính toán thì 1ha trồng nấm có hiệu quả gấp 20 lần trồng lúa, 10 lần trồng rau...  

Theo các chuyên gia nông nghiệp, mô hình sản xuất nấm ăn có thể áp dụng trên quy mô diện tích nhỏ nên phù hợp với tất cả các vùng miền trên cả nước. Tuy nhiên, sản xuất nấm đòi hỏi phải thực hiện một chuỗi các công nghệ khép kín từ khâu chọn tạo giống, xử lý nguyên liệu, chăm sóc, thu hái, bảo quản, chế biến. Do đó, vấn đề quan trọng khi nhân rộng các mô hình trồng nấm ở nông thôn là khâu tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho người nông dân.