(Thanh tra) - Công nghệ thông tin đang giữ vai trò then chốt trong xây dựng Chính phủ số và cải cách hành chính ở Việt Nam. Với vai trò cơ quan quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp và hiệu lực quản lý Nhà nước.
Công nghệ thông tin gắn với cải cách hành chính
Trong tiến trình chuyển đổi mô hình quản trị quốc gia, công nghệ thông tin ngày càng khẳng định vai trò nền tảng, giúp cải thiện chất lượng dịch vụ công, tối ưu hóa quy trình xử lý công việc và thúc đẩy hình thành nền hành chính phục vụ hiện đại.
Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong xây dựng Chính phủ số, hướng tới mục tiêu cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cho phép người dân và doanh nghiệp tương tác với cơ quan nhà nước “mọi lúc, mọi nơi”.
Theo Chương trình phát triển Chính phủ số đến năm 2030 (Quyết định số 2629/QĐ-TTg), trọng tâm được đặt vào xây dựng hạ tầng số, dữ liệu số, nền tảng số và ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và điện toán đám mây.
Trên cơ sở định hướng này, các bộ, ngành đã tích cực triển khai kho dữ liệu dùng chung, nền tảng tích hợp chia sẻ dữ liệu quốc gia (NDXP), định danh, xác thực điện tử, chữ ký số và hóa đơn điện tử, qua đó tạo nền tảng kỹ thuật quan trọng cho cải cách thủ tục hành chính.
Là một trong những bộ đi đầu trong ứng dụng công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ đã gắn chuyển đổi số với nhiệm vụ cải cách hành chính, coi đây là giải pháp trọng tâm để nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước.
Bộ đã từng bước chuẩn hóa, số hóa quy trình giải quyết thủ tục hành chính trong các lĩnh vực quản lý chuyên ngành như sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, hoạt động nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo. Nhờ đó, nhiều thủ tục trước đây phải xử lý trực tiếp, mất nhiều thời gian, nay đã được thực hiện trực tuyến, rút ngắn đáng kể thời gian giải quyết và giảm chi phí tuân thủ cho tổ chức, doanh nghiệp.
Việc kết nối, tích hợp các hệ thống thông tin của Bộ Khoa học và Công nghệ với Cổng Dịch vụ công quốc gia cũng giúp tăng tính minh bạch, tạo thuận lợi cho người dân theo dõi tiến độ giải quyết hồ sơ. Đây là minh chứng rõ nét cho việc công nghệ thông tin không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà đã trở thành động lực thúc đẩy cải cách hành chính thực chất, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ.
Thúc đẩy cải cách hành chính tại Bộ Khoa học và Công nghệ
Một trong những điểm nhấn quan trọng của tiến trình cải cách hành chính gắn với chuyển đổi số là việc xây dựng và khai thác hiệu quả dữ liệu số. Việc triển khai Định danh số công dân (VNeID) và kết nối, liên thông dữ liệu dân cư với các lĩnh vực thuế, bảo hiểm, y tế, giao thông và dịch vụ thiết yếu đã tạo tiền đề quan trọng để đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm yêu cầu xuất trình giấy tờ, tránh trùng lặp thông tin.
Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ, dữ liệu số ngày càng đóng vai trò then chốt trong công tác quản lý. Các cơ sở dữ liệu chuyên ngành về sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, nhiệm vụ khoa học và công nghệ đang từng bước được số hóa, liên thông và khai thác hiệu quả. Việc hệ thống hóa dữ liệu giúp Bộ nâng cao năng lực phân tích, dự báo, hỗ trợ công tác xây dựng chính sách và ra quyết định quản lý kịp thời, chính xác hơn.
Cùng với dữ liệu, việc ứng dụng các công nghệ mới như AI, blockchain và điện toán đám mây đang mở ra nhiều dư địa cho cải cách hành chính. AI hỗ trợ tự động hóa quy trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ, phân loại văn bản, phát hiện sai sót và đánh giá mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp. Những ứng dụng này giúp giảm tải cho đội ngũ cán bộ, công chức, đồng thời nâng cao chất lượng và tính chuyên nghiệp trong giải quyết thủ tục hành chính.
Blockchain được nghiên cứu, thử nghiệm trong quản lý, truy xuất nguồn gốc hồ sơ, bảo đảm tính toàn vẹn và minh bạch của dữ liệu, yếu tố quan trọng để phòng ngừa tiêu cực trong hoạt động hành chính. Điện toán đám mây giúp Bộ Khoa học và Công nghệ tối ưu chi phí đầu tư hạ tầng, tăng khả năng mở rộng hệ thống và bảo đảm an toàn, an ninh thông tin trong quá trình vận hành các nền tảng số.
Bên cạnh đó, việc nghiên cứu, hoàn thiện thể chế về công nghệ thông tin và chuyển đổi số cũng là nhiệm vụ trọng tâm của Bộ Khoa học và Công nghệ. Các quy định như Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và định hướng xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo đang tạo hành lang pháp lý quan trọng, vừa thúc đẩy ứng dụng công nghệ, vừa bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, tổ chức trong môi trường số.
Tuy nhiên, quá trình này vẫn đối mặt với những thách thức như sự chênh lệch về năng lực triển khai giữa các đơn vị, nguy cơ mất an toàn thông tin và thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ thông tin chất lượng cao.
Để khắc phục, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục đẩy mạnh chuẩn hóa hạ tầng, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu, đồng thời chú trọng đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, công chức, yếu tố then chốt bảo đảm cải cách hành chính gắn với chuyển đổi số đi vào chiều sâu, bền vững.
Công nghệ thông tin, khi được triển khai đồng bộ và gắn chặt với cải cách hành chính tại Bộ Khoa học và Công nghệ, sẽ tiếp tục là động lực quan trọng thúc đẩy xây dựng Chính phủ số minh bạch, hiệu quả, hướng tới nền hành chính phục vụ, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.
