Có những chuyến ra khơi ngư dân thu về chỉ vài chục kg cá. Ảnh: Xuân Hướng

Chúng tôi đến phường Vĩnh Trường vào một buổi sáng đầu tháng Tám, chứng kiến rất nhiều ngư dân phải bỏ nghề, bỏ xứ kiếm sống mà cảm thấy xót xa. Những chuyến tàu ra khơi rồi trở về tay không đã khiến không ít ngư dân lâm cảnh nợ nần, có chủ tàu phải bán tàu trả nợ. Nhiều người bỏ nghề đi biển chuyển làm công việc khác như: Phụ hồ, buôn bán, xe ôm, lên rừng làm rẫy, vào Nam làm công nhân…

Ông Trần Văn Bảy (60 tuổi), gia đình đã 5 đời theo nghề đánh cá, hiện cư trú tại tổ dân phố Trường Thọ, phường Vĩnh Trường cho biết: “Trước kia, mỗi tháng gia đình tôi tổ chức khoảng 20 - 25 chuyến tàu ra khơi đánh cá. Cứ tối chúng tôi đi sáng lại về, chuyến nào cá cũng đầy thuyền, bữa ít được 5 - 7 tạ, nhiều thì 2 - 3 tấn. Hiện nay, hải sản gần bờ ngày càng khan hiếm, do đó mỗi tháng nhà tôi chỉ ra khơi khoảng 10 chuyến. Tháng 6, 7 vừa rồi ra khơi thất thu, không đủ chi phí tiền dầu, có chuyến gặp may thì được 5 tạ, 1 tấn cá tạp, cá cơm là chủ yếu. Mà cá cơm giá thấp, cá cơm xanh hiện tại giá chỉ 25.000 - 30.000/kg, cá cơm trắng 15.000 - 17.000/kg. Ngoài trả lương cho lao động trên tàu, còn phải lo tiền dầu, tiền mua sắm lưới, tiền bảo dưỡng tàu… Cứ thua lỗ mãi thế này, chỉ có nước bán tàu trả nợ và bỏ nghề thôi”.

“Chưa bao giờ tôi thấy nghề đánh bắt cá nơi đây lại khó khăn đến thế! Ra khơi rồi về tay không là chuyện thường nhật, bạn tàu đánh cá gắn bó với tôi đã bỏ đi gần hết, 4 con trai của tôi cũng có ý định lên bờ tìm việc khác làm. Vì chúng làm mà đâu có đủ tiền để nuôi vợ con. Trước đây, tổ dân phố Trường Thọ có khoảng 42 ghe, tàu đánh bắt hải sản, nhưng hiện chỉ còn lèo tèo 7 chiếc, trong đó 3 chiếc theo nghề đánh bắt mành chong đèn, 5 chiếc theo nghề đánh bắt lưới rút thưa. Rất nhiều ngư dân đã bỏ nghề, bán tàu hoặc cho tàu nằm bờ”, ông Bảy nuối tiếc.

Còn anh Nguyễn Tấn Hùng, một chủ tàu đánh cá ở tổ dân phố Trường Sơn, phường Vĩnh Trường ngậm ngùi: “Tôi bán tàu, bỏ nghề cá để chuyển sang chạy xe thồ rồi, vì đi biển một tháng thu nhập thấp, có tháng về tay không. Đã theo nghề biển thì ai cũng phải nợ, đóng tàu lớn vươn khơi ai chả phải vay ngân hàng, không trả được lãi, nợ cứ thế nhân lên, bán tàu cũng không trả hết nợ. Chạy xe thồ một tháng kiếm cũng được 3 - 4 triệu đồng, ít tiền nhưng được ở gần nhà, bên vợ, bên con. Bỏ nghề đi biển, trong người cũng thấy khó chịu lắm, nhưng vì cuộc sống, vì miếng cơm manh áo phải chịu vậy thôi”.

Cá cơm được thương lái thu mua với giá thấp. Ảnh: Xuân Hướng

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Thái Học, Phó Chủ tịch UBND Phường Vĩnh Trường, TP Nha Trang cho biết: “Sáu tháng đầu năm 2017, sản lượng khai thác hải sản của phường Vĩnh Trường ước đạt 2.700 tấn, giảm 10% so với cùng kỳ năm trước. Hiện nay, địa phương có 430 tàu thuyền các loại, trong đó 332 tàu cá đánh bắt hải sản, 98 tàu dịch vụ thu mua hải sản. Do ngư dân đánh bắt theo cách hủy diệt, thiếu bền vững, môi trường thay đổi, ô nhiễm nguồn nước...  nên nguồn thủy sản ven bờ giảm sút. Hiện nay, nghề đánh bắt cá gần bờ như: Mành chong đèn, lưới rút trũ, giã cào bay, mành rút thưa gặp rất nhiều khó khăn do hải sản cạn kiệt. Ngư dân người thì bán thuyền lên bờ kiếm việc làm, người làm thêm nghề câu để bù chi phí hoặc chuyển sang ngư trường các tỉnh bạn”.

Cũng theo ông Học: “Trước đây, mỗi sáng sớm, cảng cá Vĩnh Trường tấp nập người mua kẻ bán, còn hiện nay cảng đã đóng cửa, cảnh mua bán trở nên thưa thớt. Sản lượng đánh bắt của ngư dân liên tục giảm sút, ước tính mỗi năm giảm từ 7 - 10%. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến đời sống ngư dân, công tác xóa đói, giảm nghèo của địa phương cũng gặp khó. Hiện nay, phường có hơn 3.800 hộ dân (29.000 nhân khẩu) trong đó có 163 hộ nghèo, 960 hộ cận nghèo. Nếu khó khăn này không được tháo gỡ thì tỷ lệ hộ nghèo có nguy cơ tăng lên”.

Ngư dân không có điều kiện vay vốn đóng tàu lớn vươn khơi. Ảnh: Xuân Hướng

“Trước tình hình đó, UBND phường Vĩnh Trường giao cho Hội Nông dân phường vận động ngư dân chuyển đổi từ đánh bắt gần bờ sang liên kết đóng tàu lớn đánh bắt xa bờ, thực hiện theo Nghị định 67/NĐ-CP của Chính phủ trên địa bàn phường mới có 2 hộ gia đình được vay vốn đóng tàu cá công suất lớn vươn khơi, 43 tàu cá được hỗ trợ với tổng kinh phí là 28 tỷ đồng. Tuy nhiên, phần lớn ngư dân vẫn chưa được vay vốn để đóng tàu đánh bắt cá xa bờ là do không có tài sản để thế chấp, việc vay từ 5 - 10 tỷ đồng từ ngân hàng là điều rất khó. Ngư dân muốn vươn khơi chỉ còn biết “ngồi chờ” vào sự hỗ trợ vốn của Nhà nước, mà vốn Nhà nước thì có hạn”, ông Học trần tình.

Trước thực trạng trên, thiết nghĩ, UBND tỉnh Khánh Hòa cần phải có kế hoạch hỗ trợ, quan tâm đến ngư dân nhiều hơn nữa, phải tổ chức nhiều hơn những lớp tập huấn tại chỗ cho ngư dân, giúp họ tiếp thu, tiếp cận công nghệ, đồng thời ưu tiên cho người dân vay vốn đóng tàu vươn khơi bám biển, thúc đẩy phát triển nghề biển, góp phần bảo vệ chủ quyền vùng biển quê hương.

Xuân Hướng