Hình ảnh bệnh nhi trước và sau khi được phẫu thuật. Ảnh: BVCC

“Phép màu không từ bà tiên, mà đến từ lương y như mẹ hiền”

Vẫn chưa hết xúc động khi nhớ lại chặng đường đã qua, chị T.H- mẹ của bệnh nhi kể lại: “Khi mang thai ở tuần thứ 32, con được chẩn đoán mắc dị tật khớp sọ đóng sớm. Tôi chỉ ước đây là 1 sự nhầm lẫn, con sinh ra sẽ khỏe mạnh như anh chị của bé. Nhưng không may, con sinh ra mang trong mình đa dị tật: dị dạng sọ mặt phức tạp, khớp sọ đóng sớm, đầu bẹt, đỉnh đầu nhô cao nhọn hoắt, não úng thủy, 2 mắt lồi to ra ngoài không thể nhắm kín dù ngủ hay thức, bất thường ống tai,… Tôi rất hoang mang, lo lắng, không biết phải tìm ai, phải bắt đầu từ đâu để có thể cứu con. Sau khi tìm hiểu khắp nơi, thậm chí định cho con sang Úc để điều trị, tình cờ tôi biết đến các bác sĩ tại khoa Sọ mặt và Tạo hình - Bệnh viện Nhi Trung ương có thể phẫu thuật tạo hình hộp sọ bằng dụng cụ kéo giãn cho các bé mắc bệnh giống con nên đã đưa bé đến khám và làm phẫu thuật”.

Ths.Bs Đặng Hoàng Thơm – Trưởng khoa Sọ mặt và Tạo hình cho biết, bé H.M mắc dị tật sọ mặt hiếm gặp. Tất cả các khớp sọ của trẻ đều bị liền sớm, hộp sọ đóng kín không thể mở rộng, làm cho không gian trong hộp sọ không đủ - không phù hợp để có thể đáp ứng với sự phát triển của não bộ, gây tăng áp lực nội sọ. Phức hợp khối xương trán- trần ổ mắt của nền sọ và tầng giữa mặt bị thiểu sản làm cho bé càng lớn mắt càng lồi to ra phía trước, không thể nhắm kín, gây khó chịu, khô loét giác mạc, chảy nước mắt, giảm thị lực và có thể dẫn tới mù lòa. Hộp sọ của trẻ biến dạng hoàn toàn, đầu dài dẹt, cao lên như hình tháp, trẻ thường xuyên có các cơn ngừng thở khi ngủ.

Sau khi tiến hành khám và hội chẩn đa chuyên khoa, các bác sĩ xác định tình trạng bệnh của trẻ là một trường hợp khó và phức tạp, cần phẫu thuật tạo hình mở rộng thể tích hộp sọ để phù hợp với thể tích não cũng như sự phát triển của não bộ trong tương lai và tái tạo lại hình dạng hộp sọ.

Kế hoạch phẫu thuật tạo hình cho bệnh nhi được xây dựng gồm 2 giai đoạn khác nhau, thích hợp với sự phát triển của não cũng như tạo hình thẩm mỹ khuôn mặt. Trong đó, giai đoạn mở rộng hộp sọ cần thực hiện sớm do trẻ đã có các dấu hiệu lâm sàng mức độ nặng như tăng áp lực nội sọ, xương mỏng, bị ăn mòn xương, đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi… Nếu không can thiệp sớm sẽ ảnh hưởng đến chức năng và để lại nhiều di chứng cho trẻ.

“Chúng tôi đã sử dụng kỹ thuật kéo giãn vòm sọ sau bằng dụng cụ kéo giãn, giúp thể tích hộp sọ của trẻ tăng lên 30% so với ban đầu. Với kỹ thuật này, hộp sọ của trẻ sẽ được mở rộng từ từ 1mm/ngày, chia làm 2 lần vào mỗi buổi sáng và chiều, thông qua kéo giãn bằng thiết bị chuyên biệt. Hàng ngày, trẻ sẽ được kéo giãn, theo dõi và đánh giá tình trạng đến khi đạt được thể tích hộp sọ mong muốn” – Bác sĩ Thơm cho hay.

Khoảng 5 ngày sau phẫu thuật, thể tích hộp sọ của trẻ bắt đầu tăng lên. Trẻ giảm hẳn tình trạng buồn nôn, sau 10 ngày thì hết hoàn toàn nôn trớ, mắt trẻ đã có thể nhắm kín, ăn ngon, ngủ sâu giấc, dấu hiệu khò khè hết hẳn.

Ths.Bs Đặng Hoàng Thơm – Trưởng khoa Sọ mặt và Tạo hình, Bệnh viện Nhi Trung ương đang thăm khám và đánh giá tình trạng của bệnh nhi sau quá trình điều trị. Ảnh: BVCC

“Thật kỳ diệu, những triệu chứng trước khi phẫu thuật như khò khè, khó thở, thở to, thở rít đã hoàn toàn biến mất. Giờ trộm vía con ăn không còn nôn trớ nữa, trong vòng 2 tuần con đã tăng được 6 lạng. Phần đầu của con thay đổi rõ rệt, trước đây đầu bẹt, đỉnh đầu nhô cao, nhọn hoắt lên, nhưng giờ khi so sánh đầu con với các bạn thì tôi thấy đầu con đã giống các bé khác. Đặc biệt, khi ngủ con đã nhắm được kín mắt - điều mà trước đây tôi nghĩ con sẽ không bao giờ có thể làm được. Đây đúng là một phép màu, phép màu không đến từ bà tiên, mà đến từ những lương y như mẹ hiền” - mẹ bé H.M chia sẻ với ánh mắt tràn đầy niềm vui và hy vọng.

Một khuôn mặt mới, một tương lai mới

Theo bác sĩ Đặng Hoàng Thơm, hẹp sọ bẩm sinh (Croniosynostosis) là bệnh lý liền sớm của 1 hoặc nhiều khớp sọ. Trường hợp của bé H.M là liền sớm tất cả các khớp sọ, đầu nhỏ, dẹt, hình tháp dạng Oxycephaly.

Hẹp sọ gây ra liền khớp sọ sớm, làm cho hộp sọ không thể mở rộng, trong khi đó não của trẻ phát triển từng ngày, nhất là trong 1,5 năm đầu đời. Hộp sọ không thể mở rộng gây mất cân đối giữa thể tích của hộp sọ và thể tích của não bộ, dẫn đến tình trạng tăng áp lực nội sọ, làm xương sọ mỏng dần đi, thậm chí tổ chức não do không đủ không gian phát triển áp sát vào bản xương sọ làm thủng xương sọ, tạo ra các dấu ấn ngón tay trên bản xương sọ.

“Trước đây với những trường hợp như bé H.M sẽ phải phẫu thuật cắt rời toàn bộ các bản xương sọ đưa ra ngoài rồi ghép lại. Khi đó bệnh nhi sẽ tăng nguy cơ bị tổn thương màng não, khả năng nuôi dưỡng của bản xương sọ kém, khả năng nhiễm trùng, tiêu xương, di lệch và biến dạng hộp sọ, hồi sức sau mổ phức tạp…

Hiện nay, tại khoa Sọ mặt và Tạo hình đã áp dụng kỹ thuật kéo giãn vòm sọ sau bằng dụng cụ kéo giãn KLS Martin trong điều trị dị tật hẹp sọ bẩm sinh. Đây là phương pháp can thiệp ít xâm lấn hơn, không lấy bản xương sọ ra ngoài, giữ nguyên được hình dạng của vòm sọ, bản xương sọ không bị tách rời khỏi hộp sọ, giúp bản xương sọ được nuôi dưỡng tốt, thời gian mổ ngắn hơn, hạn chế được nguy cơ chảy máu, chăm sóc hồi sức sau mổ cũng nhanh hơn. Đặc biệt là tạo sự thích nghi 1 cách từ từ, liên tục và tự nhiên giữa hộp sọ cần tạo hình và tổ chức não bộ đến khi có được thể tích hộp sọ mong muốn phù hợp theo kế hoach điều trị, chứ không bị đột ngột tạo khoảng không gian rộng ngay như các phương pháp phẫu thuật cũ” - Bác sĩ Thơm giải thích.

Trong 2 năm qua, khoa Sọ mặt và Tạo hình kết hợp với khoa Chẩn đoán hình ảnh, khoa Gây mê hồi sức tim mạch – Trung tâm Tim mạch và khoa Điều trị tích cực Ngoại khoa đã phẫu thuật và điều trị thành công cho gần 20 bệnh nhi mắc dị tật hẹp sọ bẩm sinh nhờ phương pháp kéo giãn vòm sọ sau bằng dụng cụ kéo giãn. Việc áp dụng thành công kỹ thuật mới này đã mở ra nhiều hy vọng cho các em bé không may mắc dị tật hẹp sọ bẩm sinh, mang lại cho trẻ một cuộc sống hoàn toàn mới với tương lai tươi sáng hơn.

Các dị tật sọ mặt phức tạp thường ảnh hưởng đến chức năng, thẩm mỹ và trí tuệ của trẻ. Cha mẹ cần đưa con đến khám chuyên khoa để được đánh giá và xử trí kịp thời. Việc điều trị sớm và đúng phương pháp sẽ mang lại hiệu quả cao và để lại ít di chứng cho trẻ.