Thanh tra Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa thực phẩm tại chợ Bình Tây (Quận 6, TP Hồ Chí Minh). Ảnh: Internet

Theo Bộ Y tế, trong thời gian qua, công tác quản lý an toàn thực phẩm, ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm đã được các bộ, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo và đạt nhiều kết quả.

Tuy nhiên, số vụ ngộ độc, số người mắc ngộ độc thực phẩm vẫn còn nhiều, riêng năm 2023 toàn quốc đã ghi nhận 125 vụ, làm trên 2.100 người mắc và làm 28 người tử vong, có xu hướng gia tăng so với năm 2022.

Trong quý I/2024, cả nước xảy ra 16 vụ ngộ độc thực phẩm, làm 659 người bị ngộ độc (tăng gần 3 lần so với cùng kỳ năm 2023), trong đó có 3 người tử vong. Đáng chú ý là vụ ngộ độc khiến 568 người phải nhập viện ở Đồng Nai. Vụ ngộ độc xảy ra trong tháng 3/2024 tại quán cơm gà Trâm Anh, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà khiến hàng trăm người phải nhập viện…

Mới đây nhất, 19 sinh viên thuộc ký túc xá khu A, khu B, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh phải nhập viện với biểu hiện đau bụng, ói mửa và tiêu chảy; hoặc vụ hơn 10 người nghi ngộ độc thực phẩm sau khi ăn cỗ ở Thái Bình có món tiết canh dê, đã gióng lên hồi chuông báo động về an toàn thực phẩm.

Những con số trên cho thấy trong nhiều năm qua, tình trạng ngộ độc thực phẩm vẫn luôn ở tình trạng báo động đỏ kéo dài.

Mặc dù Việt Nam đã có hệ thống pháp luật khá hoàn thiện, như: Luật An toàn thực phẩm của Quốc hội, số 55/2010/QH12; Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017; Nghị định 115/2018/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm; Nghị định 124/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 115/2018/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm và Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế; Văn bản hợp nhất 02/VBHN-BYT năm 2022 quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm do Bộ Y tế ban hành…

Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều lô hàng với nhiều tấn thực phẩm bẩn ngoài thị trường được các cơ quan chức năng phát hiện và xử phạt nhiều điểm kinh doanh không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Những vụ việc xảy đến là hậu quả của thực phẩm bẩn, các vụ ngộ độc thực phẩm với nhiều quy mô lớn nhỏ vẫn tiếp tục xảy ra và hậu quả là sức khoẻ của người dân bị đe doạ.

Trước số vụ ngộ độc thực phẩm có xu hướng gia tăng, ngày 3/5/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 44/CĐ-TTg ngày 3/5/2024 yêu cầu các bộ, ngành, địa phương triển khai các biện pháp ngăn ngừa, xử lý ngộ độc thực phẩm.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Y tế chỉ đạo đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về nguy cơ ngộ độc thực phẩm và phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, nhất là tại các điểm, khu du lịch, nhà ăn tập thể của trường học, khu công nghiệp, thức ăn đường phố.... Thực hiện đầy đủ, có hiệu quả các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn, khắc phục sự cố về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, thu hồi và xử lý đối với thực phẩm không bảo đảm an toàn theo đúng quy định.

Các bộ, ngành liên quan như Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thực hiện đầy đủ trách nhiệm phối hợp với Bộ Y tế điều tra nguyên nhân và chủ trì trong việc truy xuất nguồn gốc, xử lý thực phẩm gây ngộ độc thuộc lĩnh vực được phân công quản lý theo đúng quy định của Luật An toàn thực phẩm và phân công của Chính phủ; thực hiện chương trình giám sát, phòng ngừa, ngăn chặn sự cố an toàn thực phẩm, phân tích nguy cơ đối với an toàn thực phẩm thuộc lĩnh vực được phân công quản lý theo đúng quy định...

Tiếp đó, ngày 11/5/2024, Bộ Y tế cũng đã có văn bản gửi Sở Y tế các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương; Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh; Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP Đà Nẵng, tỉnh Bắc Ninh về việc ngăn ngừa, xử lý ngộ độc thực phẩm.

Tại văn bản này, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đề nghị các đơn vị phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan khẩn trương tham mưu ban chỉ đạo liên ngành về an toàn thực phẩm tỉnh/thành phố ban hành kế hoạch và triển khai các biện pháp bảo đảm an toàn thực phẩm, giám sát nguy cơ an toàn thực phẩm, phòng, chống ngộ độc thực phẩm phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương (tình hình kinh tế - xã hội, tình hình dịch bệnh).

Bộ Y tế đề nghị ngành Y tế các tỉnh, thành; Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh; Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP Đà Nẵng, tỉnh Bắc Ninh tăng cường công tác liên ngành trong thanh tra, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm; trong đó tập trung vào các cơ sở chế biến suất ăn sẵn, bếp ăn tập thể tại khu công nghiệp, trường học và cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố, cơ sở sản xuất kinh doanh nước uống đóng chai, đóng bình;

Bên cạnh đó, đẩy mạnh việc thông tin, tuyên truyền về nguy cơ ngộ độc thực phẩm và phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, nhất là tại các điểm, khu du lịch, bếp ăn tập thể của trường học, khu công nghiệp, thức ăn đường phố... Chú ý kết hợp các hình thức, phương tiện truyền thông kỹ thuật số, phối hợp với các báo, đài phát thanh, truyền hình địa phương.

Bộ Y tế cũng lưu ý, đối với nội dung tuyên truyền về kiến thức đảm bảo an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng thực phẩm cần chú ý hướng dẫn biện pháp chế biến, bảo quản đảm bảo an toàn đối với các thực phẩm truyền thống hoặc theo tập quán của địa phương, nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, thói quen không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong lựa chọn, chế biến, bảo quản và sử dụng thực phẩm.

Để ngăn chặn các vụ ngộ độc thực phẩm có xu hướng gia tăng, theo các chuyên gia y tế cần sự vào cuộc quyết liệt hơn của toàn hệ thống quản lý, doanh nghiệp và người dân. Các cơ quan thực thi pháp luật cần quyết liệt hơn nữa trong kiểm tra, kiểm soát thực phẩm, xử lý nghiêm để tăng tính răn đe trong toàn xã hội. Chính sách, pháp luật cần hoàn thiện, đầy đủ, cần chỉ rõ trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân với mỗi vụ việc xảy ra. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp, cơ sở chế biến cần tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về an toàn thực phẩm.

Để phòng tránh ngộ độc thực phẩm, chuyên gia y tế khuyến cáo mỗi người dân hãy là người tiêu dùng thông thái trong lựa chọn, bảo quản, chế biến và sử dụng thực phẩm. Chỉ sử dụng các sản phẩm thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ, nhãn mác rõ ràng, tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm đóng hộp đã hết hạn sử dụng, bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường; không nên tự đóng gói kín các thực phẩm trong điều kiện không đông đá tạo điều kiện cho vi khuẩn hiếm khí phát triển, ví dụ như clostridium botulinum.