(Thanh tra) - Những con số thống kê về giảm nghèo giai đoạn 2021 – 2025 tại tỉnh Bắc Ninh (sau sáp nhập) không chỉ là dữ liệu kỹ thuật mà còn phản ánh một hành trình đầy nỗ lực của cả hệ thống chính trị. Đó là hành trình đưa chính sách vào cuộc sống, biến quyết tâm thành kết quả thực chất, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và không để ai bị bỏ lại phía sau.
Ngay từ đầu giai đoạn, Bắc Ninh đứng trước nhiều thách thức khi chuẩn nghèo đa chiều được nâng lên, đồng thời sự phân hóa giữa các vùng đòi hỏi nguồn lực lớn và cách tiếp cận mới. Tuy nhiên, với quyết tâm chính trị cao của tỉnh, kết quả cải thiện mức sống và giảm nghèo vượt xa kỳ vọng.
Năm 2021, toàn tỉnh Bắc Ninh có 28.848 hộ nghèo, chiếm 3,47%. Tuy nhiên, đến năm 2024, số hộ nghèo giảm mạnh xuống còn 8.308 hộ, tương ứng 0,97% dân số.
Điều này đồng nghĩa Bắc Ninh đã đạt mục tiêu tỷ lệ hộ nghèo dưới 1% sớm hơn một năm so với chỉ tiêu Nghị quyết của tỉnh đặt ra. Kết quả ấn tượng này không chỉ thể hiện sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị mà còn phản ánh sự thay đổi nhận thức của người dân về việc chủ động thoát nghèo.
Giảm nghèo từ chỗ hỗ trợ đơn thuần đã chuyển sang hướng tiếp cận đa chiều, chú trọng tạo sinh kế, mở rộng dịch vụ xã hội và đầu tư hạ tầng, giúp người dân phát triển bền vững.
Theo chuẩn nghèo đa chiều, các hộ nghèo của tỉnh Bắc Ninh chủ yếu tập trung vào những thiếu hụt liên quan đến việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở và hạ tầng cơ bản. Cụ thể, về việc làm, toàn tỉnh có 6.002 hộ nghèo có người không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không ký hợp đồng lao động, chiếm gần 48%.
Thêm vào đó, 4.764 hộ có tỷ lệ người phụ thuộc cao trên 50%. Đây là nhóm yếu thế rất cần những giải pháp hỗ trợ dài hạn về đào tạo nghề, phát triển sinh kế và đa dạng hóa việc làm.
Lĩnh vực y tế cũng ghi nhận những thiếu hụt đáng chú ý. Có 824 hộ có trẻ em dưới 16 tuổi suy dinh dưỡng chiều cao hay cân nặng theo độ tuổi và 6.122 hộ nghèo có thành viên chưa có thẻ bảo hiểm y tế. Những con số này cho thấy một bộ phận người dân vẫn chưa được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản, cần sự hỗ trợ của các chương trình dinh dưỡng, truyền thông và nâng cao nhận thức.
Trong lĩnh vực giáo dục, dù mức độ thiếu hụt thấp hơn, vẫn còn 1.076 hộ có người trẻ 16–30 tuổi không tham gia đào tạo hoặc không có bằng cấp, chứng chỉ giáo dục đào tạo so với độ tuổi tương ứng. 240 hộ có trẻ không được học đúng bậc, cấp học phù hợp với độ tuổi.
Những vấn đề này đòi hỏi hệ thống giáo dục nghề nghiệp phải được đầu tư mạnh hơn, tạo cơ hội cho thanh niên vùng khó khăn được tiếp cận kỹ năng mới, phù hợp với thị trường lao động.
Về nhà ở, tiêu chí tác động trực tiếp đến đời sống là tỉnh còn 3.184 hộ nghèo sống trong nhà, căn hộ thuộc loại không bền chắc. 3.451 hộ có diện tích nhà ở dưới chuẩn 8m²/người. Đây là nhóm đòi hỏi các chính sách hỗ trợ về nhà ở phải được thực hiện đồng bộ và kịp thời.
Điều kiện nước sạch và vệ sinh môi trường cũng là những chỉ số đáng quan tâm. Hiện có 1.790 hộ không tiếp cận được nguồn nước sạch trong sinh hoạt, chiếm tỷ lệ 14,3%. 4.885 hộ chưa có nhà tiêu hợp vệ sinh. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân.
Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, mức độ tiếp cận thông tin của một bộ phận hộ nghèo còn hạn chế. 4.751 hộ gia đình không có thành viên nào sử dụng internet. 2.192 hộ không có tivi, dàn nghe nhạc, máy tính, điện thoại, chủ yếu sống ở vùng nông thôn xa trung tâm. Khoảng cách số này nếu không được thu hẹp sẽ tạo ra nhiều bất bình đẳng mới trong tiếp cận thông tin và dịch vụ công.
Bên cạnh kết quả toàn tỉnh, huyện Sơn Động (cũ) là địa bàn có sự chuyển biến mạnh mẽ nhất. Là huyện nghèo duy nhất của tỉnh trong giai đoạn trước, Sơn Động đã đạt tốc độ giảm nghèo vượt trội.
Theo kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo đến cuối năm 2024, huyện Sơn Động đã hoàn thành kế hoạch thực hiện chỉ tiêu giảm nghèo giai đoạn và hoàn thành mục tiêu hỗ trợ 100% các hộ thuộc đối tượng người có công với cách mạng thoát nghèo, cận nghèo.
Cụ thể, từ 5.350 hộ nghèo (25,8%) năm 2021, đến cuối năm 2024, huyện chỉ còn 2.176 hộ nghèo (10,26%), giảm bình quân 5,1% mỗi năm, vượt chỉ tiêu đề ra. Nhiều chỉ số kinh tế - xã hội của huyện cũng cải thiện rõ nét như thu nhập bình quân đầu người tăng từ 24,8 triệu đồng lên 37 triệu đồng/năm; 100% đường liên xã và 99% đường liên thôn được bê tông hóa; mỗi năm tạo thêm 2.600 việc làm mới, trong đó có hơn 100 lao động đi làm việc ở nước ngoài. Đặc biệt, 100% hộ người có công đã thoát nghèo và cận nghèo.
Một trong những nhân tố tạo nên sự thay đổi vượt bậc ở Sơn Động là nguồn lực đầu tư hạ tầng từ Tiểu dự án 2, thuộc Dự án 1 của Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững.
Với tổng vốn hơn 128,9 tỷ đồng, tỉnh đã tập trung cải tạo và nâng cấp hai tuyến giao thông huyết mạch An Bá – Tuấn Đạo – Thanh Luận và An Bá – Tuấn Đạo. Các tuyến đường này sau khi hoàn thành đã mở ra cơ hội giao thương lớn, thúc đẩy phát triển kinh tế, du lịch, nông lâm nghiệp và dịch vụ.
Nhìn tổng thể, kết quả giảm nghèo giai đoạn 2021–2025 đã phản ánh quyết tâm mạnh mẽ của tỉnh Bắc Ninh sau sáp nhập. Giảm nghèo không chỉ thể hiện qua tỷ lệ hộ nghèo giảm sâu mà còn là sự cải thiện căn cơ về hạ tầng, dịch vụ xã hội, chất lượng sống, thu nhập và khả năng tiếp cận thông tin.
Quan trọng hơn, niềm tin của người dân vào chính quyền tỉnh Bắc Ninh được tăng cường, tạo động lực để tỉnh tiếp tục hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho toàn dân.
