(Thanh tra) - Chính sách dù hay đến đâu nếu người dân không hiểu, không biết thì hiệu quả cũng bằng không. Được triển khai bài bản, chuyên nghiệp, công tác truyền thông "mưa dầm thấm lâu", hệ thống giám sát chặt chẽ và nỗ lực hoàn thiện thể chế địa phương để "cởi trói" và tiếp sức cho người nghèo.
Truyền thông khơi dậy khát vọng thoát nghèo
Một trong những "điểm nghẽn" lớn nhất của công tác giảm nghèo trước đây là tư tưởng trông chờ, ỷ lại của một bộ phận người dân. Để tháo gỡ điều này, Bắc Ninh xác định công tác truyền thông phải đi trước một bước.
Các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể Nhân dân đã tổ chức tuyên truyền, cụ thể hóa các nghị quyết, quyết định, văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh về lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025.
Nội dung tập trung thông tin, tuyên truyền như Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, Quyết định số 1705/QĐ-TTg ngày 12/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ triển khai Nghị quyết số 24/2021/QH15, Quyết định số 90/QĐ- TTg ngày 18/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025; Nghị định số 27/2022/NĐ-CP ngày 19/4/2022 của Chính phủ quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các Chương trình MTQG; các thông tư liên quan của các bộ chuyên ngành hướng dẫn thực hiện Chương trình.
Các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện Chương trình được công khai, minh bạch bằng nhiều hình thức như tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng của địa phương; đăng tải trên trang thông tin điện tử của chính quyền các cấp và sở, ngành liên quan; tổ chức hội nghị tập huấn, triển khai để giúp các cơ quan, tổ chức và người dân hiểu đầy đủ, chính xác về mục đích, ý nghĩa, nội dung của chính sách, đối tượng thụ hưởng, thứ tự ưu tiên, trình tự, thủ tục, thời gian thực hiện… Qua đó, người dân cũng đóng vai trò giám sát việc triển khai thực hiện Chương trình của các ngành chức năng và địa phương.
Có thể thấy, các cấp ủy, chính quyền và Mặt trận Tổ quốc đã tạo nên một chiến dịch truyền thông tổng lực. Nội dung tuyên truyền không chỉ dừng lại ở các văn bản khô khan mà được cụ thể hóa thành những thông tin dễ hiểu về quyền lợi, nghĩa vụ và cách thức tham gia chương trình. Mục tiêu là để người dân hiểu rằng, Nhà nước hỗ trợ "cần câu", còn "câu cá" phải do chính nỗ lực của họ.
Hình thức tuyên truyền được đa dạng hóa tối đa. Từ các phương tiện thông tin đại chúng, trang thông tin điện tử đến các hội nghị tập huấn trực tiếp tại thôn, bản. Sự công khai, minh bạch là yếu tố then chốt. Người dân được biết rõ về đối tượng thụ hưởng, thứ tự ưu tiên, quy trình xét duyệt.
Chính sự minh bạch này đã biến người dân thành những "giám sát viên" đắc lực nhất, đảm bảo chính sách không bị trục lợi. Hiệu quả của truyền thông đã hiện hữu rõ nét khi nhận thức xã hội thay đổi, người nghèo dần chủ động hơn trong việc đăng ký thoát nghèo, tham gia các mô hình kinh tế.
"Lưới" giám sát đa tầng
Để đảm bảo nguồn vốn ngân sách được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả, Bắc Ninh đã thiết lập một hệ thống giám sát, đánh giá chặt chẽ từ tỉnh xuống xã, thực hiện nghiêm túc Thông tư số 10/2022/TT-BLĐTBXH.
Hàng năm, UBND tỉnh đều ban hành các kế hoạch giám sát chi tiết. Điểm nổi bật là tần suất kiểm tra thường xuyên và thực chất. Ban Chỉ đạo tỉnh tổ chức kiểm tra định kỳ 2 đợt mỗi năm (tháng 5 và tháng 10). Mỗi đợt, 5 đoàn kiểm tra liên ngành tỏa đi kiểm tra, giám sát việc thực hiện các Chương trình MTQG tại 100% huyện, thị xã, thành phố (trước đây), xã phường.
Nhằm triển khai đảm bảo hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ các thành viên Ban Chỉ đạo tỉnh xây dựng kế hoạch kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo tại địa bàn được phân công phụ trách đảm bảo tiến độ thực hiện rà soát theo kế hoạch đề ra. Ngoài ra, ban chỉ đạo của 10 huyện, thị xã, thành phố đã thực hiện tiến hành kiểm tra việc rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo ở địa phương.
Các sở chủ trì dự án, tiểu dự án thành phần đã chủ động kiểm tra, giám sát hoặc chủ trì, phối hợp với các ngành liên quan tổ chức kiểm tra, giám sát tại các địa phương, kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc và hướng dẫn giải quyết hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền tháo gỡ.
Ở cơ sở, thành viên ban chỉ đạo thường xuyên chỉ đạo, theo dõi, kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện các dự án cụ thể, các chế độ chính sách đối với đối tượng thụ hưởng và việc tuân thủ pháp luật khi thực hiện.
Nhờ "lưới" giám sát đa tầng này, các khó khăn, vướng mắc được phát hiện và tháo gỡ kịp thời ngay tại cơ sở. Đồng thời, những sai sót (nếu có) được chấn chỉnh ngay lập tức, ngăn chặn nguy cơ thất thoát, lãng phí.
Thể chế hóa chính sách: "May đo" cho phù hợp với địa phương
Trung ương ban hành khung chính sách chung, nhưng để thực thi hiệu quả, mỗi địa phương cần có những cơ chế đặc thù. Bắc Ninh đã làm rất tốt việc "địa phương hóa" các quy định pháp luật thông qua hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đầy đủ và kịp thời.
HĐND tỉnh đã ban hành hàng loạt Nghị quyết quan trọng như: Nghị quyết số 08/2022/NQ-HĐND quy định nguyên tắc phân bổ vốn; Nghị quyết số 41/2022/NQ-HĐND quy định thủ tục hỗ trợ phát triển sản xuất; hay Quyết định số 15/2023/QĐ-UBND về cơ chế quay vòng vốn. Đây là những văn bản mang tính "gỡ rối", tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho cơ sở thực hiện.
Đặc biệt, Bắc Ninh đã có những chính sách an sinh vượt trội so với mặt bằng chung. Ví dụ, Nghị quyết số 13/2021/NQ-HĐND đã nâng mức chuẩn trợ giúp xã hội từ 360.000 đồng lên 440.000 đồng/tháng. Các nghị quyết về quà tặng cho người có công, hộ nghèo cũng được điều chỉnh tăng lên. Những chính sách này không chỉ là sự hỗ trợ về vật chất mà còn là sự động viên tinh thần to lớn, thể hiện tính nhân văn sâu sắc của chính quyền đối với những hoàn cảnh khó khăn.
Việc xây dựng thể chế đồng bộ đã tạo ra một "đường băng" phẳng phiu, giúp cỗ máy giảm nghèo vận hành trơn tru, đưa các nguồn lực đến đúng địa chỉ và phát huy tối đa hiệu quả trong thực tiễn.
