(Thanh tra) - Tình hình sản xuất, buôn bán hàng giả hiện nay diễn biến phức tạp, thủ đoạn ngày càng tinh vi, có xu hướng chuyển mạnh sang môi trường thương mại điện tử và xuyên biên giới.
Trong bối cảnh đó, việc hoàn thiện pháp luật và tăng cường ứng dụng công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết trong cuộc chiến chống hàng giả trên không gian mạng.
Tại hội thảo về phòng, chống hàng giả mới đây, ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, cho biết tình hình sản xuất, buôn bán hàng giả hiện nay đang diễn biến phức tạp, với nhiều thủ đoạn mới.
Các hành vi này không chỉ xuất hiện ở thị trường truyền thống mà còn lan sang môi trường mạng và xuyên biên giới, gây thiệt hại cho doanh nghiệp chân chính, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng và ảnh hưởng đến ngân sách Nhà nước.
Theo ông Đông, trước thực tế đó, việc nghiên cứu, thống nhất nhận thức, hoàn thiện hệ thống pháp luật và đẩy mạnh ứng dụng các giải pháp công nghệ trong công tác phòng chống hàng giả là yêu cầu cấp bách, nhằm tạo nền tảng quản lý hiệu quả trong thời đại số.
Ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột của kinh tế số. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh là những vấn đề đáng lo ngại về hàng giả, hàng nhái và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường mạng.
Trước yêu cầu thực tiễn đó, được sự chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công Thương, Cục đã xây dựng và trình Quốc hội Luật Thương mại điện tử nhằm thay thế Nghị định 52/2013/NĐ-CP.
Dự thảo luật được xây dựng với tư duy quản lý mới, chuyển từ bị động sang chủ động và quy định rõ trách nhiệm của toàn bộ hệ sinh thái thương mại điện tử, thay vì chỉ tập trung vào người bán.
Theo ông Ninh, dự thảo luật có năm điểm đáng chú ý: Thứ nhất, dự thảo luật nghiêm cấm trực tiếp các hành vi liên quan đến hàng giả, quy định rõ việc kinh doanh hoặc tạo điều kiện cho người khác kinh doanh hàng giả, hàng nhập lậu, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Thứ hai, dự thảo nâng cao trách nhiệm của các chủ thể nền tảng. Các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội có hoạt động thương mại phải thực hiện trách nhiệm "gác cổng", kiểm soát nội dung hàng hóa, dịch vụ trước khi cho phép hiển thị, nhằm ngăn chặn hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ. Ngoài ra, luật cũng yêu cầu xác thực danh tính người bán qua VNID; với người nước ngoài, việc xác thực thực hiện qua giấy tờ chứng minh hoạt động kinh doanh hợp pháp, đây là giải pháp căn cơ để truy vết nguồn gốc, ngăn chặn tài khoản ảo.
Thứ ba, cơ chế thông báo, gỡ bỏ vi phạm được chuyển từ bị động sang chủ động. Đặc biệt, dự thảo quy định chủ nền tảng phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ dẫn đến thiệt hại cho người mua. Đây là một chế tài kinh tế mạnh mẽ buộc doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc vào hệ thống kiểm soát chất lượng.
Thứ tư, dự thảo mở rộng trách nhiệm của toàn bộ hệ sinh thái thương mại điện tử. Ví dụ, các doanh nghiệp logistics phải có cơ chế kiểm tra hồ sơ hàng hóa và từ chối vận chuyển hàng không rõ nguồn gốc.
Thứ năm, dự thảo quy định trách nhiệm quản lý với hoạt động livestream bán hàng, kênh đang bùng nổ hiện nay. Chủ nền tảng phải xác thực danh tính người livestream, có biện pháp ngăn chặn phát trực tiếp khi phát hiện vi phạm, nhằm bảo vệ người tiêu dùng trước hành vi quảng cáo gian dối, buôn bán hàng giả trên môi trường số...
Những nội dung này được kỳ vọng sẽ giúp siết chặt quản lý thương mại điện tử, bảo vệ người tiêu dùng và tạo môi trường kinh doanh công bằng.
Theo Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, công tác phòng chống hàng giả muốn đạt hiệu quả phải bắt đầu từ thống nhất nhận thức và trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Cùng với việc hoàn thiện pháp luật, cần chú trọng hơn tới ứng dụng công nghệ và tuyên truyền để mỗi người dân có thể chủ động nhận biết, cảnh báo và phản ánh vi phạm.
Ông Trần Đức Đông nhấn mạnh, việc chống hàng giả không thể chỉ trông chờ vào lực lượng quản lý, mà cần sự tham gia đồng bộ của toàn xã hội, đặc biệt trong bối cảnh hàng giả ngày càng "số hóa".
Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cho biết, các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả đang có xu hướng chuyển dịch sang môi trường thương mại điện tử. Trong thời gian tới, công tác chống hàng giả sẽ tập trung vào ba hướng chính: hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường ứng dụng công nghệ và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng.
Việc ban hành Luật Thương mại điện tử mới được kỳ vọng sẽ giúp xác định rõ trách nhiệm của các nền tảng, người bán và đơn vị vận chuyển, tạo hành lang pháp lý minh bạch cho thương mại điện tử phát triển bền vững.
