Rừng tự nhiên ở Đăk Nông ngày càng cạn kiệt

Công ty Quảng Tín là doanh nghiệp Nhà nước, được cấp hơn 9.881 ha đất và rừng tại 16 tiểu khu để sản xuất - kinh doanh. Từ năm 2007 đến nay, thực hiện chủ trương chuyển đất rừng và đất lâm nghiệp sang trồng cây cao su, Công ty đã ký kết Hợp đồng liên kết - liên doanh (LK-LD) với 9 doanh nghiệp tư nhân, với tổng diện tích hơn 2.960 ha đất để trồng gần 1.100 ha cao su và thực hiện quản lý, bảo vệ rừng (QLBVR) là 1.861 ha. Giám đốc Công ty lúc bấy giờ là ông Thân Văn Minh đã buông lỏng quản lý để rừng bị mất kéo dài qua nhiều năm, mà không hề báo cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Giá trị góp vốn của Công ty đối với các đối tác liên kết trong từng trường hợp cụ thể không rõ ràng, cụ thể, không xác định được giá trị đã đóng góp, chủ yếu chỉ lo chi phí phần lập dự án, còn các doanh nghiệp đầu tư 100% vốn sản xuất - kinh doanh, nên khi có sản phẩm thu hoạch, phần Cty Quảng Tín chỉ được chia từ 8 - 10% lợi nhuận nên gánh chịu thua thiệt kinh tế rất lớn.

Trong các đơn vị Công ty Quảng Tín ký Hợp đồng LK-LD có Công ty Hoàng Khang Thịnh nhận trồng 135 ha cao su, QLBVR hơn 416 ha, nhưng rốt cuộc không hề trồng cao su và để mất 286 ha rừng. Tương tự, Công ty Lê Gia không trồng cây cao su nào và để mất 220/225 ha rừng giao khoán. Công ty Lâm Phát Đạt chỉ trồng 5/38,5 ha cao su, làm mất 202/232 ha rừng, diện tích trồng mới cao su cũng bị tàn phá và lụi dần theo thời gian. Công ty Bảo Lâm hợp đồng trồng 179 ha cao su nhưng chưa hề trồng cây nào, về QLBVR vào ngày 30/9/2011 mới lập biên bản bàn giao thực địa, nhưng đã trồng 91 ha rừng trên đất giải tỏa vào tháng 4/2011.

Bên cạnh đó, Công y Bảo Châu đã hết thời hạn thực hiện hợp đồng mà vẫn bao chiếm gần 168 ha rừng, để mất gần 163 ha rừng và không chịu tháo dỡ công trình, vật kiến trúc, đưa lao động ra khỏi địa bàn, có thời điểm gây tranh chấp, khiếu nại gay gắt, vô lý. Một số đơn vị không có quyết định thuê đất như HTX NN-TM-DV Hiệp Thành bị UBND tỉnh thu hồi chủ trương cho lập dự án vào tháng 11/2011, nhưng trước đó vào năm 2009, HTX tự thỏa thuận đền bù với dân để lấy đất xâm canh trồng 10 ha cao su và 67 ha keo lai.

Ngoài ra, HTX tự bao chiếm đất rồi để mất gần 156 ha rừng. Ngày 02/11/2011, UBND tỉnh có văn bản tạm thời dừng việc lập dự án của DNTN Đại Phát Lộc nhưng từ năm 2009 doanh nghiệp này tự ý bao giữ 40 ha cao su, 19 ha rừng trồng không chịu trả lại cho Công ty Quảng Tín; rốt cuộc để mất 107 ha rừng tự nhiên.

Như vậy, Công ty Quảng Tín để 3 doanh nghiệp là Công ty Đại Phát Lộc, Bảo Châu và HTX Hiệp Thành tự ý bao chiếm hơn 857 ha đất mà phần lớn là đất xâm canh của dân từ năm 2009 đến nay, dẫn đến khiếu kiện, tranh chấp gay gắt giữa các đơn vị và các hộ dân canh tách đất bất hợp pháp. Qua 6 trường hợp hợp đồng LK-LD, cho chủ trương khảo sát lập dự án và 1 doanh nghiệp đã thanh lý hợp đồng LK-LD, đã tự chiếm dụng rừng phải khoanh nuôi, bảo vệ là 1.276 ha và rừng bị chặt phá trái phép hơn 1.006 ha, mà không xác định được đối tượng chặt phá, hồ sơ tài liệu từng vụ phá rừng không rõ ràng, không được lưu trữ đầy đủ, nhất là kết quả xử lý các vụ phá rừng trái phép, diễn biến hàng năm không được tập hợp, cung cấp đầy đủ cho cơ quan chức năng.

Trước những thiệt hại quá lớn về vốn rừng, đặc biệt là hành vi coi thường pháp luật dẫn đến “điểm nóng” phát sinh khiếu kiện ở xã Đăk Ngo, huyện Tuy Đức, sau khi có Kết luận thanh tra, Tỉnh ủy Đăk Nông đã yêu cầu Công an tỉnh tiếp tiếp tục xác minh trách nhiệm của tập thể và cá nhân có liên quan việc để mất 1.006 ha rừng, việc lãnh đạo Công ty Quảng Tín sử dụng số tiền QLBVR để xử lý theo quy định của pháp luật, nhằm lập lại kỷ cương phép nước, tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân. UBND tỉnh cũng đã chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm đối với lãnh đạo Sở NN&PTNT, UBND huyện Tuy Đức, UBND xã Đăk Ngo, do thiếu trách nhiệm để mất rừng, tình trạng di dân tự do bất hợp pháp rồi phá rừng lấn chiếm đất đai, mua bán, chuyển nhượng trái phép; đồng thời triển khai ngay các biện pháp thu hồi diện tích đất do các doanh nghiệp bao chiếm trái phép bấy lâu nay.

Quá trình điều tra của Công an tỉnh đã xác định Thân Văn Minh, nguyên Giám đốc Công ty Quảng Tín giai đoạn 2007 - 2010 (nay đã nghỉ hưu) và Thân Văn Hòa - Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty Quảng Tín giai đoạn 2011 - 2012 (đã điều về Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đăk Nông), đã thiếu trách nhiệm được giao trong công tác QLBVR đưa vào liên kết với Công ty Hoàng Khang Thịnh, dẫn đến diện tích rừng bị tàn phá là 262 ha, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Ngày 08/11/2012, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, thực hiện bắt giam bị can Minh và Hòa về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, theo quy định tại Điều 285 Bộ Luật Hình sự. Hiện, công tác điều tra đang tiếp tục được mở rộng để làm rõ trách nhiệm về việc mất rừng trong các dự án LK-LD còn lại của Công ty Quảng Tín.