Mặt đê bị cát tặc cày xới, hư hỏng nghiêm trọng

Rút “ruột” các điểm mỏ

Chỉ trên một đoạn sông ngắn thuộc địa bàn huyện Thọ Xuân có tới 3 điểm mỏ 16, 17, 18 bị “thổ phỉ” độc chiếm, xây dựng bãi tập kết trái phép nhưng chưa bị các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa “sờ gáy”.

Dưới cái nắng oi bức của mùa hè, chúng tôi men theo bờ đê dọc con sông Chu lên Thọ Xuân. Các chuyến xe ô tô chở cát quá khổ, quá tải đang lừ lừ từ dưới bờ sông Chu đi lên, hai bên đường dốc lên xuống điểm mỏ đất bị xé toạc in hằn vết lốp bánh xe. Mặt đường bê tông tuyến đê cấp I mới được Nhà nước đầu tư hàng chục tỉ đồng đã và đang bị sụt lún, xuống cấp nghiêm trọng.

Anh Nguyễn Văn Chiến, một người dân ở xã Xuân Khánh cho biết: Mỗi ngày có đến hàng trăm xe ô tô tải qua lại điểm mỏ số 16, bãi tập kết cát trái phép của Công ty TNHH Một thành viên Lê Văn (Cty Lê Văn) mua cát, vận chuyển đi tiêu thụ. Cát được hút ngay tại mỏ mà không phải đấu thầu, mua, hoặc đóng bất kỳ khoản thuế nào cho Nhà nước. Cứ thế, hàng nghìn, hàng vạn khối cát được các tàu, thuyền thi nhau rút ruột rồi vươn vòi “bạch tuộc” phun lên bờ”.

Bãi tập kết cát này đã hoạt động từ lâu với “vỏ bọc” thuê lại hơn 8.000m2 đất ven đê của Hội Người cao tuổi xã Xuân Khánh với giá 500 nghìn đồng/năm. Theo lý giải của ông Lê Ngọc Văn, Giám đốc Cty Lê Văn: “Hội Người cao tuổi xã cho thuê để lấy tiền phục vụ chè nước sinh hoạt hội… Cty đang làm các thủ tục, giấy tờ để chạy giấy phép bãi tập kết. Khi có bãi tập kết chúng tôi mới tham gia đấu giá mỏ cát theo quy định của Nhà nước…”.

PV ngược lên xã Thọ Nguyên, nơi mỏ cát số 17 đang ngày đêm bị rút ruột nhưng chưa bị cơ quan chức năng nào “sờ gáy”. Theo phản ánh của người dân, đây là mỏ cát xây dựng có trữ lượng lớn, đẹp nhất huyện Thọ Xuân đã được Nhà nước định giá hơn 9 tỉ đồng nhưng chưa đấu giá thành công. Hằng ngày, có rất nhiều tàu thuyền ra vào hút cát trộm đưa về bãi tập kết cát trái phép của một ông chủ tên là Nụ.

Tại hiện trường, xe ô tô đậu kín bãi tập kết để chờ xúc cát lên thùng. Do để cát tặc lộng hành, trước Tết Nguyên đán Nhâm Thìn, Chủ tịch UBND xã Thọ Nguyên đã bị đình chỉ công tác. Những ngày sau đó, bãi tập kết cát của ông Nụ được đóng cọc tre rào chắn không cho xe vào. Tuy nhiên, chẳng lâu sau, khi Chủ tịch UBND xã được phục chức thì bãi tập kết và mỏ cát lại tiếp tục hoạt động.

Từ xã Thọ Nguyên lên xã Xuân Thành mới xuất hiện một bãi tập kết trái phép ven sông Chu. Các “thổ phỉ” ở đây cũng độc chiếm luôn mỏ cát số 18.

Các điểm mỏ trở thành miếng mồi béo bở cho “thổ phỉ”

Hầu hết các điểm khai thác, tập kết cát trái phép đều xây dựng lều, nhà 2 gian để cho lực lượng “thổ phỉ” trú nắng, che mưa. Đặc biệt tại đây, “thổ phỉ” chỉ cần dùng bơm đưa vòi xuống sông là có thể hút cát lên bãi.

Ông chủ tập kết cát mỏ 18 cho biết, trước đây doanh nghiệp hoạt động khai thác, tập kết ngay tại chân cầu Hạnh Phúc, do địa điểm này bị khai thác hết tài nguyên nên mới chuyển về đây làm.

Ông này thừa nhận, việc hút cát ở mỏ số 18 và bãi tập kết là trái phép. Nhưng vì mục đích mưu sinh nên doanh nghiệp vẫn phải bám trụ lấy nghề. Điểm mỏ số 18 này đã được Nhà nước định giá 8,9 tỉ đồng. Tuy nhiên, khi đưa ra đấu giá không có người mua.

Cấp mỏ nhưng không có bãi 

Trong khi các điểm mỏ giàu tài nguyên cát bị “thổ phỉ” độc chiếm, một số doanh nghiệp bỏ tiền tỉ ra đấu thầu mua mỏ cát, đã nộp tiền về ngân sách Nhà nước lại bị các bãi cát “thổ phỉ” ép giá. Cộng thêm bãi tập kết chưa được cấp khiến doanh nghiệp lao đao.

Theo phản ánh của ông Nguyễn Chí Dũng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Cty Cổ phần T&T Hà Nội, ngày 2/4/2010, Cty trúng đấu giá khai thác mỏ cát số 15 nằm trên địa bàn xã Thiệu Toán, huyện Thiệu Hóa với thời hạn 5 năm. Cty đã nhiều lần làm các thủ tục, giấy tờ theo hướng dẫn nộp cho các ban, ngành chức năng của tỉnh nhưng vẫn chưa được cấp giấy phép bãi tập kết.

Để bảo đảm cuộc sống cho công nhân, thu hồi vốn, doanh nghiệp phải thuê đất của dân, đền bù hoa màu làm bãi tập kết tạm thời nên… cũng bị gọi là “cát tặc”. “Không làm như vậy thì không bảo vệ được mỏ, không thu hồi được vốn, không có tiền nuôi công nhân. Nếu chờ đến khi tỉnh cấp phép bãi tập kết thì mỏ của chúng tôi cũng hết hạn cấp phép! Trong khi “thổ phỉ” cát hoạt động ở các điểm mỏ phía trên không phải đóng tiền mua mỏ, phí tài nguyên, thuế nên sẵn sàng hạ giá và làm lũng đoạn thị trường”, ông Dũng cho biết.

Nếu tình trạng này kéo dài ra thì các doanh nghiệp làm ăn chân chính bị thua lỗ, phá sản, còn “thổ phỉ” cát lại vẫn sống khoẻ. Ngoài Cty Cổ phần T&T Hà Nội, một số Cty khác trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã được cấp mỏ nhưng việc xin giấy phép làm bãi tập kết cát lại gặp rất nhiều khó khăn.

Văn Thanh

Kỳ II: “Cát tặc” tràn lan, địa phương… mệt mỏi