(Thanh tra) - Công tác hiệp thương, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội là khâu có ý nghĩa quyết định trong việc bảo đảm chất lượng đại biểu, phát huy dân chủ và vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong bầu cử. Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân cùng với Nghị quyết liên tịch số 102/2025/NQLT-UBTVQH15-CP-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 26/9/2025 đã quy định cụ thể, thống nhất quy trình tổ chức ba vòng hội nghị hiệp thương, từ định hướng cơ cấu đến lập danh sách chính thức người ứng cử.
Theo quy định, MTTQ Việt Nam các cấp có trách nhiệm chủ trì, tổ chức ba vòng hiệp thương, bảo đảm đúng trình tự, thủ tục, dân chủ, khách quan, công khai và đúng thời gian.
Hiệp thương lần thứ nhất: Thống nhất cơ cấu, thành phần, số lượng
Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất có nhiệm vụ trọng tâm là thỏa thuận về cơ cấu, thành phần và số lượng người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội.
Ở Trung ương, hội nghị do Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam triệu tập và chủ trì, với sự tham gia của các Ủy viên Đoàn Chủ tịch, đại diện lãnh đạo các tổ chức thành viên của Mặt trận; đại diện Hội đồng Bầu cử quốc gia, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ được mời tham dự.
Tại địa phương, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh chủ trì hội nghị, với thành phần gồm Ban Thường trực, đại diện các tổ chức thành viên cùng cấp, đại diện Ban Thường trực MTTQ cấp xã trực thuộc; đại diện Ủy ban bầu cử, Thường trực HĐND và UBND cấp tỉnh được mời dự.
Nội dung thảo luận tập trung vào việc phân bổ cơ cấu đại biểu theo luật định, bảo đảm tỷ lệ nữ, người dân tộc thiểu số, số dư người ứng cử. Thực tiễn cho thấy, mỗi cơ cấu thường cần giới thiệu từ hai người trở lên để bảo đảm lựa chọn qua các vòng hiệp thương, tiến tới danh sách chính thức theo quy định của Luật Bầu cử.
Hội nghị tiến hành theo trình tự chặt chẽ: cử chủ tọa, thư ký; nghe trình bày dự kiến cơ cấu, thành phần; thảo luận và biểu quyết khi cần thiết. Trường hợp biểu quyết bằng bỏ phiếu kín, phiếu phải có đóng dấu của Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tổ chức hội nghị và chỉ những đại biểu có mặt mới được tham gia biểu quyết.
Một yêu cầu quan trọng trong hiệp thương lần thứ nhất là phát huy đầy đủ dân chủ, lắng nghe ý kiến của các tổ chức thành viên, bảo đảm đúng bản chất “hiệp thương” của Mặt trận. Kết quả hội nghị là căn cứ để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, điều chỉnh cơ cấu, thể hiện sự tôn trọng ý kiến thống nhất của MTTQ.
Biên bản hội nghị hiệp thương lần thứ nhất được lập theo mẫu quy định và gửi đến các cơ quan có thẩm quyền ngay sau khi kết thúc hội nghị.
Giới thiệu người ứng cử tại cơ quan, tổ chức, đơn vị
Trên cơ sở phân bổ cơ cấu, các cơ quan, tổ chức, đơn vị tiến hành giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội trong thời gian từ ngày 17/12/2025 đến ngày 25/1/2026.
Quy trình giới thiệu gồm ba bước cơ bản:
Thứ nhất, họp ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị để dự kiến nhân sự giới thiệu ứng cử.
Thứ hai, tổ chức hội nghị lấy ý kiến nhận xét và tín nhiệm của cử tri nơi công tác đối với người được dự kiến giới thiệu. Việc triệu tập và chủ trì hội nghị được thực hiện theo đúng loại hình tổ chức, bảo đảm khách quan, dân chủ.
Thứ ba, tổ chức hội nghị ban lãnh đạo mở rộng để xem xét, quyết định giới thiệu người ứng cử trên cơ sở ý kiến của cử tri nơi công tác.
Hiệp thương lần thứ hai: Lập danh sách sơ bộ người ứng cử
Hội nghị hiệp thương lần thứ hai có nhiệm vụ lập danh sách sơ bộ những người ứng cử đại biểu Quốc hội.
Tại hội nghị, Ban Thường trực MTTQ Việt Nam các cấp báo cáo tình hình giới thiệu người ứng cử của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và tình hình người tự ứng cử (nếu có). Việc xem xét, lựa chọn căn cứ vào tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội, kết quả hiệp thương lần thứ nhất, hồ sơ ứng cử và ý kiến tín nhiệm của cử tri nơi công tác.
Hội nghị đồng thời bàn kế hoạch tổ chức lấy ý kiến cử tri nơi cư trú, xác định những vấn đề cần xác minh, làm rõ đối với từng trường hợp cụ thể.
Trong giai đoạn này, nguy cơ phát sinh khiếu nại, tố cáo là hiện hữu. Vì vậy, Ban Thường trực MTTQ Việt Nam các cấp cần chủ động nắm tình hình, chuẩn bị phương án xử lý, quán triệt đầy đủ các hướng dẫn của Trung ương MTTQ Việt Nam và chuẩn bị các điều kiện cần thiết nếu phải tiến hành bỏ phiếu kín.
Việc lấy ý kiến nhận xét và tín nhiệm của cử tri nơi cư trú được tổ chức từ ngày 4/2/2026 đến ngày 8/2/2026.
Ban Thường trực MTTQ Việt Nam cấp xã phối hợp với chính quyền cùng cấp tổ chức hội nghị tại thôn, tổ dân phố nơi người ứng cử cư trú, bảo đảm đúng trình tự, thủ tục theo Luật Bầu cử và các nghị quyết hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Hiệp thương lần thứ ba: Lập danh sách chính thức người ứng cử
Hiệp thương lần thứ ba là bước quyết định, nhằm lựa chọn và lập danh sách chính thức những người đủ tiêu chuẩn ứng cử đại biểu Quốc hội.
Hội nghị xem xét kết quả lấy ý kiến cử tri nơi công tác, nơi cư trú; thảo luận từng trường hợp cụ thể. Những người không đạt quá 50% số phiếu tín nhiệm của cử tri nơi cư trú sẽ không đưa vào danh sách, trừ trường hợp đặc biệt cần báo cáo rõ để hội nghị xem xét, quyết định.
Danh sách cuối cùng phải bảo đảm số dư theo quy định của Luật Bầu cử, làm cơ sở để Hội đồng Bầu cử quốc gia công bố và niêm yết chính thức phục vụ ngày bầu cử.
Chậm nhất đến ngày 22/2/2026, Ban Thường trực MTTQ Việt Nam các cấp phải hoàn thành việc gửi biên bản và danh sách người đủ tiêu chuẩn ứng cử đến cơ quan bầu cử có thẩm quyền theo quy định.
