(Thanh tra) - Trong bối cảnh vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật càng trở nên quan trọng và có ý nghĩa chiến lược. Đây không chỉ là khâu thi hành pháp luật, mà còn là cầu nối giúp cán bộ, công chức và Nhân dân hiểu rõ chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, từ đó tạo sự đồng thuận xã hội trong quá trình đổi mới tổ chức bộ máy.
Thời gian qua, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng đã trở thành một nhiệm vụ thường xuyên, được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo. Nội dung tuyên truyền tập trung vào những quy định, quy trình, trình tự thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo; hướng dẫn người dân thực hiện đúng pháp luật, không khiếu nại, tố cáo vượt cấp, trái quy định; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền về hòa giải, đối thoại, vận động, thuyết phục công dân chấm dứt khiếu nại, tố cáo không đúng.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến còn nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền trong việc tiếp dân, đối thoại, xử lý và giải quyết phản ánh, kiến nghị của người dân; tuyên truyền việc thực hiện pháp luật phòng, chống tham nhũng ở cơ sở, đặc biệt là vai trò của cấp xã - nơi trực tiếp tiếp xúc với dân.
Năm 2025, Thanh tra Chính phủ đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan báo chí triển khai tuyên truyền sâu rộng nhiều văn bản quan trọng, như: Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; Luật Thanh tra số 84/2025/QH15; Nghị định số 109/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ; Nghị định số 141/2025/NĐ-CP về phân định thẩm quyền chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Thanh tra Chính phủ; cùng các thông tư hướng dẫn thi hành.
Song song với đó, Thanh tra Chính phủ tiếp tục biên soạn, phát hành các chuyên đề, tài liệu phục vụ tập huấn, hướng dẫn kỹ năng thanh tra, kỹ năng tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cho đội ngũ công chức, viên chức toàn ngành. Đây cũng là một trong những nội dung của công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao chất lượng cán bộ từ Trung ương đến cơ sở.
Thanh tra Chính phủ cũng chú trọng chuyển đổi phương thức truyền thông pháp luật, kết hợp giữa hình thức truyền thống và nền tảng số, qua đó mở rộng không gian lan tỏa, giúp cán bộ, công chức và người dân có thể tiếp cận thông tin pháp luật nhanh chóng, chính xác, mọi lúc, mọi nơi. Các chuyên trang, chuyên mục, chương trình tuyên truyền trên báo chí, cổng thông tin điện tử, mạng xã hội của cơ quan thanh tra các cấp được duy trì thường xuyên, tạo thành mạng lưới truyền thông pháp luật thống nhất, hiện đại.
Theo một cán bộ Vụ Pháp chế (Thanh tra Chính phủ) chia sẻ, điểm sáng nổi bật trong công tác tuyên truyền, phổ biến là việc duy trì bộ tài liệu về khiếu nại, tố cáo bằng năm thứ tiếng dân tộc thiểu số (Khơ me, Mông, Ê đê, Giơ Rai, Chăm) do Vụ Pháp chế chủ trì soạn thảo. Bộ tài liệu gồm tám ấn phẩm: sách hỏi đáp, tìm hiểu, hướng dẫn nghiệp vụ; tài liệu kỹ năng tuyên truyền; băng phát thanh và tờ gấp giới thiệu những nội dung cơ bản về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đây là minh chứng cho nỗ lực lan tỏa pháp luật đến mọi tầng lớp Nhân dân, giúp người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận pháp luật một cách gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ và dễ thực hiện.
Nhiều địa phương đã chủ động nhân bản, phát hành và đăng tải bộ tài liệu này trên cổng thông tin điện tử, qua đó mở rộng độ phủ và nâng cao hiệu quả tuyên truyền.
Bênh cạnh đó, với vai trò là cơ quan quản lý nhà Nước về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, Thanh tra Chính phủ đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc và các cơ quan thanh tra địa phương đẩy mạnh lồng ghép nội dung phổ biến, giáo dục pháp luật vào hoạt động nghiệp vụ thường xuyên. Việc phối hợp thực hiện Chương trình số 02-CTPH/MTTQ-TTCP-BTP-HLG-LĐLS giữa Thanh tra Chính phủ và các cơ quan, tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục mang lại hiệu quả thiết thực. Hàng trăm lượt tư vấn pháp luật miễn phí cho công dân được tổ chức, góp phần giúp người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình khi khiếu nại, tố cáo, đồng thời củng cố niềm tin vào cơ quan công quyền.
Trong bối cảnh chính quyền địa phương tổ chức hai cấp, bộ máy được tinh gọn, việc bồi dưỡng nghiệp vụ và kỹ năng tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại, tố cáo cho cán bộ cấp xã càng có ý nghĩa đặc biệt.
Thanh tra Chính phủ đã chú trọng tổ chức tập huấn trực tiếp và trực tuyến, đồng thời chỉ đạo các địa phương tăng cường hỗ trợ cấp cơ sở trong công tác tiếp công dân, đảm bảo việc tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân được kịp thời, đúng pháp luật, hạn chế phát sinh điểm nóng.
Những nỗ lực đó thể hiện rõ phương châm “pháp luật phải đi trước một bước” trong tiến trình đổi mới tổ chức bộ máy, bảo đảm cho việc sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp diễn ra đồng bộ, ổn định và hiệu quả.
Là một cán bộ tham gia công tác giảng dạy tại Trường Cán bộ thanh tra, TS. Nguyễn Thị Hồng Thuý, Trưởng khoa Nghiệp vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng (KNTC&PCTN) cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, yêu cầu về chất lượng đối với đội ngũ ở cơ sở ngày càng cao. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động đào tạo, bồi dưỡng càng trở nên thiết thực và có ý nghĩa chiến lược.
“Khi chính quyền địa phương được tổ chức hai cấp, khối lượng công việc của cán bộ cơ sở tăng lên, trong khi nhân sự tinh gọn, thì việc hiểu đúng, nắm chắc và vận dụng chuẩn xác các quy định pháp luật là yếu tố then chốt để thực thi công vụ hiệu quả, không để xảy ra sai sót", bà Thuý nhấn mạnh.
Bà Thuý chia sẻ, trong quá trình giảng dạy, Trường Cán bộ Thanh tra luôn chú trọng lồng ghép nội dung tuyên truyền, giáo dục pháp luật vào các chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ, đặc biệt là các chuyên đề về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Không chỉ cung cấp kiến thức pháp lý, các giảng viên còn hướng dẫn kỹ năng ứng xử, xử lý tình huống thực tiễn, giúp học viên biết cách vận dụng pháp luật một cách linh hoạt, nhân văn nhưng vẫn đúng quy định.
Cũng theo bà Thuý, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật không chỉ là một khâu trong công tác thi hành pháp luật mà còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng, góp phần củng cố nền hành chính kỷ cương, liêm chính, hiện đại.
Do đó, trong giai đoạn tới, cùng với việc kiện toàn tổ chức, Thanh tra Chính phủ cần tiếp tục khẳng định vai trò nòng cốt trong việc lan tỏa nhận thức pháp luật, đưa tinh thần thượng tôn pháp luật trở thành nền tảng trong mọi hoạt động của bộ máy hành chính.
