(Thanh tra)- Tại các trường đại học, học viên, sinh viên không “mặn mà” với nghiên cứu khoa học (NCKH). Thậm chí, nhiều sinh viên không biết cách NCKH như thế nào.
Không “mặn mà”
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa tổ chức lễ trao Giải thưởng Tài năng khoa học trẻ dành cho sinh viên, giảng viên các trường đại học, học viện.
Tại đây, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga đã thừa nhận “sân chơi” này chưa thực sự thành công khi số lượng các trường đại học, cao đẳng tham gia vẫn chưa nhiều. Chỉ có 81 trường gửi các đề tài của sinh viên và 32 trường gửi đề tài của giảng viên trên tổng số hơn 400 trường đại học, cao đẳng trong cả nước. Điều này cho thấy có sự hạn chế trong việc NCKH của các trường.
Theo ông Tạ Đức Thịnh, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ GD&ĐT) - thành viên Ban Chỉ đạo xét tặng giải thưởng: Qua việc xét chọn giải thưởng, có thể thấy tỷ lệ sinh viên NCKH ở trường đại học, học viện chưa cao, nhất là các trường đại học ngoài công lập. Hoạt động NCKH của sinh viên còn nhiều hạn chế, trong số 64 đề tài NCKH không đạt giải có nhiều đề tài hồ sơ không hợp lệ, một số đề tài chất lượng thấp.
Khảo sát nhanh ý kiến sinh viên của một số trường đại học cho thấy, hiện nay số lượng sinh viên tham gia NCKH rất ít. Nhiều sinh viên còn không biết cách để NCKH như thế nào. Theo báo cáo của các trường thuộc Khối Nông - Lâm - Ngư - Y, giai đoạn 2006 - 2010, có tổng số hơn 6.600 đề tài, dự án do sinh viên thực hiện. Tuy nhiên, có trường đại học vùng, trong số 40.000 sinh viên chỉ có 150 đề tài NCKH.
Thiếu... kinh phí
Theo Thứ trưởng Bùi Văn Ga, nguyên nhân dẫn tới tình trạng sinh viên không "mặn mà" với NCKH là do công tác NCKH ở các trường chưa được quan tâm đúng mức; cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ NCKH còn thiếu thốn; giờ lên lớp của sinh viên quá nhiều giờ, không còn thời gian dành cho NCKH; cơ chế chính sách chưa bắt buộc các trường phải thực hiện công tác này.
Còn theo các bạn sinh viên trực tiếp tham gia NCKH có một khó khăn lớn khác đó là thiếu kinh phí thực hiện. Hiện kinh phí dành cho NCKH quá ít, để NCKH sinh viên phải tự bỏ… tiền túi.
Nguyễn Mạnh Trung, sinh viên Khoa Dầu khí, Bộ môn Lọc hóa dầu, Trường Đại học Mỏ - Địa chất - 1 trong 5 thành viên vừa đạt Giải Nhất Giải thưởng Tài năng khoa học trẻ với Đề tài "Nghiên cứu tổng hợp chất tạo vi nhũ nước dầu từ nguồn dầu thực vật và đánh giá khả năng cháy của hệ vi nhũ nước dầu" cho biết: Tổng kinh phí thực hiện đề tài của bọn em hết 5 - 6 triệu đồng, số tiền đó do 5 thành viên trong nhóm tự bỏ tiền túi ra để nghiên cứu.
Tự bỏ tiền túi để NCKH cũng là thực trạng chung của nhóm nghiên cứu thuộc Khoa Điện tử viễn thông Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội. Hà Huy Phú - Trưởng nhóm Nghiên cứu Đề tài “Nghiên cứu và phát triển hệ thống giảm nhiễu tiếng nói FPGA” cho biết: Tổng kinh phí để thực hiện đề tài của nhóm rơi vào khoảng 3 - 4 triệu đồng, nhóm may mắn được thầy cô hỗ trợ 1 - 2 triệu đồng còn lại các thành viên tự bỏ tiền túi.
"Ngoài khó khăn về kinh phí, nhóm thực hiện cũng gặp khó khăn về cơ sở vật chất, nhiều khi thiếu máy móc thiết bị phải loay hoay xoay sở rất vất vả. NCKH cũng mất rất nhiều thời gian ngoài thời gian lên lớp 5 thành viên trong nhóm rời khỏi lớp học là lên phòng thí nghiệm và “giam mình” trong đó đến tối muộn mới về, thời gian như thế kéo dài trong 9 tháng liên tục", Trung cho biết thêm.
Dưới góc độ giảng viên NCKH, PGS Đỗ Thành Trung, Phó Trưởng phòng Quản lý Khoa học và Quan hệ quốc tế, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP Hồ Chí Minh chia sẻ: 2 khó khăn chính làm “rào cản” hạn chế sinh viên NCKH là kinh phí và thời gian lên lớp quá nhiều (nếu vắng 20% số giờ học sẽ không được thi). “Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP Hồ chí Minh, kinh phí dành cho NCKH so với mặt bằng chung của các trường là khá cao. Từ năm học 2014, nhà trường đã có thay đổi chính sách đó là khoán kinh phí về cho các khoa (tùy thuộc vào số lượng sinh viên và các đề tài của các năm trước để xét duyệt kinh phí). Mức trung bình 2 triệu đồng/đề tài, những khoa đặc thù kinh phí tăng lên 3 triệu đồng/đề tài. 3 triệu cũng là mức phí tối đa cho 1 đề tài”, ông Trung nói. Và, “với NCKH mức chi phí như vậy vẫn còn quá thấp, hi vọng sắp tới, với quy định dành 3% học phí của sinh viên để đầu tư cho việc NCKH của Nghị định 99 ban hành ngày 25/10/2014 của Chính phủ thì hoạt động này sẽ khởi sắc”, PGS Đỗ Thành Trung bày tỏ.
Theo Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (Bộ GD&ĐT), hiện mức chi phí cho NCKH của mỗi trường là khác nhau, nhưng không nhiều, có trường đầu tư chục triệu đồng, có trường vài ba triệu. Nếu dựa vào nguồn ngân sách Nhà nước hỗ trợ cho các trường rồi các trường hỗ trợ cho sinh viên thì con số này rất khiêm tốn. Vì vậy, các trường phải tự xoay sở từ các nguồn khác nhau, có thể từ các doanh nghiệp.
Kỳ II: Sản phẩm “ra đời” chỉ... "nằm" trên giấy
Hải Hà
