(Thanh tra)- Hiện, giáo viên hướng dẫn 1 luận văn thạc sĩ (Ths) được trả thù lao hơn 1 triệu đồng, 1 luận án tiến sĩ (TS) hơn 3 triệu đồng. Trong khi, đi dạy thêm được trả 7-10 triệu đồng/ngày. Có GS đã bày tỏ thẳng thắn: "Có thực mới vực được đạo", 4 năm hướng dẫn nghiên cứu sinh (NCS) bằng 1 buổi đi dạy thêm, thì làm sao giáo viên có thể chuyên tâm vào công tác hướng dẫn…
Không nên dựa hoàn toàn vào "bầu sữa" ngân sách
Theo nhiều chuyên gia giáo dục, một vấn đề ảnh hưởng nhiều đến chất lượng đào tạo TS hiện nay chính là kinh phí. Nếu chỉ dựa hoàn toàn vào "bầu sữa" ngân sách thì chất lượng TS khó có thể đảm bảo được yêu cầu.
Ths, NCS Vũ Thị Huyền Trang - Trường ĐH Thương Mại chia sẻ: Hiện nay, kinh phí Nhà nước bỏ ra cho việc đào tạo TS trong nước là 15 triệu đồng/năm. Trong khi số tiền tương ứng đối với việc đào tạo TS ở nước ngoài là 15.000 USD. Chúng ta yêu cầu đào tạo TS phải đạt chất lượng như được đào tạo ở nước ngoài, trong khi kinh phí đào tạo TS trong nước hiện nay còn quá ít ỏi.
Theo GS.TS Nguyễn Văn Nam - nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế quốc dân: Đầu tư cho 1 NCS cần nhiều, nhưng hiện mức đầu tư của ta vẫn còn thấp. Chi trả cho 1 người hướng dẫn 4 năm trời không bằng 1 buổi đi làm. Tiền đi khảo sát cho NCS gần như chưa có, đối với đào tạo TS theo định hướng nghiên cứu còn phải có những thí nghiệm, nhất là lĩnh vực khoa học kỹ thuật có những thí nghiệm thất bại mà tiền thí nghiệm bỏ đi hết. Phải chấp nhận đó là rủi ro trong đào tạo, thì mới có cái mới. Nhà nước cần xem xét lại mức đầu tư trong đào tạo TS.
Không chỉ đầu tư cho NCS thấp, mức chi phí cho 1 giáo viên hướng dẫn sau ĐH vẫn còn rất khiêm tốn. GS.TS Hoàng Đức Thân - Viện trưởng Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế - Đại học (ĐH) Kinh tế Quốc dân nêu thực tế: Hiện nay, giáo viên hướng dẫn 1 luận văn Ths được trả 1 triệu mấy; 1 luận án TS được 3 triệu mấy. Trong khí, Viện chúng tôi dạy một lớp về giám đốc doanh nghiệp mời giảng viên đi dạy phải trả 7-10 triệu đồng/ngày. "Có thực mới vực được đạo", 4 năm hướng dẫn NCS bằng 1 buổi đi dạy thêm, thì làm sao giáo viên có thể chuyên tâm vào công tác hướng dẫn.
“Đào tạo TS nếu chỉ hoàn toàn dựa vào ngân sách thì không đáp ứng được yêu cầu. Ngân sách Nhà nước chỉ tập trung hỗ trợ những khâu quan trọng nhất của quá trình đào tạo. Còn phải huy động nguồn lực xã hội mới tạo ra được nguồn lực tổng thể”- GS Hoàng Đức Thân đề xuất.
Quản lý còn... lỏng lẻo
Cho rằng chất lượng luận án TS của Việt Nam vẫn còn khoảng cách khá xa với các nước trên thế giới. PGS.TS Trương Đình Chiến - Trường ĐH Kinh tế Quốc dân chỉ ra một trong những nguyên nhân đó là do công tác quản lý quá trình đào tạo NCS của ta còn lỏng lẻo.
PGS.TS Trương Đình Chiến nêu thực tế: Phần đông NCS không tham gia đầy đủ các sinh hoạt khoa học bộ môn, cũng ít thời gian làm việc với giáo viên hướng dẫn. NCS cũng chưa phải tham gia giảng dạy một số giờ học nhất định và chưa chủ động tham gia hội thảo khoa học có liên quan. Quản lý các hoạt động của NCS trong thời gian đào tạo mới chỉ quan tâm đến kết quả chứ chưa quản lý chặt chẽ theo quy trình.
PGS.TS Trương Đình Chiến chia sẻ: Về nguyên tắc, thời gian đào tạo trên thế giới, các NCS đều học full time, họ phải dành toàn bộ thời gian trong 3-4 năm cho việc học và viết luận án. Tuy nhiên, đa số NCS tại Việt Nam học theo hình thức vừa làm vừa học nên chưa đầu tư đủ thời gian và sức lực cho việc học và nghiên cứu.
Nói về điều này, GS.TS Hoàng Đức Thân cho rằng, đã đào tạo thì phải tập trung xuyên suốt quá trình, từ đào tạo cao học cho đến đào tạo TS. Hiện thời gian đào tạo sau ĐH ở trong nước diễn ra vào buổi tối, rồi cuối tuần. Thử tính thời gian học tập trung về trường nghiên cứu được bao nhiêu? Thời gian học như vậy, nên có hiện tượng khá phổ biến là học viên học 1 vài ngày rồi lại bỏ. Đáng ngại với đào tạo TS, thử hỏi 1 năm NCS xuất hiện được bao nhiêu lần ở tổ bộ môn để sinh hoạt? Do điều kiện làm việc của NCS, do cách thức tổ chức của chúng ta như vậy, nên gây rắc rối cho việc nâng cao chất lượng, khó có thể có TS bảo đảm được yêu cầu.
Rõ ràng, để nâng cao chất lượng TS được đào tạo ở trong nước còn quá nhiều việc phải làm. Với việc Bộ GD&ĐT đề ra mục tiêu trong vòng 7 năm (2018-2025) sẽ đào tạo thêm 9.000 TS, trong đó có 7.500 TS được đào tạo trong nước, nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng, con số cụ thể là mong muốn của cơ quan quản lý, nhưng điều xã hội quan tâm nhất lại là chất lượng TS như thế nào, có đóng góp gì về mặt học thuật, nghiên cứu khoa học cho đất nước. Thiết nghĩ, Bộ GD&ĐT cần siết chặt cơ chế quản lý, có những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo TS trước khi tiếp tục cho “ra lò” 9.000 TS mới.
Hải Hà
