(Thanh tra) - Việc sắp xếp trường học là chủ trương lớn nhằm tập trung nguồn lực và nâng cao hiệu quả giáo dục. Tuy nhiên, tại một số địa phương khi thực hiện có dấu hiệu "nóng vội". Từ thực tế đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) yêu cầu, không cắt giảm “cơ học”, phải lấy chất lượng làm thước đo.
Có dấu hiệu nóng vội, thiếu thận trọng khi sắp xếp trường học
Thực hiện Kết luận 221 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Bộ GD&ĐT đã có văn bản gửi các địa phương đề nghị hoàn thành việc sắp xếp trường học trước 31/12/2025; phương án sắp xếp ưu tiên điều kiện đi lại an toàn, khoảng cách hợp lý, hạn chế chi phí và rủi ro cho trẻ em, học sinh, học viên, nhất là ở vùng khó khăn, biên giới, hải đảo…
Theo thông tin mới nhất từ Bộ GD&ĐT, đến nay, đã có 23 tỉnh, thành phố xây dựng phương án sắp xếp các cơ sở giáo dục. Qua thống kê, hầu hết địa phương giữ nguyên các trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT trong năm 2025 và xây dựng lộ trình sắp xếp sau khi kết thúc năm học 2025 - 2026.
Liên quan đến việc sắp xếp các trường, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ GD&ĐT) Thái Văn Tài cho biết: Đối với giáo dục mầm non, 6/23 tỉnh giữ nguyên hiện trạng, 15/23 tỉnh giảm dần từ 1,76% đến dưới 10%, 1 tỉnh đã hoàn thành sáp nhập, giảm 45,83% cơ sở giáo dục.
Ở giáo dục phổ thông, 7/23 tỉnh giữ nguyên, 15/23 tỉnh giảm từ 0,2% đến dưới 10%, 1 tỉnh giảm 42,57%. Đáng chú ý, giáo dục thường xuyên có mức sáp nhập mạnh, nhiều địa phương giảm trên 30%.
Đánh giá về việc sắp xếp trường học của các địa phương, Bộ GD&ĐT cho biết, một số xã, phường thực hiện sáp nhập hợp lý, giảm tình trạng manh mún, nhiều trường quy mô nhỏ dưới chuẩn đã được sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi mô hình. Trong đó, giảm thiểu đáng kể số lượng cơ sở giáo dục công lập chưa đảm bảo quy mô tối thiểu theo quy định.
Bên cạnh đó, việc sáp nhập đã bước đầu tinh giản đầu mối hành chính, biên chế quản lý. Đặc biệt, giảm đáng kể số lượng hiệu trưởng, kế toán, thủ quỹ, nhân viên phục vụ hành chính; từ đó giảm chi phí quản lý, tiết kiệm chi thường xuyên tập trung nguồn lực cho hoạt động chuyên môn.
“Số lượng giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục trên cùng địa bàn được bố trí lại, bước đầu khắc phục được tình trạng thiếu, thừa giáo viên ở một số cơ sở giáo dục”, theo Bộ GD&ĐT.
Tuy nhiên, Bộ GD&ĐT cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc sáp nhập các cơ sở giáo dục công lập ở một số địa phương còn có dấu hiệu nóng vội, thiếu thận trọng.
Một số địa phương thực hiện việc sắp xếp, giảm số lượng trường theo hướng “cơ học” làm mất cân đối quy mô lớp, điểm trường, tiềm ẩn nguy cơ quá tải cơ sở vật chất và ảnh hưởng đến chất lượng dạy học.
Tỷ lệ sáp nhập trường học cao, vượt xa khuyến nghị chuyên môn, gây mất cân đối về quy mô. Nhiều xã, phường đã hợp nhất 3-4 trường thành 1 trường hoặc sáp nhập các trường có quy mô tối đa với nhau.
Thông tin đáng chú ý, theo Bộ GD&ĐT, sau sắp xếp, nhiều cơ sở giáo dục có số lớp hoặc số điểm trường vượt quy mô quy định. Một số trường có số lượng Phó Hiệu trưởng vượt khá xa so với định mức. Có trường hiện có tới 9 Phó Hiệu trưởng (gấp hơn 3 lần so với quy định).
Không làm xáo trộn hoạt động dạy học
Trước bài toán về quy hoạch mạng lưới, các nhà quản lý giáo dục tại địa phương đều chung quan điểm: Mọi sự thay đổi cần có lộ trình, không làm xáo trộn việc học tập của học sinh và tâm lý đội ngũ nhà giáo.
Nêu phương án sắp xếp, ông Nguyễn Vinh Hưng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP Huế cho biết: TP xác định chủ trương giữ ổn định các cơ sở giáo dục trực thuộc sở, chỉ xem xét sắp xếp ở cấp xã, phường khi thực sự cần thiết và bảo đảm điều kiện đi lại an toàn cho học sinh, nhất là ở vùng khó khăn và khu vực biên giới.
Ông Hưng nhấn mạnh, việc sắp xếp mạng lưới trường học phải gắn với đầu tư trường bán trú, nội trú nhằm tạo điều kiện học tập ổn định, lâu dài cho học sinh vùng đặc thù.
Cùng quan điểm, ông Phùng Quốc Lập, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Phú Thọ cho rằng, việc sáp nhập các cơ sở giáo dục cần tập trung vào những trường, điểm trường quy mô nhỏ, không còn phù hợp, đồng thời không đặt nặng yêu cầu hoàn thành trong thời gian ngắn.
“Sắp xếp mạng lưới trường lớp là vấn đề nhạy cảm, cần có lộ trình phù hợp, gắn với công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận của người dân và đội ngũ nhà giáo”, ông Lập bày tỏ.
Cho biết tỉnh Tuyên Quang đã chỉ đạo các địa phương rà soát, xây dựng phương án sắp xếp trên cơ sở lấy ý kiến Nhân dân và cấp ủy cơ sở, ông Bùi Quang Trí - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Tuyên Quang chia sẻ, đến thời điểm này, việc triển khai được thực hiện theo lộ trình, trong đó các đơn vị đủ điều kiện sẽ hoàn thành sắp xếp trước mắt, các cơ sở còn lại tiếp tục thực hiện trong giai đoạn tiếp theo.
Ông Bùi Quang Trí đề xuất, Bộ GD&ĐT sớm có hướng dẫn cụ thể đối với việc tổ chức, tuyển sinh và hoạt động của các trường bán trú, nội trú khu vực biên giới, làm căn cứ để địa phương triển khai thống nhất.
Trước thực tế triển khai sắp xếp trường lớp của các địa phương, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, việc rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là nhiệm vụ thường xuyên, đã được triển khai từ khi thực hiện Nghị quyết số 18 của Trung ương, và càng trở nên cấp bách trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, sắp xếp địa giới hành chính theo các nghị quyết, kết luận của Trung ương.
Ông Thưởng lưu ý, sắp xếp mạng lưới trường học không phải là cắt giảm cơ học, không chạy theo số lượng giảm trường, giảm điểm trường. “Mục tiêu cao nhất là nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm quyền học tập của học sinh và điều kiện dạy học của giáo viên”, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT nhấn mạnh.
Theo Thứ trưởng, những nơi có điểm trường lẻ, quy mô nhỏ, không còn phù hợp thì cần sắp xếp, sáp nhập; ngược lại, những nơi học sinh đông, sĩ số vượt chuẩn thì phải tính đến phương án chia tách, xây dựng trường mới, bảo đảm các quy định về sĩ số lớp học, an toàn trường học và các nguyên lý giáo dục.
Đáng chú ý, ông nhấn mạnh, ba yêu cầu xuyên suốt trong rà soát, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục là đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên, nhưng phải đủ một cách hợp lý, phù hợp điều kiện thực tiễn từng địa phương.
“Việc sắp xếp phải đáp ứng các mục tiêu phổ cập giáo dục, nhất là phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 - 5 tuổi, giáo dục bắt buộc ở tiểu học và THCS. Cùng với đó, việc tổ chức trường lớp phải tuân thủ các nguyên lý của giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng dạy học”, ông nói.
