Ảnh minh họa: antt.vn

Sở dĩ có sự bức xúc đó là vì rất nhiều người dân “kêu” khó tiếp xúc với gói tín dụng hỗ trợ, các NH “kêu” khó xác định đối tượng cho vay.

Bộ Xây dựng đã có báo cáo kết quả triển khai gói tín dụng nhà ở xã hội. Tính đến đầu tháng 5/2015, sau hơn 2 năm thực hiện, tổng số tiền đã cam kết cho vay là 13.078 tỷ đồng nhưng chỉ giải ngân được 7.155 tỷ đồng. Như vậy, lộ trình đã đi hết 2/3 thời gian, chỉ còn một năm nữa nhưng chỉ mới giải ngân được ¼ gói tín dụng hỗ trợ.

Lý giải về sự chậm trễ này, Bộ Xây dựng cho rằng: Chính sách tín dụng hỗ trợ nhà ở mới làm lần đầu, cho nên vướng mắc là điều khó tránh khỏi. Hiện trong các doanh nghiệp, tổ chức xây dựng thì số lượng nhà ở xã hội, nhà thương mại có diện tích dưới 70 m2 còn ít. Giá bán nhóm nhà này cũng rất hiếm có mức dưới 15 triệu đồng/m2. Đó cũng là những khó khăn.

Sự thật có đúng như lý giải của Bộ Xây dựng? Tổng hợp ý kiến của người dân, của các tổ chức, doanh nghiệp bất động sản, các NH, NHNN Việt Nam đã khẳng định: Vướng mắc là ở Bộ Xây dựng! Văn bản nóng vừa gửi, NHNN yêu cầu làm rõ khái niệm và cách xác định “người lao động có thu nhập thấp”, “đối tượng có thu nhập thấp”. Các văn bản của Bộ Xây dựng vênh nhau, cụ thể: Thông tư 17/2014, Thông tư 18/2013 và Công văn 395/2015 của Bộ chưa thống nhất về các khái niệm trên. Điều này đã gây khó cho hoạt động của NH trong công tác thẩm định và thực hiện các thủ tục xác định đối tượng vay vốn. Chẳng hạn, theo Công văn số 395, Thông tư số 17: Định nghĩa về người có thu nhập thấp (đối tượng đáp ứng tiêu chí vay) là đối tượng thu nhập không chịu thuế thu nhập cá nhân dưới 9 triệu đồng/tháng.

Trong khi nhóm đối tượng cán bộ công chức, viên chức, lực lượng vũ trang thì không cần chứng minh thu nhập. Sự phân biệt này tạo nên nhiều vướng mắc trong thực thi. Mặt khác, mức thu nhập thấp mà Bộ Xây dựng quy định lại không khớp với điều kiện cho vay của các NHTM. Tức là người vay bị xếp vào diện: Không đủ điều kiện trả nợ. Mặt khác, trong 64 tỉnh thành của Việt Nam, mỗi vùng miền đều có một đặc thù. Thu nhập mức 9 triệu đồng/tháng của người làm việc ở TP Hồ Chí Minh chắc chắn có mức sống thấp hơn so với người có thu nhập 9 triệu đồng/tháng sống ở vùng nông thôn (vì ở nông thôn giá cả  thực phẩm, giá thuê nhà... đều rẻ hơn). Sự cào bằng đối tượng như quy định vừa qua là không hợp lý.

Thời gian qua, các NHTM đã chỉ ra 3 vướng mắc chính khi thẩm định đối tác cho vay, cụ thể: Xác định thu nhập của một người hay cả hai vợ chồng; nên giải ngân theo tiến độ dự án xây dựng nhà thay bằng ấn mốc thời hạn như quy định hiện tại; kéo dài thời hạn cho vay lên 20- 25 năm để người vay có điều kiện trả nợ, chứ thời hạn từ 10- 15 năm như hiện nay thì sẽ khó trả. Các NHTM kiến nghị trong trường hợp phải xác nhận về mức thu nhập không phải đóng thuế thu nhập cá nhân thì cơ quan hay đơn vị nào có trách nhiệm xác nhận? Các tài liệu, giấy tờ chứng minh khách hàng thuộc đối tượng thu nhập thấp là gì? Thời gian qua, các NHTM xác định thu nhập chịu thuế của khách hàng chủ yếu căn cứ vào xác nhận của đơn vị quản lý lao động. Điều đáng tiếc là cơ quan thuế không phối hợp xác nhận điều này, lý do mà họ đưa ra là: Chưa có chỉ đạo trong hệ thống. Nhiều tổ chức kinh doanh bất động sản, NH kiến nghị Bộ Xây dựng thu hồi văn bản 395.

NHNN đề nghị Bộ Xây dựng thống nhất các hướng dẫn tại các văn bản nêu. Gói tín dụng kích cầu 30.000 tỷ có thật sự làm cho thị trường bất động sản ấm lên hay không, có góp phần đưa cơ hội đến cho hàng vạn gia đình có nhà ở mới hay không, các NHTM có tăng thêm dư nợ hay không là phụ thuộc vào sự tháo gỡ không thể muộn hơn của các cơ quan chức năng, trong đó vai trò của Bộ Xây dựng được xác định là quan trọng.

Thế Lữ