Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: Phương Anh

Kết quả chủ yếu của điều tra đã được tổng hợp từ thông tin của các bảng hỏi thu được qua điều tra 5% tổng số hộ gia đình trên cả nước. Đây là cuộc điều tra giữa kỳ đầu tiên được thực hiện sau 4 cuộc Tổng Điều tra dân số và nhà ở được Việt Nam thực hiện từ sau năm 1975.

Theo báo cáo, trong 5 năm qua, dân số Việt Nam đã tăng thêm 4,6 triệu người, bình quân mỗi năm tăng hơn 900.000 người, tỉ lệ sinh của Việt Nam tiếp tục giảm và ổn định dưới mức sinh. Trong giai đoạn 2009 - 2014, tỷ lệ tăng dân số trung bình mỗi năm là 1,06%, thấp hơn trong giai đoạn trước - 1,2%. Đây là thời kỳ có tỷ lệ tăng dân số thấp nhất trong vòng 35 năm qua.

Mật độ dân số của Việt Nam là 273 người/km2, đứng thứ 3 trong Đông Nam Á, sau Singapore và Philipines và đứng thứ 16 châu Á. Ba địa phương có số dân trên 3 triệu người là TP Hồ Chí Minh 7,9 triệu người, Hà Nội 7,06 triệu người và Thanh Hóa 3,4 triệu người.

Thống kê cho thấy, tính đến 1/4/2014, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,2, trong đó tuổi thọ trung bình nam giới là 70,6, tỉ lệ này với nữ là 75,6. Tỉ số giới tính khi sinh đã lên tới 112 bé trai/100 bé gái. Điều này có nghĩa là cả nước có 7,2 bé trai được sinh ra thừa trên tổng số 112 bé trai được sinh ra. Tỉ lệ này cao hơn so với năm 2009 (110 bé trai/100 bé gái). Từ năm 2009 - 2013, tỷ số giới tính khi sinh của Việt Nam liên tục tăng. Năm 2013, con số này ở mức 113,8 bé trai/100 bé gái. Có thể nói sau nhiều năm, bằng nhiều nỗ lực, Việt Nam đã kìm hãm tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh, lần đầu tiên, tỷ số này ở Việt Nam đã giảm.

Kết quả điều tra giữa kì năm 2014 cũng cho thấy tỉ số giới tính khi sinh ra ở nông thôn cao hơn đáng kể so với ở thành thị, mong muốn cũng như áp lực buộc phải sinh con trai của phụ nữ nông thôn những năm gần đây tăng lên đáng kể.

Điều tra cũng cho kết quả khi tổng tỷ suất sinh (TFR - số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ) của Việt Nam hiện nay là 2,09 con.

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng cục Trưởng phụ trách Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho biết, tỷ số giới tính khi sinh năm 2014 giảm là một tín hiệu mừng nếu nó phản ánh một xu thế và phải tiếp tục theo dõi sát sao trong những năm tiếp theo xem chỉ số này có giảm bền vững hay không.

Cũng theo kết quả điều tra này, tỉ trọng dân số từ 65 tuổi trở lên chiếm 7% tổng dân số và chỉ số già hóa là 44,6%, điều này khẳng định Việt Nam đã bước vào thời kì già hóa dân số.

Về nhà ở, kết quả thống kê cho thấy, diện tích nhà ở bình quân đầu người của cả nước là 20,6m2, tăng 3,9 m2/người so với năm 2009, trong đó thành thị là 23m2, nông thôn 19,5m2. Đồng bằng sông Hồng có diện tích ở bình quân cao nhất với 22,4m2 và thấp nhất là Tây Nguyên 18,3m2. Điều kiện sinh hoạt của người dân đang được cải thiện với 46,6% hộ sinh sống trong nhà kiên cố, 43% sống trong nhà bán kiên cố, 3,7% hộ có nhà đơn sơ,… Số liệu này cho thấy tỉ lệ nhà ở kiên cố và bán kiến cố tăng lên 6,1% và nhóm nhà ở đơn sơ giảm 4% so với năm 2009.

TS. Nguyễn Quốc Anh, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, Thông tin và Dữ liệu dân số, thuộc Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho biết, dữ liệu dân số, thuộc Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho rằng: Việt Nam lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn 5 năm. Kết quả của các cuộc điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ sẽ là căn cứ quan trọng để phục vụ công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá lại tình hình thực hiện các mục tiêu, kế hoạch đã đề ra, để có những điều chỉnh phù hợp. Nếu chỉ chờ vào các cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở tiến hành 10 năm/lần, thì thời gian việc đánh giá sẽ mất tính kịp thời và giảm tính “thời sự” cho việc đánh giá, điều chỉnh kế hoạch phát triển kinh tế xã hội.

Phương Anh