Người cao tuổi cần được quan tâm chăm sóc hơn cả về thể chất, tinh thần, đặc biệt là người cao tuổi ở nông thôn. Ảnh minh họa: IT/https://tuyengiao.vn/

Tình trạng này sẽ dẫn đến việc quỹ bảo hiểm xã hội có nguy cơ bị vỡ vì người già chiếm đa số trong dân cư. Mặt khác kéo theo những vấn đề khác như an sinh xã hội và phải gia tăng tuổi lao động để duy trì sức sản xuất của nền kinh tế.

Nước ta vừa cán đích con sô 100 triệu dân và nằm trong danh sách 15 nước đông dân thế giới. Tuy đông dân nhưng thời kỳ dân số vàng (phần lớn dân số trong tuổi lao động) nếu không biết tranh thủ sẽ nhanh chóng bỏ đi cơ hội và lợi thế về nguồn nhân lực rất đang thiếu.

Đối với các nước phát triển, thời kỳ dân số vàng đặc biệt quan trọng với họ bởi lẽ sẽ tận dụng được nguồn lực tại chỗ không phải thuê mướn nhân công nước ngoài. Cũng vì vậy mà các nước đã chủ động đón nhận thời điểm này để phát huy tối đa nguồn lực con người. Họ quan tâm đến sức khỏe cộng đồng, môi trường làm việc, kỹ năng nghề nghiệp để phát huy tối đa nguồn nhân lực có sẵn. Nhờ vậy mà thời kỳ dân số vàng thường là thời điểm tăng trưởng kinh tế cao nhất của nhiều nước.

Nước ta thời điểm đó là khoảng những năm 2010. Tuy nhiên nhìn lại quá khứ mới thấy sức lao động nông nhàn quá dôi dư! Tỷ lệ những người trong độ tuổi lao động tham gia trực tiếp vào các dây chuyền sản xuất còn thấp vì thiếu trình độ chuyên môn và tay nghề. Từ năm 2012, theo tính toán của cơ quan chuyên môn, nước ta bắt đầu bước vào quá trình già hóa dân số.  Dự báo đến 2035 Việt Nam chính thức già hóa dân số, đến 2050 sẽ có khoảng 27 triệu người cao tuổi. Khi ấy tỷ lệ người già chiếm khoảng ¼ dân cư.

Già hóa dân số sẽ dẫn đến một thực trạng là thâm hụt nguồn nhân lực lao động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phát triển kinh tế đất nước.

Một kịch bản khác xảy ra là chúng ta sẽ phải thuê nguồn lao động nước ngoài, với giá nhân công cao hơn nguồn nhân lực trong nước, kèm theo đó là nhiều vấn đề xã hội như khác biệt văn hóa, lối sống, vấn đề định cư, xuất nhập cảnh, an ninh xã hội…

Dù vậy chúng ta cũng đừng quá bi quan khi nhìn vào thực trạng chất lượng sống cuả cư dân Việt hiện nay. Nhiều năm qua chúng ta đã cải thiện rất nhiều về sức khỏe và tuổi thọ với người cao tuổi. Điều đó có nghĩa là nhiều người cao tuổi nhưng vẫn còn có thể đóng góp và lao động tốt nhờ trí tuệ và thể lực. Họ vẫn có thể đóng góp nhiều cho xã hội qua sức khỏe dôi dư của mình.

Nhìn sang Nhật Bản, nếu có ai qua đó mới thấy, những người lớn tuổi họ vẫn có thể làm những công việc nhẹ nhàng như lái tắcxi hoặc tư vấn chuyên môn… vì những người già hơn người trẻ chính ở vốn sống và kinh nghiệm. Trên thực tế họ vẫn đóng góp hữu ích vào việc tăng trưởng nguồn nhân lực của một quốc gia. Hiện nay không ít đơn vị sự nghiệp hay doanh nghiệp Việt Nam đã nhìn ra vấn đề này, họ đã tự tạo cho mình cơ chế riêng nhưng đúng pháp luật để tranh thủ vốn trí tuệ và kinh nghiệm của người già - điều mà lớp trẻ, tuy khỏe nhưng thường thiếu!

Có lẽ chúng ta cũng cần phải nhìn lại tư duy về người già. Khái niệm già không có nghĩa là chỉ có nghỉ ngơi, không còn cống. Hãy coi đó cũng là một nguồn lực, có thể tham gia vào các khâu, chuỗi khác nhau của quá trình tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Nếu mỗi đơn vị, mỗi doanh nghiệp đều có cách nghĩ như vậy, có thể chúng ta sẽ coi hơn 11 triệu người già hiện nay (con số đến hết năm 2018) là một nguồn lực, cần khai thác và tranh thủ trước khi họ bước vào tuổi già thực sự.

Trải qua quá trình già hoá dân số là khách quan với mọi quốc gia, do vậy trong tương lai, cần phải có chiến lược sức khoẻ người già cũng như các hệ thống công việc mà họ vẫn có thể tham gia tích cực cho quá trình phát triển kinh tế xã hội.