Anh Hà Phúc Thơm đang kiếm ăn bằng chiếc máy rà sắt.

Những người đi rà sắt thường tập trung thành nhóm từ 3 - 5 người, cũng có trường hợp đi một mình. Anh Hà Phúc Thơm (thôn 7, huyện Ngọc Hồi) người có thâm niên hơn 10 năm làm nghề rà sắt cho biết: “Khi từ Hòa Bình chuyển vào đây sinh sống, không có đất trồng, thấy người ta đi rà sắt kiếm ăn được nên tôi cũng đi theo”. Cũng theo anh Thơm, những người rà sắt ở đây mỗi ngày phải đi hơn chục cây số mới tới được địa điểm có sắt. Trước đây, đi gần cũng có, nhưng từ ngày giá sắt tăng cao, người dân đổ xô đi rà nhiều phải đi xa mới có sắt. “Những quả đồi ở đây từ thấp đến cao hầu như chưa có quả đồi nào mà tôi chưa đặt chân đến”, anh Thơm nói.

Dụng cụ của những người đi rà sắt rất đơn giản, quan trọng nhất là chiếc máy rà sắt, một cái quốc chim, chiếc xe máy, đồ ăn trưa. Mỗi chuyến đi như vậy bắt đầu từ khi trời mờ sáng tới tối khuya mới trở về. Thu nhập mỗi ngày nếu trúng thì họ cũng được vài ba trăm ngàn, nếu không trúng hoặc gặp mưa thì có thể phải về tay không.

Tuy nhiên, trong những lần đi như vậy, họ có thể gặp bom, đạn pháo hay bất cứ thứ gì khác có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Anh Đặng Văn Tình (thôn Nông Nhầy, xã Đắk Nông) kể: “Có lần, tôi rà được quả bom dài chừng 25cm chưa nổ. Tôi sợ quá bỏ đi chỗ khác rà ngay, may mà khi đó tôi chưa cuốc mạnh vào nó”.

Không như anh Tình, một số người, khi thấy bom, đạn pháo chưa nổ tiếc rẻ mang về cưa lấy sắt, thuốc nổ bán rồi gặp phải họa mất mạng. Anh Nguyễn Văn Út (thôn 6) kể lại: “Năm trước, ông Quyết ở gần nhà tôi rà được quả pháo chưa nổ mang về nhà cưa. Khi đó, có thêm 3 trai làng tò mò ngồi xem nữa, không may thế nào mà quả pháo nổ làm cả 4 người chết, chẳng còn nhận được xác của ai với ai nữa”.

Trường hợp của ông Quyết không phải là duy nhất trên địa bàn huyện Ngọc Hồi. Anh Cao Xuân Lượng (xã Đắk Kan) chua xót nói: “Đang là một thanh niên khỏe mạnh, chỉ vì 1 quả bom mà giờ tôi phải ngồi đuổi gà như thế này”. Hỏi mới biết, cách đây 3 năm, khi đi rà sắt tại đồi Đắk Xú, anh Lượng cuốc phải bom nên phát nổ và bị mất đôi chân. Khi đó, may mà những người đi cùng biết được mang anh đi cấp cứu.
 
“Đối với nghề rà sắt từ phế liệu chiến tranh, nguy hiểm tới tính mạng luôn rình rập, thu nhập lại không ổn định. Chúng tôi hiểu và ai cũng có nhu cầu chuyển đổi nghề nhưng để thực hiện được việc đó thì rất khó. Cũng vì không có nghề nào khác nên mới phải bám lấy nghề này mà sống”, anh Cao Văn Tình nói.

Hoàng Thanh