Trước nạn khoai tây Trung Quốc tràn vào, khoai tây Đà Lạt đang mất giá

Vụ khoai tây Đà Lạt vừa qua, giá hàng loại 1 thu mua ngay tại vườn có lúc lên đến 20.000 đồng/kg. Đây là cái giá “đỉnh” từ trước đến nay. Thế nhưng, thông qua bạn bè, người quen ở một số địa phương ngoài Lâm Đồng, tôi lại được thông tin rằng, giá “khoai tây Đà Lạt” ở chỗ bạn tôi chỉ không quá 15.000 đồng/kg. Tương tự, dâu tây Đà Lạt trong ba tháng qua dao động ở mức 60.000 - 90.000 đồng/kg thu mua tại vườn, nhưng ở Nha Trang, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… giá này chỉ 45.000 đồng/kg. Quả là khó tin!

Nhan nhản hàng giả

Đúng là khó tin, và cũng vì… tức cành hông, bởi cách nói của một chị bạn ở xa, rằng: “Ông ỷ ông là người Đà Lạt, cứ cái gì của Đà Lạt là ngon lành, nên ông luôn vống lên. Chả biết thực hư thế nào, nhưng tôi đoan chắc rằng, cái giá trên trời mà ông vừa nói là dân tui đây “chả dám đâu” đấy nhé!” nên tôi đã tìm đến một người quen là dân làm vườn chuyên nghiệp ở Đà Lạt để hỏi thăm tình hình.

“Làm khoai tây đã ba mươi năm có dư, kinh nghiệm tích lũy không ít, nhưng “công nghệ” biến khoai tây thành thứ hàng hóa “ba năm không hỏng” như cái thứ khoai ấy thì quả tình là tôi chưa nghĩ tới bao giờ. Chắc là họ phải dùng một thứ hóa chất gì đó để bảo quản, chứ còn khoai tây Đà Lạt ngon thì ngon thật, chất lượng cao thì cao thật, nhưng làm gì có chuyện “ba năm không hỏng” như thế được!” ông bạn già của tôi, Nguyễn Văn Chút ở phường 8, Đà Lạt, nói một cách mỉa mai. Mỉa mai là mỉa mai vậy thôi, chứ thực tình thì ông Chút không phải là không lo: “Cứ vàng thau lẫn lộn kiểu này thì có lẽ chẳng bao lâu nữa, khoai tây Đà Lạt sẽ không còn là khoai tây Đà Lạt nữa ”. Tôi hỏi ông: “Theo chỗ chú quan sát thì nạn giả khoai Đà Lạt có phổ biến?”. Ông Chút trầm ngâm: “Công khai thì không phải công khai, nhưng nhiều lắm”. Tôi hiểu nỗi lo đó của ông Chút cũng là nỗi lo của hàng ngàn hộ nông dân Đà Lạt chuyên trồng khoai tây, một mặt hàng nông sản nổi tiếng từ lâu của Đà Lạt đang đứng trước nguy cơ bị “xâm lược”.

Theo tiết lộ của vị chủ tịch hội nông dân phường nơi tôi đang sống, việc nhập khoai tây Trung Quốc với giá rẻ về làm giả khoai tây Đà Lạt, rồi tung ra thị trường bán với giá cao đã diễn ra ở ngay Đà Lạt từ vài năm nay. Theo đó, “công nghệ” biến khoai tây Trung Quốc thành khoai tây Đà Lạt không có gì là khó: Khoai Trung Quốc vốn da trắng dày, ruột xốp…  khi nhập về, ngâm trong một loại hóa chất (?) cho săn lại, rồi rửa sạch, phơi khô; sau đó phủ lên vỏ một lớp đất đỏ đặc trưng Đà Lạt làm thành một “chiếc áo” là trở thành khoai… Đà Lạt. Giá khoai Trung Quốc chỉ 5.000 - 6.000 đồng/kg, “hô biến” (mà dân “chuyên nghiệp” gọi là “làm áo”) xong, bán khoảng 12.000 - 13.000 đồng.

Cũng như vậy, trong những ngày gần đây, đến người tiêu dùng là người Đà Lạt quen đến thành thạo nhiều món được chế biến từ dâu tây, cũng phải “hoa mắt” bởi không thể phân biệt đâu là dâu tây Đà Lạt, đâu là dâu tây Trung Quốc.

Chị Hà, người chuyên bán dâu tây ở ngay lối vào chợ Đà Lạt, tiết lộ: “Hàng dâu tây Đà Lạt bán ở chợ thường là “hàng thải”, giá chỉ trên dưới 15.000 đồng/kg; còn giá tại vườn, loại một có lúc lên đến 80.000 - 90.000 đồng/kg, nhưng chủ yếu chỉ để cân cho nhà buôn mang đi tỉnh khác, hoặc xuất khẩu. Với “hàng thải” lấy vào từ 15.000 - 17.000 đồng/kg, chúng tôi bán lại cho khách khoảng 30.000 - 40.000 đồng/kg là được giá lắm rồi. Nhưng cái khổ là trong thời gian gần đây, dâu tây Trung Quốc về quá nhiều nên dâu Đà Lạt cứ mỗi ngày rớt một giá, xót lắm!”.

Cũng theo chị Hà, dâu tây Trung Quốc nhập về với giá khá thấp, không bằng một nửa so với dâu tây Đà Lạt, được trộn lẫn với dây tây Đà Lạt rồi bán cho khách hàng là chủ yếu (chứ không có kiểu làm giả như làm giả khoai tây). Nhưng điều quan trọng là ở chỗ, theo một cán bộ của Phòng Nông nghiệp Đà Lạt, cái đáng lo chính là những tác hại (nếu có, mà chắc là có) của dâu tây Trung Quốc khi đã ngâm qua hóa chất đến giờ vẫn chưa được cơ quan chức năng kiểm tra, kết luận.

Thương hiệu “Rau Đà Lạt”

Rõ ràng là sự gian lận nói trên gây thiệt hại không nhỏ cho người tiêu dùng lẫn nhà vườn, đồng thời làm ảnh hưởng xấu đến thương hiệu “rau Đà Lạt” mà cả chính quyền lẫn người dân Đà Lạt cố công gầy dựng trong rất nhiều năm.

Theo ông Đoàn Văn Việt, Bí thư Thành ủy Đà Lạt thì trong nay mai, thành phố sẽ chính thức công bố thương hiệu rau Đà Lạt - đã được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận trên phạm vi toàn quốc. Đà Lạt cũng đang hoàn chỉnh dự thảo “Quy trình, thủ tục cấp, quản lý và sử dụng thương hiệu này”. Để được sử dụng thương hiệu này, các tổ chức và cá nhân phải đăng ký với cơ quan chức năng, phải tuân thủ nghiêm ngặt những quy định trên tinh thần nâng cao chất lượng sản phẩm và giữ vững thương hiệu rau Đà Lạt trên thị trường không chỉ trong nước mà còn cả thị trường thế giới.

Một cán bộ của Sở Khoa học Công nghệ Lâm Đồng nói: “Sản phẩm được cấp nhãn “rau Đà Lạt” phải là thứ đạt nhiều tiêu chí như đất trồng, nước tưới, giống, phân bón, thu hoạch, đóng gói, bao bì, mẫu mã… theo đúng quy trình về GAP (Good Agricultural Practices), với nhiều cấp độ từ VietGAP đến EurepGAP và GlobalGAP”. Cán bộ này còn cho biết, nhãn hiệu độc quyền rau Đà Lạt ấy đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp từ hồi cuối năm 2009 nhưng đến nay mới… sắp sửa công bố chính thức là nhằm dành thời gian cho các khâu chuẩn bị thật kỹ.

Còn theo Bí thư Thành ủy Đà Lạt Đoàn Văn Việt, ngay sau khi công bố thương hiệu “rau Đà Lạt” thì ngay trong tháng 7/2011, Đà Lạt và ngành chức năng sẽ tiến hành cấp tem nhãn, chứng chỉ xuất xứ… cho các loại sản phẩm trước khi đưa ra thị trường.

Tuy nhiên, không hiểu vì đâu mà, trong danh sách 13 sản phẩm: Khoai tây, cải thảo, súp lơ, cà chua, đậu côve, xà lách, ớt ngọt, cà rốt, bó xôi, xà lách Đà Lạt, xà lách xoong, hành tây và nấm bào ngư, dự kiến sẽ đưa vào kiểm định để cấp nhãn hiệu, không thấy có “món” dâu tây đặc sản Đà Lạt. “Chắc là rồi đây, họ sẽ bổ sung sau!” tôi tự an ủi.

Ghé qua Cơ quan bảo vệ Người tiêu dùng cấp tỉnh để đưa những băn khoăn và cả lo ngại của mình (và không chỉ của riêng tôi) về tình trạng khoai tây giả và dâu tây “đội lốt” đến các vị cán bộ có trách nhiệm và nhờ giải tỏa, nhưng hơi ngạc nhiên là tôi chỉ nhận được câu trả lời khá “tỉnh” rằng: “Có thấy người tiêu dùng kiện cáo gì đâu!”.

Ừ, thì đúng là không kiện cáo, vì “đã chết ai đâu” khi dùng hai món khoai tây giả và dâu tây đội lốt ấy, nhưng mà còn cái thương hiệu cả mấy chục năm gầy dựng mới nên kia thì sao? Thì, không “thì sao” cả! Nhưng chắc chắn là sáng mai, tôi sẽ quay lại nhà ông bạn già của tôi để “vác” một bọc khoai tây do đích thân tôi đào lên và ghé ngang qua vườn dâu gần đó hái ký dâu chính hiệu Đà Lạt ngay tại vườn để gửi biếu cô bạn ở xa của tôi.

Còn bây giờ, tôi phải phôn cho cô ấy đã: “Này nhớ! Ngay sáng mai, “ông” ra ngay chợ mua sẵn một ký khoai tây và một ký dâu tây để vài hôm tới đây nhận được quà của tôi, có cái mà so sánh nhớ!”.

Phóng sự của Kim Chánh