Nhóm tham mưu, đẻ ra văn bản hùng hồn cãi: Khi họp bàn, hội thảo đã xin ý kiến từ cấp cao đến cấp thấp, sửa đi sửa lại nhiều lần, đồng thuận tất, giờ lại có người có ý kiến, về hưu rồi sinh chuyện. 

Nhóm địa phương: Góp ý mãi, bằng văn bản hẳn hoi, dấu đỏ đàng hoàng, nhưng cứ họp là các ông phán, cái này đã có ý kiến của trên; thế thì họp làm gì?

Các bộ liên quan: Góp ý, có khi bảo làm khó, lãnh đạo muốn trên duyệt thế này, duyệt thế này mới có tiền, mới nâng cao vị thế cơ quan nó, mới gạt được thằng kia đang hăng hái… Tùy thì tùy.

Thành ra, văn bản có nhưng khi thực thi thì không ổn, lộ hết khiếm khuyết, báo chí moi móc, người dân có ý kiến, một số cụ cao cấp lên tiếng. Thế là lại sửa, lại có tiền. Nơi nào cần lại chờ. Có khi chờ vài năm. Có khi đợi hết khóa, hết nhiệm kỳ…

Người ta kêu là đúng. Lẽ ra phải sửa ngay. Nói phải củ cải cũng nghe. Đi vào lòng dân ngay, tin ngay. Lợi cho dân sao không làm? Ví như chuyện 7 vòng hoa nơi tang lễ là quy định quá cứng, dù nó tiết kiệm nhưng còn phong tục, lễ nghi, đối ngoại. Việc không có kính trên nắp quan tài, việc cưới quy định số mâm… làm cho ta nghĩ nhiều hơn về việc duy ý chí của một thời. Còn văn bản phải mềm dẻo, khuyên nhiều nếu như đây là cuộc vận động… Văn hóa nếu là lối sống, phong tục thì nó phát triển lâu dài và khi thành nếp thì cần sự tuyên truyền vận động, sai thì sửa, sửa từ từ có chết ai?

Nhưng, các văn bản có tính chất hành chính, liên quan đến kế hoạch, đến phát triển quốc kế dân sinh, đến niêu cơm, mảnh vườn, ngôi nhà của dân thì rất cần tính thực tiễn và khoa học, rất cần tính toán chi li, rất cần tài năng của các nhà tham mưu hoạch định chính sách. Có những người phân tích, lập luận thẳng băng, không nói dựa, không viện dẫn nhiều, nghe thật trái tai nhưng rất thuyết phục. Đó là tiếng nói đầy kinh nghiệm, khách quan. Làm quản lý Nhà nước cấp càng cao, càng nên có bên mình loại cán bộ như thế. Và, rất cần nghe kỹ tại các hội thảo mở rộng có, nhóm nhỏ có, để quyết mà không thể sai, để có văn bản không thể khác, muốn cãi cũng không được.

Còn như quyết định sinh ra nhiều nhà máy mía đường, nhiều sân bay, cảng biển lớn, sân gôn… thì chỉ được nhiều “hoa hồng” thôi chứ vốn cấp không thể thu hồi được, đất cấp sẽ bị hoang hóa… 

Bài học nhiều quốc gia đi trước sao ta không mặn mà? Hiện tại, lương cán bộ từ năm 1983 đến nay có tăng nhưng không bù được trượt giá… Các kế hoạch và văn bản cứ thảo, cứ ký, nhưng tác dụng không đáng kể. Việc học tập nâng cao, đào tạo lại, nhiều cấp nhiều ngành làm nhưng kẽ hở lớn nhất là chất lượng tuyển chọn “tinh hoa”, người giỏi về ngành, về cơ quan, về địa phương thì ngày càng thấp. 

Do đó, bộ máy biên chế đã tăng cao gấp đôi, gấp 3, có cơ quan gấp 5 lần mà vẫn không theo kịp công việc? Gánh nặng của công tác tiếp dân, của thanh tra, kiểm tra vì thế được chất thêm… Tính nghiêm minh của pháp luật cũng từ đó mà trải ra, dàn ra theo bề rộng. Và, cứ mỗi kỳ sơ kết, tổng kết, mỗi kỳ đại hội, kỳ họp Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, mọi sự lại được dồn toa, hâm nóng, đơn thư khiếu tố tăng, đoàn người khiếu kiện nhiều hơn, đông hơn, kéo dài hơn… Điều đó, khẳng định phải có những văn bản cấp thiết, gần với cuộc sống, thực tiễn hơn, giải tỏa được các sự việc đang trì trệ, nặng nề. 

Hoàng Trí