Do bản kê khai tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức chưa được công khai nên người dân chưa thực hiện được quyền kiểm tra, giám sát, theo Luật Phòng, chống tham nhũng. Phàm việc gì, đã tổng kết thành nguyên lý mà không có đóng góp của quần chúng sẽ thất bại. Do vậy, Chính phủ cần đề xuất Quốc hội sửa đổi Luật Phòng, chống tham nhũng, đồng thời cũng cần có Nghị định về nghĩa vụ giải trình đối với tài sản của cán bộ, công chức.

Hiện nay, trong Chiến lược Quốc gia phòng, chống tham nhũng đã quy định từng bước công khai thu nhập, tài sản của cán bộ công chức. Thanh tra Chính phủ và các cơ quan liên quan cũng cần tiến hành tổng kết, đánh giá việc này để xây dựng đề án kiểm soát thu nhập.

Chúng ta luôn tạo điều kiện cho cán bộ, công chức ngay thẳng, trung  thực trong kê khai, nhưng đối với những đối tượng không ngay thẳng thì sao? Cần có quy định xử lý đối với tài sản không giải trình được.

Công ước Liên Hiệp Quốc về phòng, chống tham nhũng mà Việt Nam đã ký quy định “Tài sản bất minh không giải trình được, là phải tịch thu”. Trong khi đó, Nghị định 68/2011/NĐ-CP, đối với công chức kê khai không trung thực thì tùy theo tính chất, mức độ bị xử lý bằng một trong các hình thức kỷ luật nhân thân, mà chưa có quy định xử lý số tài sản kê khai không trung thực, về kiểm tra nguồn gốc tài sản… Cho nên, cần có quy định xử lý tài sản kê khai không trung thực theo hướng công ước quốc tế đã quy định là cần thiết.

Cho dù chúng ta coi trọng ý thức tự giác, tự khai, tự chịu trách nhiệm nhưng cũng cần có quy định chế tài.

Nghị định 37 trước đây về minh bạch tài sản thu nhập, phải có hai điều kiện để xác minh là: Có đơn tố cáo rõ ràng, có chứng cứ và không được nặc danh liên quan đến việc kê khai tài sản không trung thực; có kết luận của cơ quan chức năng như thanh tra, điều tra, kiểm toán kết luận về người có nghĩa vụ kê khai liên quan đến hành vi tham nhũng. Trong khi, hồ sơ chỉ kê khai nhà ở, còn tài sản khác có hay không thì không biết được!

Nghị định 68/2011/NĐ-CP cũng không có gì thay đổi. Như vậy, từ trước đến nay, chỉ những trường hợp cán bộ có vấn đề phải tiến hành xác minh, mới biết và xử lý được chuyện kê khai không trung thực. Nên chăng, cần có biện pháp xác minh việc tự kê khai của cán bộ, công chức ngoài hai điều kiện đã quy định nói trên để tăng cường hơn nữa tính trung thực trong việc kê khai tài sản của cán bộ, công chức.

Ngoài ra, quan chức tham nhũng chẳng dại gì không xé nhỏ tài sản chia cho vợ, con, người nhà đứng tên. Nghị định 68/2011/NĐ-CP cũng không tiên liệu thủ đoạn tránh né này!?

Công luận cũng từng lo ngại về việc khó kiểm soát tài khoản của cán bộ, công chức tại ngân hàng nước ngoài. Bởi việc quản lý này tài sản ở nước ngoài liên quan đến luật pháp nước sở tại. Trong khi đó, kê khai và báo cáo tài sản tại nước ngoài, nếu có, là một trong chín nội dung bắt buộc, bất kể số dư tài khoản là bao nhiêu. Đây là yếu tố cần được kiểm soát.

Diệp Văn Sơn