Lễ hội đền Bà Triệu và đón nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Ảnh: VT

Lễ hội bắt đầu với nghi lễ tấu trình chúc văn, dâng hương kính cáo anh linh Anh hùng Dân tộc Triệu Thị Trinh và các bậc tiền nhân trong cuộc khởi nghĩa chống quân Ngô xâm lược.

Ông Đầu Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã đọc diễn văn khẳng định vai trò, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu và công đức của nữ anh hùng Triệu Thị Trinh; tôn vinh những giá trị độc đáo, quý báu của Lễ hội đĐền Bà Triệu và Khu Di tích lịch sử văn hóa và Kiến trúc nghệ thuật đền Bà Triệu. Đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm và sự đóng góp của các cấp, các ngành, địa phương và nhân dân trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản Lễ hội Đền Bà Triệu.

Anh hùng Dân tộc Triệu Thị Trinh (còn gọi là Triệu Trinh Nương, Bà Triệu) sinh ngày 2 tháng 10 năm Bính Ngọ, tại vùng núi Quan Yên (nay thuộc xã Định Công, huyện Yên Định).

Căm thù lũ giặc tàn bạo, Bà Triệu đã cùng anh là Triệu Quốc Đạt dựng cờ khởi nghĩa, được nhân dân khắp nơi nhiệt tình hưởng ứng.

Từ Quan Yên quê nhà, bà đã cùng nghĩa quân vượt sông Chu sang núi Nưa (Nông Cống, Triệu Sơn) xây dựng căn cứ, tích luỹ lương binh lập căn cứ lâu dài cho cuộc khởi nghĩa.

Năm 247, từ núi Nưa, nghĩa quân của bà đã tấn công thành Tư Phố và giành thắng lợi trọn vẹn. Trên đà thắng lợi, nghĩa quân tiến xuống Bồ Điền (Triệu Lộc, Hậu Lộc) cùng với nhân dân địa phương xây dựng căn cứ lâu dài cho cuộc kháng chiến.

Trước tinh thần và khí phách của người con gái mới ngoài 20 tuổi, nhân dân Cửu Chân (Thanh Hoá) đã nô nức gia nhập nghĩa quân của bà. Từ căn cứ Bồ Điền, nghĩa quân đã tiến đánh các thành ấp của giặc Ngô khiến cho quan quân địch từ thái thú đến huyện lệnh, kẻ bị giết, kẻ phải tháo chạy trong cơn hoảng loạn.

Hoảng sợ trước thanh thế và sức mạnh của khởi nghĩa Bà Triệu, nhà Ngô đã phái Lục Dận, một tên tướng khét tiếng tàn ác cùng 8.000 quân với nhiều lâu thuyền hùng hổ kéo sang hòng đè bẹp cuộc khởi nghĩa. Do tương quan lực lượng quá chênh lệch, trong một trận giao tranh ác liệt, Bà Triệu đã anh dũng quyên sinh trong sự tiếc thương, kính phục của nhân dân, vào ngày 22 tháng 2 năm Mậu Thìn 248.

Ngót 1775 năm đã trôi qua, nhưng tinh thần bất khuất của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu, cùng sự hy sinh anh dũng của Anh hùng Dân tộc Triệu Thị Trinh luôn được nhân dân Thanh Hoá nói riêng, cả nước nói chung, tự hào, kính ngưỡng. Đồng thời, những giá trị quý báu của Lễ hội đền Bà Triệu vẫn luôn được nhân dân gìn giữ, trao truyền và phát huy.

Để tưởng nhớ công lao trời biển của bà, từ ngày 19 đến 22/2 Âm lịch hằng năm, đông đảo du khách thập phương lại hội tụ về làng Phú Điền, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc để được hòa vào Lễ hội đền Bà Triệu.

Lễ hội được tổ chức với quy mô lớn, trong không gian rộng theo một quy trình khép kín rất chặt chẽ đền - lăng - đình, với nhiều hoạt động phong phú, đặc sắc và trang trọng, như: Lễ mộc dục, tế lễ (rước kiệu, tế nữ quan), tế phụng nghinh, rước bóng, hội trận tại đình làng Phú Điền…

Với những giá trị to lớn và nét độc đáo, năm 2022 Lễ hội đền Bà Triệu đã được ghi danh vào Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.

Tại buổi lễ, thay mặt Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, ông Nông Quốc Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, đã trao bằng công nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia - Lễ hội đền Bà Triệu cho tỉnh Thanh Hóa.

Sau các nghi thức phần lễ, lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa đã đánh trống khai hội Lễ hội đền Bà Triệu năm 2023 và chương trình nghệ thuật đặc sắc với chủ đề “Anh hùng Dân tộc Triệu Thị Trinh - rạng ngời trang sử vàng dân tộc”.

Chương trình được dàn dựng công phu, giàu tính biểu tượng và nghệ thuật, được chia thành 2 phần.

Phần 1 là trích đoạn tuồng “Triệu Trinh Nương đề cờ” tái hiện sinh động một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc cùng công lao to lớn của nữ anh hùng Triệu Thị Trinh, các tướng sĩ và nhân dân ta trong công cuộc đánh đuổi quân Ngô xâm lược.

Phần 2 là các ca khúc: “Ca ngợi nữ tướng Triệu Thị Trinh”, “Tự hào miền đất xứ Thanh”, “Đường về Thanh Hóa” và “Thanh Hóa vào Xuân”. Các tiết mục ca ngợi công lao của nữ tướng Triệu Thị Trinh và khẳng định sự đổi mới, phát triển của tỉnh Thanh Hóa ngày nay.

Sau chương trình nghệ thuật là nghi thức rước kiệu thần (rước bóng). Đây là nghi thức đặc sắc, quan trọng và linh thiêng bậc nhất của Lễ hội đền Bà Triệu.

Lễ hội đền Bà Triệu năm 2023, kỷ niệm 1775 năm ngày mất Anh hùng Dân tộc Triệu Thị Trinh, lễ đón nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia - Lễ hội đền Bà Triệu nhằm tri ân công đức cao dày của nữ tướng Triệu Thị Trinh, các bậc tiền nhân trong cuộc khởi nghĩa chống quân Ngô xâm lược; thể hiện niềm tự hào về những đổi thay, phát triển của quê hương Thanh Hóa hôm nay; góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đấu tranh dựng nước, giữ nước cho thế hệ trẻ; bảo tồn và phát huy giá trị di sản gắn với thúc đẩy du lịch địa phương.

Đồng thời, là dịp để giới thiệu, quảng bá vẻ đẹp vùng đất, con người xứ Thanh cùng nhiều tiềm năng, thế mạnh phát triển kinh tế du lịch đến với bạn bè, du khách trong nước và quốc tế. Qua đó, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo tinh thần Nghị quyết số 58-NQ/TW ngày 5-8-2020 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hoá đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025.