(Thanh tra) - Những cảnh phim Việt khắc họa chân thực nghề báo "Nghề báo", “Đàn trời”, "Đèn vàng", "Những nhân viên gương mẫu" là những phim thể hiện rõ nguy hiểm, áp lực nhà báo phải đối mặt. Tiếc là những năm trở lại đây, hiếm nhà làm phim dồn sức cho đề tài về nghề báo.
Phim truyền hình về nghề nghiệp vốn không dễ làm vì đòi hỏi tính chính xác cao về chuyên môn, dễ đi theo lối mòn khô khan. Cách đây hơn chục năm, nhiều phim truyền hình tái hiện công việc, cuộc sống của những người làm báo được khán giả yêu thích. Tuy nhiên, những bộ phim đề tài này đang dần thưa vắng trên màn ảnh nhỏ.
Vào dịp kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam 21/6, khán giả cùng truyền tay nhau loạt phim truyền hình tái hiện lại công việc, cuộc sống của những người làm báo từng thu hút sự quan tâm lớn của khán giả.
Nhắc đến những tác phẩm truyền hình đặc sắc về những người làm báo, “Nghề báo” là bộ phim được nhiều người nghĩ tới.
“Nghề báo” phát sóng năm 2006 với sự góp mặt của nhiều diễn viên nổi tiếng như Hoàng Phúc, Hồng Ánh... Bộ phim khai thác nhiều vấn đề thời sự nóng, vai trò to lớn của nhà báo trong những cuộc đấu tranh chống tiêu cực ở xã hội.
Bộ phim cũng khai thác trực diện nhiều câu chuyện liên quan đến tham nhũng, hối lộ, đạo đức nghề nghiệp. Bên cạnh đó, tác phẩm của đạo diễn Phi Tiến Sơn cũng thẳng thắn tái hiện lại cuộc sống, những mối nguy hiểm mà nhà báo có thể gặp phải trong quá trình tác nghiệp.
Đây được coi là một trong những phim truyền hình đầu tiên của Việt Nam có tuyến nhân vật trung tâm làm nhà báo. Vì thế, ngay khi phát sóng, “Nghề báo” đã nhận được sự chú ý của khán giả. Mãi về sau này, mỗi khi nhắc tới những phim truyền hình được ưa thích, nên xem vào Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, “Nghề báo” luôn là tác phẩm đầu tiên được nhiều khán giả nghĩ tới.
Tiếp theo phải kể đến là phim “Phóng viên thử việc”, sau thành công của “Nghề báo” năm 2007, “Phóng viên thử việc” ra đời. Bộ phim của đạo diễn Quốc Trọng kể về quá trình cố gắng để tìm chỗ đứng riêng của các phóng viên mới vào nghề. Không chỉ phải cố gắng gấp đôi người khác, những bạn trẻ tốt nghiệp ngành báo chí phải đối diện với hàng loạt thử thách. Thậm chí, nhiều người sẵn sàng dùng mưu mô, thủ đoạn để có được "vị trí" trong toà soạn.
Ngay khi ra mắt, “Phóng viên thử việc” cũng nhận được nhiều phản hồi tốt của khán giả. Bộ phim từng giành giải nhì (không có giải nhất) trong cuộc thi Tìm hiểu ý tưởng cho phim truyền hình Việt Nam.
Bên cạnh đó, nhiều khán giả cho rằng tác phẩm của đạo diễn Quốc Trọng nhận được nhiều sự quan tâm cũng nhờ sự góp mặt của dàn diễn viên trẻ có ngoại hình sáng như Bích Huyền, Vi Cầm...
Năm 2009, khán giả một lần nữa được đón nhận một bộ phim kể về những người làm báo mang tên “Tin vào điều không thể” của đạo diễn Vũ Hồng Sơn. Tác phẩm với sự góp mặt của nhiều diễn viên nổi tiếng thời bấy giờ như NSƯT Mạnh Cường, NSƯT Trần Nhượng, Á hậu Ngọc Oanh, người mẫu Hoàng Xuân...
Phim lấy bối cảnh chính xoay quanh một tòa soạn báo có nhân vật chính là nữ tổng biên tập Tường Vy. Tuy nhiên, bộ phim này không được khán giả đánh giá cao dưới góc khắc họa nghề nghiệp mà chủ yếu nhấn mạnh vào chuyện tình cảm, đời sống riêng tư của những nhân vật trong phim. Nhiều người cho rằng “Tin vào điều không thể” có nội dung không sâu, biến nhân vật chính thành cô gái yếu đuối, cuộc sống chỉ xoay quanh chuyện tình cảm và luôn dựa dẫm vào người khác.
Hay một bộ phim khác là “Đàn trời” của đạo diễn Bùi Huy Thuần được sản xuất dựa theo tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Cao Duy Sơn. Tác phẩm nói về cuộc chiến chống tham nhũng của các nhà báo ở Đài Phát thanh Truyền hình. Trong “Đàn trời”, các nhà báo được đặt vào nhiều hoàn cảnh để có cơ hội thể hiện cái tôi, bản ngã của mình một cách rõ nét nhất.
Bên cạnh những phẩm chất tốt đẹp, các nhà báo cũng có không ít nhược điểm ở phía sau. Trong “Đàn trời”, mỗi người mỗi tính cách, mỗi số phận khác nhau tạo nên một tập thể những người làm báo đầy thú vị.
Đa số khán giả nhận xét rằng “Đàn trời” miêu tả cuộc sống các nhà báo khá chân thực, không bị áp đặt, một chiều hay gây nặng nề cho người xem.
Có rất nhiều bộ phim khác có thể kể tên, trong đó không thể không kể đến phim “Mặt nạ da người” năm 2012. Là bộ phim hòa trộn, đan cài của thể loại chính luận và giải trí với tiết tấu nhanh, “Mặt nạ da người” là cuộc chiến không khoan nhượng giữa thật và giả, thiện và ác trong chính mỗi con người.
Phim của đạo diễn Mai Hồng Phong là câu chuyện về nghề báo, một nghề hoàn toàn khác so với những gì mà người ta vẫn thường tưởng tượng, luôn phải đối mặt với những hiểm nguy, áp lực.
Một tòa báo, một bệnh viện và một tập đoàn bất động sản lớn - tưởng như ba mảnh ghép khó tạo thành bức tranh - nhưng ở đó lại có những con người chung một sở thích “đeo mặt nạ”.
Một bộ phim gần như là mới nhất về nghề báo thì cũng ra đời từ năm 2016, đó là “Nguyệt thực”. Bộ phim thu hút sự chú ý của nhiều khán giả nhờ sự quy tụ của dàn diễn viên trẻ đẹp, tài năng như Ninh Dương Lan Ngọc, Minh Luân, Tường Vy, Đức Thịnh…
“Nguyệt thực” xoay quanh công việc của nhóm phóng viên báo Hiện Đại và giới showbiz với những vấn đề xã hội nóng bỏng. Một nhóm giữ quan điểm đổi mới phải trên cơ sở duy trì phong cách, đi theo hướng chính thống, tôn trọng sự thật mà điểm mạnh là các bài phóng sự, điều tra.
Nhóm khác cho rằng làm báo hiện đại phải đáp ứng cao nhất nhu cầu người đọc, phải biết tiếp cận vấn đề theo cách giật gân nhất để có thể bán báo. Và ranh giới giữa chính thống với lá cải, giữa xấu với tốt đôi khi chỉ là lằn ranh nhỏ.
Hầu hết các vai nhà báo, phóng viên trên màn ảnh Việt đều do các diễn viên xinh đẹp thủ vai như Đinh Ngọc Diệp, Hồng Ánh, Trang Nhung,..
Điểm qua vài bộ phim tạm gọi là khá thành công về nghề báo để thấy, không ít hình ảnh nhà báo xuất hiện trên phim. Nhà báo xuất hiện trên phim nhiều khi chỉ là vai phụ thêm nếm như trong phim “Lọ lem hè phố” và “Gái nhảy” hay “Scandal - bí mật thảm đỏ”, "Biết chết liền"... Có khi là vai chính như trong nhiều phim truyền hình như “Nữ phóng viên”, “Nghề báo”…
Tuy nhiên, khai thác xây dựng kịch bản phim về nghề báo tính ra rất ít, vì theo các nhà biên kịch và đạo diễn rất khó làm. Có lẽ do đây là nghề mà người viết kịch bản và đạo diễn khó đi sâu tìm hiểu thực tế của nghề, nên xây dựng hình ảnh chân dung nhà báo thường sơ lược, làm người trong nghề phiền lòng đã đành, mà công chúng cũng sẽ hiểu chưa đúng về nghề báo. Phóng viên gì mà đi điều tra gái nhảy cứ tò tò xông vào vũ trường như chỗ không người. Nhà báo gì mà điều tra cứ như công an mật, thậm chí làm thay nhiều phần việc của công an...
Thẻ nhà báo cứ như tấm thẻ vạn năng, bạ việc gì là nhân vật nhà báo rút thẻ liền. Nhà báo nào cũng áo nhiều túi, cũng máy ảnh, cũng lăm lăm điện thoại để ghi âm… Một số đạo diễn làm phim thị trường thì chỉ xoáy sâu vào mấy nhà báo mạng hay thọc sâu vào chuyện đời tư giới showbiz để trục lợi, câu view.
Trong số nhiều phim nhà báo có lẽ thành công nhất là phim truyền hình nhiều tập “Nghề báo” kể trên – của đạo diễn Phi Tiến Sơn cách đây nhiều năm.
Vì nhân vật nhà báo được xây dựng có đầu tư, nhiều tâm trạng và về nghiệp vụ ít sai sót. Nhân vât nữ Thúy Bình (do Hồng Ánh thủ vai) đầy tâm huyết, dũng cảm với nghề, sẵn sàng lao vào những điểm nóng, bênh vực người tốt, tuy nhiên vô tình rơi vào bẫy của những kẻ xấu và rồi cô bàng hoàng nhận ra chính những bài viết của mình đã làm tan nát một gia đình hạnh phúc, hủy hoại tương lai của một cô gái… Bản thân Thúy Bình luôn bị giằng xé giữa đạo đức làm nghề với áp lực kinh tế gia đình…
Công chính thuộc về nhà văn, nhà biên kịch Nguyễn Mạnh Tuấn, vốn rất chuyên nghiệp khi dấn thân vào viết một mảng đề tài nào đó. Chính ông từng tâm sự: "Tôi viết làm sao để xem phim, mọi người hiểu thêm, thông cảm, quý trọng, cảm thông hơn về nghề báo và nhà báo. Còn các nhà báo ngoài đời cũng sẽ yêu mình, yêu nghề hơn sau khi xem bộ phim này!".
