(Thanh tra) - Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên tiếp tục khẳng định sức sống bền bỉ trong đời sống cộng đồng. Công tác bảo tồn và phát huy di sản tại Đắk Lắk ngày càng lan tỏa, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển văn hóa và du lịch.
Ngày 18/11, UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội nghị Tổng kết 20 năm thực hiện công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cồng chiêng giai đoạn 2005 – 2025, định hướng đến năm 2030.
Sự kiện là dấu mốc quan trọng, nhìn lại chặng đường hai thập niên kể từ khi Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO vinh danh là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại (2005) và được ghi danh vào danh sách Di sản đại diện của nhân loại năm 2008.
Không chỉ là âm thanh của núi rừng, tiếng cồng chiêng từ lâu đã trở thành biểu tượng của sức sống cộng đồng, kết nối các thế hệ và là niềm tự hào của đồng bào Tây Nguyên nói riêng, của dân tộc Việt Nam nói chung. Hai mươi năm sau vinh danh, di sản ấy không chỉ được bảo tồn mà còn lan tỏa mạnh mẽ hơn trong đời sống xã hội.
Lan tỏa giá trị di sản giữa nhịp sống hiện đại
Theo thống kê năm 2024, toàn tỉnh Đắk Lắk hiện có 1.603 bộ chiêng, trong đó 1.178 bộ chiêng Ê Đê, 219 bộ của người M’nông, 118 bộ của người Gia Rai và 88 bộ chiêng thuộc các nhóm khác.
Tỉnh có 481 đội chiêng và đội văn nghệ duy trì sinh hoạt thường xuyên ở các thôn, buôn; 3.749 nghệ nhân đang nắm giữ các loại hình di sản, trong đó 1.015 nghệ nhân trẻ đang kế tục và phát huy thực hành văn hóa truyền thống.
Những năm qua, các địa phương đã phối hợp với cộng đồng phục dựng hơn 140 nghi lễ, lễ hội truyền thống gắn với cồng chiêng. Nhiều không gian văn hóa được tái tạo từ sinh hoạt đời sống, tạo sức hấp dẫn tự nhiên, thu hút người dân và du khách cùng tham gia.
Để hỗ trợ cộng đồng, tỉnh Đắk Lắk đã huy động hiệu quả các nguồn lực bảo tồn di sản. Từ kinh phí địa phương, các chương trình mục tiêu quốc gia và sự tài trợ của Trung tâm Hợp tác quốc tế tỉnh Jeollabuk (Hàn Quốc), địa phương đã cấp phát 214 bộ chiêng và 1.140 bộ trang phục thổ cẩm cho các câu lạc bộ, đội văn nghệ.
Song song với đó, việc truyền dạy cồng chiêng cho thế hệ trẻ được đặc biệt chú trọng. Tính đến nay, tỉnh đã mở khoảng 160 lớp học với gần 6.000 học viên tham gia – lực lượng kế cận quan trọng trong duy trì sinh hoạt văn hóa cồng chiêng.
Giai đoạn 2005 – 2025, tỉnh có 45 nghệ nhân được phong tặng hoặc truy tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú trong nhiều lĩnh vực văn hóa phi vật thể.
Tuy nhiên, công tác bảo tồn còn đối diện không ít thách thức như: Sự mai một tri thức dân gian, nguy cơ đứt gãy truyền dạy, tác động mạnh mẽ của đô thị hóa – công nghệ số, điều kiện kinh tế khó khăn tại nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số…
Bảo tồn gắn với du lịch văn hóa – hướng đi chiến lược
Định hướng giai đoạn 2025 – 2030, tầm nhìn đến năm 2035, tỉnh Đắk Lắk tiếp tục triển khai các cam kết trong hồ sơ đệ trình UNESCO; đẩy mạnh quảng bá giá trị di sản Không gian văn hóa cồng chiêng trong nước và quốc tế; đồng thời lồng ghép hiệu quả công tác bảo tồn với phát triển du lịch văn hóa – một trong những động lực phát triển kinh tế xã hội của địa phương…
Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Đào Mỹ nhấn mạnh, việc bảo tồn và phát huy cồng chiêng trong bối cảnh mới cần gắn với phát triển du lịch, xây dựng sản phẩm đặc thù, độc đáo và hấp dẫn.
Bên cạnh đó, cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số để lưu giữ, quảng bá và truyền dạy cho thế hệ trẻ, giúp di sản không chỉ được bảo tồn nguyên bản mà còn trở thành nguồn lực quan trọng trong phát triển bền vững.
Theo định hướng phát triển du lịch văn hóa, việc khai thác giá trị không gian văn hóa cồng chiêng được xem là hướng đi chiến lược của Đắk Lắk trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người và bản sắc cộng đồng các dân tộc Tây Nguyên.
Nhân dịp này, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk đã tặng Bằng khen cho 3 tập thể, 8 cá nhân; Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk tặng Giấy khen cho 9 tập thể, 14 cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn và phát huy di sản cồng chiêng giai đoạn 2005 – 2025.
Ban tổ chức cũng trao quà cho các Nghệ nhân Ưu tú nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam 23/11.
