(Thanh tra) - Biên tập viên - một công việc lặng thầm, không chạy tin nóng, không đi hiện trường và cái tên chưa bao giờ xuất hiện dưới tiêu đề bài viết. Tưởng chừng là một công việc đơn giản, song với những ai đã từng gắn bó với nó mới hiểu, đó là một nghề không ít thử thách, áp lực. Họ coi việc làm nghề như một cách để rèn luyện sự nhẫn nại, kiên trì, từng chút một mài giũa con chữ như những người thợ lành nghề mài ngọc - tỉ mỉ và đầy yêu thương với chất liệu mình nâng niu.
Tôi đến với nghề báo không phải từ một định hướng rõ ràng mà xuất phát từ một bài viết sau chuyến tình nguyện tại Lào Cai được đăng trên Tạp chí Luật học của Trường Đại học Luật Hà Nội.
Ra trường, tôi may mắn trúng tuyển kỳ thi của Thanh tra Chính phủ và được phân công về làm việc tại cơ quan báo chí của ngành. Đó cũng là lúc tôi bắt đầu làm quen với công việc của một biên tập viên.
Từng chút một, tôi bị cuốn vào thế giới của những con chữ, mỗi ngày đều làm những công việc nhỏ: Soát lỗi chính tả, chỉnh sửa câu từ, gọt nhịp văn cho gọn. Tưởng chừng như đó là một chuỗi lặp nhàm chán, song càng làm tôi lại càng khám phá nhiều điều thú vị ở ngay những trang viết mình biên tập.
Bởi tôi được tiếp cận nhiều hơn với những kiến thức mới, được nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ báo chí và điều quan trọng hơn cả, công việc đó giúp tôi học được cách kiên nhẫn lắng nghe, cẩn trọng khi đọc bản thảo và thấm thía rằng: Chữ nghĩa không chỉ là hình thức - nó mang theo cả trách nhiệm.
Cho đến giờ, gần 20 năm làm biên tập viên một tờ báo ngành, những trải nghiệm trong quá trình làm nghề đủ để bồi đắp trong tôi tình yêu ngày một lớn với những con chữ.
Không giống phóng viên, người xông pha vào tuyến đầu của sự kiện, hiện trường, chúng tôi - biên tập viên - là người ở lại, để rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện tác phẩm báo chí.
Không đơn thuần là người sửa lỗi, biên tập viên là lớp kiểm tra không thể thiếu trước khi một bài viết chạm tới độc giả. Do đó, một biên tập viên cần phải có những kỹ năng cơ bản như: Am hiểu ngôn ngữ, có kiến thức xã hội, tư duy logic và có khả năng nhận ra những lỗ hổng trong cách lập luận và những điểm chưa hợp lý trong cấu trúc bài viết, để có thể đánh giá, chỉnh sửa nội dung sao cho vừa chính xác, vừa phù hợp với đối tượng độc giả.
Nếu ai đó hỏi, biên tập viên có chịu áp lực không? thì câu trả lời là có. Đó là áp lực về thời gian khi các tin/bài của phóng viên đồng loạt gửi về cần được biên tập đúng hạn để đảm bảo tính thời sự. Là áp lực về nội dung, khi phải đảm bảo thông tin chính xác tuyệt đối trong bối cảnh nguồn tin đa dạng. Đôi khi áp lực lại đến từ chính đồng nghiệp. Bởi lẽ, việc sửa bài viết của người khác luôn là việc nhạy cảm. Giữa sự cẩn trọng của mình và cái tôi sáng tạo của tác giả, có lúc là khoảng cách cần phải thu hẹp một cách khéo léo.
Chính vì thế, trước khi biên tập, biên tập viên phải hiểu được nội dung, tư tưởng và chủ đề xuyên suốt bài viết đó, để khi quyết định chỉnh sửa, cắt gọt hay thêm bớt bất kỳ câu chữ nào cũng phải đảm bảo giữ được thông điệp, ý nghĩa tác giả muốn truyền tải tới người đọc. Đó cũng chính là cách biên tập viên thể hiện sự tôn trọng với tác giả bài viết cũng như mong muốn mang tới cho bạn đọc những thông tin trọn vẹn, chính xác nhất.
Không phải ngẫu nhiên mà những biên tập viên như tôi được gọi là “người làm nghề thầm lặng”, hay ví von hơn là “người giữ nốt trầm của sự chuẩn mực”. Vì chúng tôi chỉ đứng phía sau bài viết, lặng lẽ, cần mẫn làm công việc của một người “gác cổng”. Để những cái chưa hay, chưa đúng, chưa chính xác… được dừng lại kịp lúc. Cũng là để bài viết khi tới tay độc giả luôn ở trong trạng thái hoàn chỉnh về nội dung, trau chuốt từng câu từ, hình ảnh, là sự chuẩn mực của thông tin.
Vốn dĩ những người lựa chọn làm nghề biên tập viên không cần được nhắc đến, không cần được biết ơn – họ chỉ cần biết mình đã làm đúng, làm đủ và làm tốt để hành trình sự thật đến được với công chúng một cách trọn vẹn. Mỗi ngày, họ nuôi dưỡng tình yêu nghề bằng niềm vui ở những bài viết mới, ở việc chăm chú, tỉ mẩn với từng con chữ và bằng sự hãnh diện khi nhìn lại những thành quả của mình lưu giữ trong mỗi ấn phẩm mà Tòa soạn xuất bản được bạn đọc đón nhận, ủng hộ.
Sau cùng, điều mà một biên tập viên như tôi tâm niệm, đó là: Chẳng có một công việc nào dễ dàng nếu không có đam mê và trách nhiệm. Cứ theo đuổi công việc mình yêu thích bằng chính khả năng và niềm đam mê, hãy luôn tự nhủ, nếu mình thực sự có tâm với nghề, chắc chắn nghề sẽ chẳng phụ mình!!!
