Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Văn Yên. Ảnh: Đ.X

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tại phiên họp thứ 25, công tác phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực tiếp tục được đẩy mạnh.

Đáng chú ý, nhiều vụ án tham nhũng, tiêu cực đặc biệt lớn, nghiêm trọng, phức tạp được khởi tố, điều tra xử lý bài bản, thận trọng, rất nghiêm khắc, nhưng cũng rất nhân văn, có lý, có tình.

Xử công khai, không giấu giếm, không có án bỏ túi

Lý giải chủ trương này, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Văn Yên nói, “xử lý nghiêm minh không có nghĩa là xử quá nặng, mà đảm bảo xử lý đúng bản chất của vi phạm; xử lý công khai, không úp mở, không giấu giếm, không có án bỏ túi”.

Lãnh đạo Ban Nội chính Trung ương khẳng định tất cả hoạt động từ khâu phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đều được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, bảo đảm công khai, minh bạch.

Đặc biệt, việc xử lý nghiêm minh cũng là để đối tượng vi phạm nhìn nhận đúng lỗi lầm của họ. Cũng vì lẽ đó, theo ông Yên, trong những vụ án tham nhũng, tiêu cực lớn đã xét xử, tất cả bị cáo đều bày tỏ sự ăn năn hối cải, xin lỗi Đảng, Nhà nước, các cơ quan và xin lỗi cả những bị can, bị cáo vì họ mà khiến những người từng là đồng đội, đồng nghiệp phải vào tù.

Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương cho biết từ khi thành lập, riêng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực đã theo dõi, chỉ đạo 353 vụ án, trong đó đã hoàn thành xét xử sơ thẩm 152 vụ án với 1.557 bị cáo.

Trong số 1.557 bị cáo này, có 0,7% bị tuyên tử hình; 1,8% bị tuyên chung thân. Còn lại, phần lớn mức án được áp dụng nằm trong khung từ 12 tháng đến 20 năm tù, chiếm 89,3%.

Ngoài ra, còn nhiều trường hợp được áp dụng hình phạt như cải tạo không giam giữ, phạt tiền…. Đặc biệt, có 3 trường hợp đã được miễn trách nhiệm hình sự tại tòa.

“Kết quả xét xử được phân hóa sâu sắc và áp dụng đồng bộ, toàn diện các biện pháp”, ông Yên khẳng định; đồng thời nêu rõ quan điểm, “xử lý tham nhũng, tiêu cực là không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai. Trong quá trình chỉ đạo xử lý, cũng không chịu sự tác động, can thiệp trái pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền nào”.

Theo ông, chưa khi nào vi phạm của tổ chức Đảng, của đảng viên được kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý nhiều và nghiêm như hiện nay. Công tác thanh tra phát hiện sai phạm trong quản lý kinh tế, tham nhũng tiêu cực cũng chưa bao giờ nhiều như hiện nay.

Đặc biệt, các cơ quan chức năng đã phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử được những hành vi vi phạm, tội phạm về tham nhũng, kinh tế vốn nằm trong phạm vi khép kín, có tính chuyên môn cao.

“Trước kia, chúng ta coi đây là tội phạm ẩn nhưng hiện nay, không còn lĩnh vực khép kín hay chuyên môn sâu nào mà cơ quan chức năng không phát hiện và xử lý”, ông Yên nhấn mạnh.

Ông cho hay, công tác phối hợp trong phát hiện “rất nhuần nhuyễn, nhịp nhàng”.

“Từ khâu kiểm tra Đảng tới thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án giờ như một cỗ máy hoàn hảo, hoạt động ăn khớp, cơ quan này hỗ trợ cơ quan kia để tạo điều kiện phát hiện, xử lý nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả”, lãnh đạo Ban Nội chính Trung ương nói.

Nhân đạo trách nhiệm hình sự và trách nhiệm bồi hoàn

Vẫn theo ông Nguyễn Văn Yên, trước đây, trong phát hiện, thu thập và đánh giá tài liệu, chứng cứ hay phân hóa xử lý, xác định giữa công và tội… rất khó làm. Nhưng hiện nay, đã được xem xét đồng bộ, toàn diện, bởi Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực đã ban hành chủ trương, chính sách, hình thành cơ chế để xử lý.

Đặc biệt, với nhiều vụ án có quy mô lớn, tính chất tội phạm phức tạp, có nhiều đối tượng liên quan, ở nhiều cấp nhiều ngành, nhiều địa phương, Ban Chỉ đạo rất chủ động trong chỉ đạo chủ trương xử lý, khi cần thiết ban hành cơ chế để các cơ quan bảo vệ pháp luật căn cứ vào đó để phân hóa.

“Chủ trương, định hướng xử lý của Ban Chỉ đạo hoàn toàn khoa học, rất biện chứng, đúng với đòi hỏi của thực tiễn. Nếu không có những chủ trương đó sẽ tạo vướng mắc, rào cản mà cơ quan chức năng không thể xử lý được”, ông Yên nhấn mạnh.

Điển hình là vụ Việt Á, nhờ chủ trương phân hóa xử lý của Ban Chỉ đạo đã đem lại kết quả rõ nét.

Theo ông Yên, các cơ quan đã phân hóa rõ, xử lý nghiêm với trường hợp lợi dụng chức vụ quyền hạn, can thiệp làm trái để trục lợi trong bối cảnh chống dịch.

Còn với trường hợp vì nhiệm vụ chung, chống dịch để cứu người, thực hiện theo chỉ đạo của cấp trên và không có động cơ vụ lợi, theo quy định của pháp luật là có tội, nhưng nhờ có chủ trương phân hóa xử lý, các cơ quan bảo vệ pháp luật có cơ sở chính trị, thực tiễn để quyết định hình thức xử lý phù hợp.

Tính nhân văn, nhân ái, nhân tình mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thường nhắc đến, ông Yên cho hay, còn thể hiện rất rõ trong việc quy định trách nhiệm khắc phục và bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm gây ra.

Theo quy định, có lỗi phải chịu trách nhiệm bồi hoàn. Song trong nhiều vụ án, những người hưởng hương, người làm theo chỉ đạo cấp trên chỉ biết thực hiện theo và “không thể làm khác”.

Từ thực tiễn đó, Ban Chỉ đạo chủ trương trách nhiệm bồi hoàn thiệt hại thuộc về người chủ mưu, cầm đầu, người tích cực thực hiện hành vi phạm tội, không xem xét người lệ thuộc, người hưởng lương vì họ chỉ giữ vai trò thứ yếu.

“Chủ trương của chúng ta nhân đạo đến tận cùng, không chỉ nhân đạo về trách nhiệm hình sự mà còn nhân đạo về trách nhiệm bồi hoàn”, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương khẳng định.