(Thanh tra) - Ngành công nghiệp quốc phòng, an ninh (CNQP, AN) đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia. Để đảm bảo nguồn lực quý báu này được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích, công tác thanh tra, kiểm tra và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí phải được đặt lên hàng đầu. Các quy định pháp luật mới về quản lý hoạt động trong lĩnh vực này đã thể hiện rõ quyết tâm xây dựng một hệ thống vững mạnh, minh bạch và liêm chính.
Ngày 8/7/2025, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ban hành Quyết định số 3267/QĐ-BQP về việc công bố các thủ tục hành chính mới thuộc lĩnh vực CNQP,AN thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Quốc phòng. Quyết định đóng vai trò cụ thể hóa và triển khai các quy định của pháp luật, nhằm thiết lập rõ ràng các quy trình cho việc tham gia hoạt động cung cấp dịch vụ thanh toán, cấp tín dụng, cũng như các hoạt động khác trong ngành CNQP, AN.
Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực xây dựng nền công nghiệp quốc phòng hiện đại, tự lực, tự cường để bảo vệ Tổ quốc, việc ban hành các thủ tục hành chính minh bạch và rõ ràng như quyết định này không chỉ góp phần nâng cao năng lực và tiềm lực quốc phòng mà còn là yếu tố then chốt trong cuộc chiến chống tham nhũng, tiêu cực trong một lĩnh vực mang tính chiến lược cao.
Minh bạch tài chính là yếu tố sống còn để ngăn chặn tham nhũng, tiêu cực trong CNQP, AN. Việc tổ chức tín dụng tham gia cung cấp dịch vụ thanh toán và cấp tín dụng đòi hỏi quy trình thẩm định vô cùng chặt chẽ, do các cơ quan chức năng quản lý tài chính thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thực hiện.
Theo quyết định, yêu cầu then chốt là nộp báo cáo tài chính đã được kiểm toán bởi tổ chức độc lập, cho thấy lợi nhuận 3 năm liên tục. Đây là cơ chế hữu hiệu phòng ngừa tiêu cực, tham nhũng, rửa tiền, giúp xác minh tính chính xác, minh bạch tài chính, hạn chế khai khống hoặc giao dịch bất thường.
Hồ sơ cũng yêu cầu chứng minh năng lực cơ sở vật chất, hệ thống công nghệ thông tin và nhân sự chuyên trách để vận hành an toàn, hiệu quả. Điều này giảm thiểu rủi ro tiêu cực do yếu kém năng lực hoặc sơ hở quản lý.
An toàn và bí mật thông tin là nền tảng của CNQP, AN. Các tổ chức tham gia phải có "quy định nội bộ... đảm bảo an toàn, bí mật" về thanh toán, cấp tín dụng, và tuân thủ "quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật Nhà nước". Những quy định này không chỉ bảo vệ an ninh quốc gia mà còn là biện pháp then chốt phòng, chống tiêu cực.
Phát biểu tại hội nghị quân chính toàn quân 6 tháng đầu năm 2025, ngày 2/7/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, phát triển CNQP là nhiệm vụ chiến lược, góp phần nâng cao năng lực tự lực, tự cường, đẩy nhanh xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Nhấn mạnh yêu cầu xây dựng CNQP hiện đại, tiên tiến, Thủ tướng cũng chỉ rõ: "Thực hiện các giải pháp đột phá, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển các lĩnh vực hạt nhân, bán dẫn... Triển khai hiệu quả các đề án, dự án hậu cần, kỹ thuật, khoa học quân sự với tinh thần phát huy nội lực, tự lực, tự cường".
Để đảm bảo hiệu quả, tránh lãng phí nguồn lực CNQP, AN, việc lựa chọn đối tác đào tạo, sản xuất, nghiên cứu được quy định chặt chẽ. Tổ chức, doanh nghiệp phải được thẩm định, đánh giá kỹ lưỡng về năng lực, với "tài liệu chứng minh năng lực cơ sở vật chất, nhân lực, trang thiết bị, kinh nghiệm" phù hợp.
Cụ thể, lĩnh vực đào tạo yêu cầu ngành nghề phù hợp, cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy, đội ngũ giảng viên có chuyên môn, kinh nghiệm. Điều này đảm bảo nhân lực đáp ứng yêu cầu ngành, tránh đào tạo tràn lan, gây lãng phí ngân sách, thời gian.
Lĩnh vực cung cấp sản phẩm, dịch vụ yêu cầu doanh nghiệp đủ điều kiện đầu tư, kinh doanh ngành nghề, cung cấp sản phẩm, dịch vụ tương ứng. Hoạt động sản xuất, nghiên cứu công nghệ cao cần chứng minh năng lực ứng dụng công nghệ, đầu tư, kinh doanh. Việc tuân thủ các tiêu chí này loại bỏ đơn vị yếu kém, thiếu minh bạch, hạn chế tối đa lãng phí do dự án chậm tiến độ, kém chất lượng. Đây là hình thức kiểm soát đầu vào, phòng ngừa cao, đảm bảo ngân sách quốc phòng chi tiêu hiệu quả.
Theo quan điểm của Đảng, CNQP là một bộ phận của công nghiệp quốc gia, gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển công nghiệp quốc gia nhưng phải hướng vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống. Điều đó đòi hỏi việc phát triển CNQP phải toàn diện; là trách nhiệm của các cấp, các ngành và toàn dân; trong đó, quân đội giữ vai trò nòng cốt.
Để ngăn chặn tham nhũng, tiêu cực, tội phạm xâm nhập CNQP, AN, các tổ chức, doanh nghiệp tham gia phải "không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đã bị kết án về tội phạm hình sự, kể cả trường hợp đã được xóa án tích".
Quy định này kiểm soát chặt chẽ từ khía cạnh con người, pháp lý, đảm bảo liêm chính của đối tác. Việc loại trừ đối tượng có tiền án, tiền sự (bao gồm tội danh tham nhũng, lừa đảo) ngăn chặn nguy cơ bị lợi dụng, thâm nhập bởi thành phần tiêu cực hoặc gây hại.
Đây là biện pháp phòng ngừa mạnh mẽ, trực tiếp tấn công gốc rễ tham nhũng, tiêu cực bằng cách không cho phép cá nhân, tổ chức có lịch sử vi phạm tham gia lĩnh vực nhạy cảm. Việc áp dụng nghiêm minh giúp xây dựng môi trường tin cậy, giảm thiểu rủi ro tham nhũng và tội phạm.
Các thủ tục hành chính CNQP, AN được thiết kế quy trình nhiều bước, nhấn mạnh vai trò thẩm quyền và trách nhiệm cấp cao. Sau khi hồ sơ được nộp, các cơ quan chức năng thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an sẽ tiến hành thẩm định, đánh giá chi tiết.
Sau thẩm định, kết quả và đề xuất báo cáo lên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hoặc Bộ trưởng Bộ Công an để xem xét, quyết định giao nhiệm vụ. Quy trình kéo dài 20-32 ngày, sự tham gia trực tiếp của lãnh đạo bộ là cơ chế giám sát mạnh mẽ, đảm bảo chính xác, khách quan, minh bạch trong mọi quyết định.
Cơ chế này tạo nhiều tầng kiểm soát, "kiểm tra chéo", giảm thiểu khả năng cá nhân thao túng quy trình, phục vụ lợi ích nhóm. Việc làm rõ vai trò, trách nhiệm từng cấp, từ thẩm định đến lãnh đạo bộ, xây dựng hệ thống quản lý hiệu quả, minh bạch. Đây là cơ sở vững chắc để tăng cường kiểm tra, giám sát tuân thủ quy trình, phát hiện, xử lý sai phạm, củng cố niềm tin vào liêm chính CNQP, AN.
Các quy định về thủ tục hành chính trong CNQP, AN do Bộ Quốc phòng công bố đã phác thảo khung pháp lý vững chắc, minh bạch. Từ thẩm định năng lực tài chính, đảm bảo bí mật thông tin, đến lựa chọn đối tác dựa trên năng lực và lịch sử tư pháp, mỗi quy định đều là "lá chắn" quan trọng, được thiết kế để ngăn ngừa, phát hiện và xử lý hiệu quả tham nhũng, tiêu cực và lãng phí.
