(Thanh tra) - Nghị định số 172/2025/NĐ-CP về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức cho phép áp dụng với cả người đã thôi việc, nghỉ hưu nếu vi phạm trong thời gian đương chức. Quy định này thể hiện quyết tâm chống bao che, nâng cao trách nhiệm công vụ.
Ngày 30/6/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 172/2025/NĐ-CP quy định về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức. Đây là một văn bản pháp lý quan trọng, được xây dựng trên cơ sở Luật Cán bộ, công chức năm 2025 và Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025. Với hiệu lực chính thức từ ngày 1/7/2025, Nghị định này mang đến nhiều điểm mới, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong bộ máy Nhà nước.
Phạm vi áp dụng của Nghị định được mở rộng đáng kể. Theo đó, Nghị định không chỉ áp dụng đối với cán bộ, công chức đang công tác theo quy định tại Điều 1 của Luật Cán bộ, công chức năm 2025 mà còn áp dụng cho cả những người đã thôi việc, nghỉ hưu nếu hành vi vi phạm được thực hiện trong thời gian họ đang công tác. Điều này cho thấy tính răn đe không chỉ dừng lại ở thời điểm đương chức mà còn mở rộng trách nhiệm đối với các sai phạm trong quá khứ, góp phần củng cố lòng tin của Nhân dân vào sự công bằng và nghiêm minh của pháp luật.
Các nguyên tắc xử lý kỷ luật cũng được quy định rất cụ thể và chặt chẽ. Nghị định nhấn mạnh việc xử lý kỷ luật phải "Bảo đảm khách quan, công bằng; công khai, nghiêm minh; chính xác, kịp thời và đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục". Đây là kim chỉ nam xuyên suốt quá trình xem xét và quyết định hình thức kỷ luật, đảm bảo mọi cá nhân vi phạm đều được xem xét một cách công tâm và minh bạch.
Điểm nổi bật và mang tính răn đe cao trong Nghị định lần này chính là quy định về việc xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức có nhiều hành vi vi phạm. Điều 2, khoản 2 của Nghị định nêu rõ: "Trong cùng một thời điểm xem xét kỷ luật, nếu cán bộ, công chức có từ 2 hành vi vi phạm trở lên thì việc xem xét, kết luận về từng hành vi vi phạm và quyết định chung bằng một hình thức cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm".
Nguyên tắc này thể hiện sự nghiêm khắc và nhất quán của pháp luật. Nếu một cán bộ, công chức cùng lúc thực hiện nhiều hành vi sai phạm, dù có những hành vi ở mức độ nhẹ hơn, thì hành vi nghiêm trọng nhất sẽ là cơ sở để quyết định hình thức kỷ luật cuối cùng. Điều này đảm bảo tính răn đe mạnh mẽ, buộc mỗi cá nhân phải có ý thức tự giác tuân thủ pháp luật một cách toàn diện, không thể "chọn lọc" để vi phạm.
Ví dụ, trong trường hợp một công chức có hành vi vi phạm quy định về đạo đức công vụ ở mức độ bị "khiển trách". Cùng trong thời điểm xem xét kỷ luật đó, cơ quan phát hiện người này còn có hành vi giả mạo giấy tờ để trục lợi cá nhân, hành vi này có thể bị "buộc thôi việc" hoặc "cách chức lãnh đạo, quản lý" tùy theo vị trí. Theo nguyên tắc mới, dù có hành vi chỉ bị "khiển trách", nhưng do có thêm hành vi nghiêm trọng hơn là giả mạo giấy tờ, hình thức kỷ luật cuối cùng sẽ là "buộc thôi việc" hoặc "cách chức" (nếu là lãnh đạo, quản lý). Quy định này đặt ra một tiêu chuẩn cao hơn về trách nhiệm và sự liêm chính của cán bộ, công chức.
Việc áp dụng nguyên tắc "xử lý chung bằng một hình thức cao nhất" đòi hỏi một quy trình xem xét kỷ luật chặt chẽ, khách quan và minh bạch. Nghị định cũng đã dành Chương III để quy định chi tiết về thẩm quyền và trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật đối với cả cán bộ, công chức và người đã thôi việc, nghỉ hưu.
Quá trình này bao gồm việc thành lập hội đồng kỷ luật, tiến hành cuộc họp kiểm điểm, xem xét các tài liệu liên quan và đưa ra kiến nghị về hình thức kỷ luật. Đối với các trường hợp có nhiều hành vi vi phạm, hội đồng kỷ luật có trách nhiệm xem xét, kết luận về từng hành vi vi phạm một cách rõ ràng. Sau đó, dựa trên tính chất, mức độ, hậu quả của từng hành vi, hình thức kỷ luật cao nhất sẽ được lựa chọn để áp dụng chung.
Mỗi hành vi vi phạm đều phải được xem xét kỹ lưỡng về "nội dung, tính chất, mức độ, hậu quả, nguyên nhân vi phạm, hoàn cảnh cụ thể; các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ; thái độ tiếp thu và sửa chữa; việc khắc phục khuyết điểm, vi phạm, hậu quả". Điều này đảm bảo rằng việc quyết định hình thức kỷ luật, đặc biệt là khi có nhiều hành vi vi phạm, không chỉ dựa vào nguyên tắc cứng nhắc mà còn cân nhắc các yếu tố khách quan, công bằng. Nếu cán bộ, công chức bị tạm giữ, tạm giam, việc xem xét kỷ luật cũng sẽ được hoãn lại cho đến khi có kết luận chính thức từ cơ quan điều tra, truy tố, xét xử, đảm bảo quyền lợi chính đáng của cá nhân.
Nhìn chung, Nghị định mới, đặc biệt là nguyên tắc xử lý kỷ luật khi có nhiều hành vi vi phạm, đã đặt ra một tiêu chuẩn cao hơn về đạo đức công vụ và trách nhiệm của cán bộ, công chức. Điều này là cần thiết và phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nơi mọi hành vi vi phạm đều phải chịu trách nhiệm tương xứng với hậu quả gây ra.
Nghị định mới về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, quy định rõ các nguyên tắc xử lý kỷ luật khách quan, công bằng, nghiêm minh đối với cán bộ, công chức và cả những người đã thôi việc, nghỉ hưu có hành vi vi phạm pháp luật.
Các hình thức kỷ luật chính bao gồm khiển trách, cảnh cáo, cách chức, bãi nhiệm (đối với cán bộ) và buộc thôi việc (đối với công chức).
Nghị định này cũng bãi bỏ và thay thế Nghị định số 112/2020/NĐ-CP và Nghị định số 71/2023/NĐ-CP.
