(Thanh tra) - Vụ việc nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP) Nguyễn Thanh Phong tiếp tục bị khởi tố với tội nhận hối lộ cùng hàng loạt đồng nghiệp tại Bộ Y tế khiến nhu cầu rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật không chỉ về ATTP mà cả trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo hướng siết chặt hơn là rất cần thiết.
Vụ việc nguyên Cục trưởng Cục ATTP thuộc Bộ Y tế Nguyễn Thanh Phong liên tiếp bị khởi tố về tội nhận hối lộ đã và đang gây chấn động dư luận, đặc biệt là khi ông bị khởi tố tới 2 lần chỉ trong vòng vài tháng. Điều này không chỉ gây tổn hại niềm tin của công chúng vào một cơ quan trọng yếu bảo vệ sức khỏe người dân mà còn đặt ra những câu hỏi nhức nhối về nguyên nhân sâu xa và bài học đắt giá cần rút ra.
Theo các thông tin từ Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an (Cục Cảnh sát kinh tế (C03) và Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (C01)), ông Nguyễn Thanh Phong và nhiều đồng phạm khác đã bị khởi tố trong 2 vụ án khác nhau, nhưng đều xoay quanh hành vi đưa và nhận hối lộ để bỏ qua các sai phạm về ATTP.
Đó là, ngày 13/5/2025, ông Nguyễn Thanh Phong cùng một số cấp dưới bị C03 khởi tố liên quan đến vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm tại Công ty Cổ phần Dược phẩm liên danh MediPhar và các đơn vị liên quan. Tài liệu điều tra cho thấy, các công ty này đã chi hàng tỉ đồng để "bôi trơn" cho Cục ATTP trong việc thẩm định, hậu kiểm và cấp phép công bố sản phẩm. Mục đích là để nhà máy được cấp giấy chứng nhận GMP dù chỉ khắc phục lỗi một cách hình thức, qua loa, từ đó tạo điều kiện cho sản xuất thực phẩm chức năng giả với số lượng lớn.
Mới đây, tức là chưa đầy 2 tháng sau, ngày 10/7/2025, ông Nguyễn Thanh Phong tiếp tục bị C01 khởi tố cùng 17 bị can khác về tội "Đưa hối lộ và Nhận hối lộ" xảy ra tại Cục ATTP và nhiều công ty khác.
Hai lần bị khởi tố gần nhau, số người bị khởi tố đông đảo cho thấy, một hệ thống tham nhũng có tổ chức, tinh vi và kéo dài, biến cơ quan bảo vệ sức khỏe người dân thành nơi kiếm chác bất chính.
Đồng thời, cho thấy mức độ phức tạp và quy mô của các hành vi vi phạm. Điều này không chỉ là sự "lỡ bước" của một cá nhân mà có lẽ là hệ quả của một cơ chế giám sát chưa thực sự chặt chẽ, tạo kẽ hở cho lòng tham lộng hành. Các đối tượng đã lợi dụng quyền hạn được giao để làm ngơ cho thực phẩm bẩn, hàng giả đầu độc người tiêu dùng, đổi lấy những khoản tiền khổng lồ.
Luật sư Phạm Thanh Dạ Quỳnh (Văn phòng Luật sư Vạn Bảo) cho rằng, vụ án Nguyễn Thanh Phong và các đồng phạm là lời cảnh tỉnh đanh thép, buộc nhiều người phải nhìn nhận lại một cách nghiêm túc những vấn đề còn tồn tại trong công tác quản lý và kiểm soát ATTP.
Thứ nhất, cần minh bạch hơn quy trình cấp phép và hậu kiểm. Đây có lẽ là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tham nhũng là sự thiếu minh bạch trong các quy trình cấp phép, thẩm định và hậu kiểm. Cần phải công khai hơn toàn bộ quy trình, tiêu chuẩn, hồ sơ, cũng như danh sách các doanh nghiệp được cấp phép và kết quả hậu kiểm để người dân và báo chí có thể cùng giám sát.
Thứ hai, cần tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ và độc lập. Cơ chế kiểm soát nội bộ tại các cơ quan quản lý cần được siết chặt hơn nữa. Đồng thời, cần có thêm cơ quan độc lập, chuyên trách trong việc thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm của cán bộ, công chức, tránh tình trạng "vừa đá bóng vừa thổi còi".
Thứ ba, nâng cao đạo đức công vụ và chế tài nghiêm khắc. Khi cán bộ được giao trọng trách bảo vệ sức khỏe Nhân dân lại lợi dụng chức vụ để trục lợi, niềm tin xã hội sẽ bị xói mòn nghiêm trọng. Cần tăng cường giáo dục đạo đức công vụ và áp dụng các chế tài xử phạt nghiêm khắc, đủ sức răn đe đối với những hành vi tham nhũng, đặc biệt là trong lĩnh vực nhạy cảm như ATTP.
Thứ tư, cần coi trọng hơn nữa vai trò giám sát của người dân và báo chí. Vụ việc cũng cho thấy tầm quan trọng của sự lên tiếng từ cộng đồng và các nhà báo chân chính. Những phản ánh, tố giác từ người dân và sự vào cuộc của báo chí là yếu tố then chốt giúp phanh phui những sai phạm và thúc đẩy quá trình điều tra của các cơ quan chức năng. Cần có cơ chế khuyến khích và bảo vệ những người dũng cảm tố giác tiêu cực.
Thứ năm, cần xây dựng một hệ thống pháp luật chuyên ngành về ATTP chặt chẽ, đồng bộ hơn nữa. Không chỉ quy định pháp luật về ATTP, các quy định về phòng, chống tham nhũng liên quan cũng cần tiếp tục được rà soát, sửa đổi bổ sung và hoàn thiện để đảm bảo tính chặt chẽ, đồng bộ và khả thi trong thực tiễn. Điều này bao gồm cả việc tăng nặng mức hình phạt đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng liên quan đến ATTP và tham nhũng.
Vụ án Nguyễn Thanh Phong không chỉ là "con sâu làm rầu nồi canh" mà đang hủy hoại niềm tin, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, làm méo mó hình ảnh của một ngành y tế đang nỗ lực vì sức khỏe người dân.
Để xây dựng một môi trường thực phẩm an toàn và lấy lại niềm tin từ công chúng, công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng cần tiếp tục quyết liệt hơn, triệt để hơn và không có vùng cấm.
