Tổng thống Jacob Zuma hát tại Đại hội Đảng ANC ở Bloemfontein, Nam Phi, ngày 16/12/2012. Ảnh: AP

>> Kỳ XIII: Tướng bị tình nhân… chiếu tướng
>> Kỳ XII: Hết rồi, Bạc Hy Lai
>> Kỳ XI: Quyết bắt Thaksin
>> Kỳ X: Vì sao họ ngoại tình?
>> Kỳ IX: Cuộc chiến hoa hồng
>> Kỳ VIII: Số phận của Tổng thống phạm tội ác chiến tranh
>> Kỳ VII: Án chung thân cho ông Mubarak
>> Kỳ VI: Mất hết vì ngoại tình
>> Kỳ V: Nỗi lòng bà Gloria Arroyo
>> Kỳ IV: Đường tới song sắt của “nữ hoàng” cách mạng cam
>> Kỳ III: 7 năm tù cho cựu Tổng thống hiếp dâm
>> Kỳ II: Bê bối tình dục chấn động nước Pháp
>> Kỳ I: Thủ tướng với cáo buộc mua dâm vị thành niên

Ngày 18/12/2012, với 3/4 số phiếu ủng hộ trong số gần 4.000 đại biểu tham dự Đại hội của Đảng ANC cầm quyền ở thành phố Bloemfontein, miền Trung Nam Phi, để lựa chọn ban lãnh đạo mới cho 5 năm sắp tới, Tổng thống Jacob Zuma tiếp tục được bầu giữ chức Chủ tịch Đảng ANC - điều đồng nghĩa với việc cơ hội chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2014 với nhà lãnh đạo đầy tai tiếng này là rất lớn.
 
Trước đó, Tổng thống Jacob Zuma đã phải đối mặt với thách thức đến từ Phó Tổng thống Kgalema Motlanthe cho chức Chủ tịch Đảng ANC. Tuy nhiên, ông Motlanthe đã rút lui khỏi cuộc đua là nhân vật thứ hai của ANC để doanh nhân giàu có Cyril Ramaphosa thay thế.

Cần nói thêm, Nam Phi, với dân số khoảng 50 triệu dân, là nền kinh tế lớn nhất châu Phi. Tuy nhiên, nhiều triệu người dân nước này vẫn còn sống trong cảnh nghèo khổ dù Đảng ANC đã cầm quyền suốt hơn 18 năm qua (từ năm 1994). Đáng nói hơn, hiện nay, không một đảng đối lập nào có thể thách thức được quyền lực của ANC.

Cựu Phó Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma, vào ngày 14/1/2010, đã đánh bại Tổng thống đương nhiệm Thabo Mbeki với 60% số phiếu ủng hộ (ông Mbeki đạt 1.505 phiếu, ông Zuma đạt 2.329 phiếu) tại Đại hội của Đảng ANC để trở thành Chủ tịch Đảng ANC.

Trong diễn văn nhậm chức, ông Zuma cam kết bảo vệ di sản của cựu Tổng thống Nelson Mandela trong việc xây dựng lại đất nước với tinh thần đoàn kết và hòa giải. Nhấn mạnh “đây là một thời điểm của phục hưng”, nhưng tân Tổng thống Nam Phi cũng thừa nhận rằng, tình hình kinh tế hiện nay rất khó khăn.

Ông Zuma luôn cổ xúy cho những chương trình tạo ra công ăn việc làm, cải cách ruộng đất và phát triển nông thôn; cải cách y tế và giáo dục; và giảm nghèo. Nhờ những chủ trương này mà nhiều người Nam Phi đã ủng hộ ông Zuma, bất chấp những vụ tai tiếng tham nhũng và những vụ truy tố hình sự.

Sự nghiệp của ông Zuma từng nhiều lần gặp sóng gió, trong đó có việc bị tố cáo đã cưỡng hiếp một phụ nữ quen biết lâu năm của gia đình vào tháng 11/2005. Tuy nhiên, ông Zuma chẳng dại gì nhận tội nên nhất mực nhấn mạnh quan hệ tình dục giữa mình với người phụ nữ 31 tuổi nhiễm HIV diễn ra với sự đồng lòng của đôi bên.

Liên quan đến bê bối tình dục này, vào tháng 5/2006, Tòa Thượng thẩm tại Johannesburg đã ra phán quyết rằng, quan hệ tình dục giữa ông Zuma và người buộc tội ông là có sự đồng thuận. Trong phần cuối lời phán quyết của mình, thẩm phán Willem Van Der Merwe nói việc ông Zuma có quan hệ tình dục với một phụ nữ HIV dương tính mà không sử dụng các biện pháp phòng tránh HIV/AIDS là một điều không thể chấp nhận được. (Sau này, ông Zuma cũng đã công bố kết quả xét nghiệm âm tính với HIV/AIDS). Các nhà vận động phòng, chống AIDS thì bày tỏ sự thất vọng của họ trước kết quả của vụ án, nhưng chấp nhận rằng, những bằng chứng của bên nguyên là không đầy đủ.

Ông Jacob Zuma và bà Tobeka Madiba - vợ thứ 5 - nhảy múa tại hôn lễ tổ chức ở làng Nkandla. Ảnh: Guardian

Chưa hết, ông Zuma từng bị Tổng thống Thabo Mbeki bãi nhiệm khỏi chức Phó Tổng thống (nhưng vẫn là Phó Chủ tịch Đảng ANC) hồi năm 2005 sau khi cố vấn tài chính của ông Zuma là ông Schabir Shaik bị kết án 15 năm tù vì hối lộ ông Zuma và dàn xếp một vụ hối lộ của một công ty ngoại quốc. Chánh án phiên tòa này tuyên rằng, ông Shaik có quan hệ đưa/nhận hối lộ với ông Zuma. (Đương nhiên, cả ông Shaik và ông Zuma đều không nhận đã làm điều sai trái).

Ông Zuma từng bị ra tòa vào năm 2005, nhưng phiên xử ông sụp đổ hồi năm 2006, khi bên công tố tuyên bố chưa sẵn sàng để phán xét.

Trong năm 2006, một thẩm phán ở Nam Phi cũng đã truy tố ông Zuma về tội tham nhũng.

Tháng 12/2007, ông Zuma, khi đó là tân lãnh đạo Đảng ANC cầm quyền, bị truy tố về các tội lừa gạt, tham nhũng, rửa tiền trong hợp đồng mua bán vũ khí trị giá gần 4 tỷ USD hồi năm 1999 nhằm hiện đại hóa lực lượng quân đội Nam Phi (mà theo ông và luật sư bảo vệ quyền lợi của ông, việc truy tố là bất hợp pháp và vi hiến).

Tháng 8/2008, ông Zuma đã ra tòa để tìm cách được bãi nại trong vụ án tham nhũng có thể gây phương hại cho cơ hội trở thành Tổng thống kế tiếp của Nam Phi sau khi ông Mbeki kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2009. Để rồi, vào tháng 9/2008, thẩm phán Chris Nicholson của tòa án cấp dưới ở thành phố Pietermaritzburg đã hủy bỏ các cáo trạng hối lộ, lừa đảo và những tội khác nhằm vào ông Zuma và bóng gió đề cập tới việc Tổng thống Thabo Mbeki đã can thiệp vào vụ án này.

Tuy nhiên, ngày 11/1/2009, Tòa Thượng thẩm Nam Phi đã đảo ngược phán quyết của tòa cấp dưới vì cho rằng, thẩm phán đã phạm nhiều sai lầm trong phán quyết của mình. Tuyên bố này được coi là đã mở đường cho việc truy tố lại ông Zuma, người có phần chắc thắng trong cuộc chạy đua vào chiếc ghế Tổng thống cuối năm 2009, về tội tham nhũng.

Cùng ngày, Viện Kiểm sát Nam Phi đã hoan nghênh phán quyết của Toà Thượng thẩm và cho biết: Ông Zuma sẽ tiếp tục bị truy tố với những cáo trạng trước đây.

Về phần mình, một lần nữa ông Zuma khẳng định không làm gì sai trái và nói các cáo trạng đó có động cơ chính trị. Bản thân Đảng ANC cầm quyền cũng lên tiếng xác nhận ông Zuma vẫn là ứng cử viên của họ trong cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới.

Có điều, vào tháng 4/2009, các công tố viên Nam Phi đã hủy bỏ các cáo trạng tham nhũng đối với người đứng đầu Đảng ANC. Nói với các phóng viên hôm 5/4/2009 tại Pretoria, quyền Công tố viên Trưởng Mokotedi Mpshe nhấn mạnh “không thể và cũng không muốn” tiếp tục truy tố ông Zuma sau những phát giác về sự vi phạm đạo đức của một trong các công tố viên hàng đầu. Hành động này được coi là đã chấm dứt trận chiến pháp lý kéo dài lâu nay của ông Zuma.

Thậm chí, hôm 14/1/2010, trong tuyên bố đáp trả thông tin của cơ quan công tố cho biết, ông Zuma sẽ bị truy tố về các tội hình sự, trong đó có 2 cáo trạng về tham nhũng, cựu Phó Tổng thống đã bày tỏ sự hoan nghênh đối với cơ hội để trả lại thanh danh cho mình trước tòa. Đồng thời, cựu Phó Tổng thống cũng cam kết sẽ rút lui khỏi Đảng ANC cầm quyền khi vụ xét xử được tiến hành.

Đáng nói là, ngày 15/1/2010, chỉ 1 ngày sau khi ông Zuma trở thành Chủ tịch Đảng ANC và rộng đường trở thành Tổng thống thứ tư của Nam Phi, kể từ khi chế độ Apartheid chấm dứt, quyền Công tố viên Trưởng Mokotedi Mpshe, trong cuộc trả lời phỏng vấn 1 đài phát thanh ở Nam Phi, đã đảo ngược tuyên bố trước đây của mình, khi khẳng định: Có đủ bằng chứng để khởi tố ông Zuma về tội tham nhũng. (Vậy nhưng, đến nay, phán quyết cuối cùng ra sao thì vẫn chưa thấy được công bố).

Cùng lúc sống với 4 bà vợ Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma hiện có 4 vợ, sau đám cưới mới nhất hồi tháng 4/2012.   Đám cưới của ông Jacob Zuma và bà Bongi Ngema (2 người đang nắm tay nhau). Ảnh: AP Người vợ mới của Tổng thống Nam Phi tên là Bongi Ngema - bạn gái lâu nay của ông Zuma. Đây là lần thứ 6, Tổng thống Jacob Zuma, 70 tuổi, làm đám cưới. Ba bà vợ trước cũng đến dự đám cưới, được tổ chức tại làng Nkandla, tỉnh KwaZulu-Natal, quê nhà của chú rể. (Ông Zuma có 1 người vợ đã qua đời và 1 bà đã ly dị). Sau lễ cưới, ông Zuma, trong trang phục da beo, mang tấm khiên của chiến binh, đã cùng mọi người nhảy múa theo đúng truyền thống bộ lạc Zulu mà ông là thành viên. (Đa thê là hợp pháp ở Nam Phi và là nền tảng văn hóa của bộ lạc Zulu, dù bị các nhà hoạt động cho quyền phụ nữ chỉ trích). Nghe nói, Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma có 21 người con, bao gồm 1 con trai 7 tuổi với người vợ mới cưới Bongi Ngema. Trước đó, hồi tháng 2/2010, trong một thông cáo phát đi, Tổng thống Nam Phi bày tỏ hối tiếc một cách sâu sắc về những đau buồn gây ra do việc ông có con ngoài giá thú (bé gái được sinh vào tháng 10/2009, khoảng 3 tháng trước khi cưới người vợ thứ 3). Nêu rõ vụ việc đã gây “nhiều sức ép” lên gia đình và Đảng ANC, Tổng thống Jacob Zuma nhận trách nhiệm về hành động của mình và nói rằng sẽ đặt nặng tầm quan trọng của gia đình như một định chế; đồng thời gửi lời xin lỗi đến gia đình, Đảng ANC cầm quyền và người dân Nam Phi.

Đôi điều về ông Jacob Zuma Tên đầy đủ là Jacob Gedleyihlekisa Zuma. Sinh ngày 12/4/1942. Mồ côi cha từ khi 3 tuổi. Năm 1959, ông Zuma gia nhập Đảng ANC và tham gia tích cực trong các hoạt động quân sự của tổ chức này. Năm 1963, ông Zuma bị bắt khi đang xây dựng một mạng lưới bí mật, bị kết tội âm mưu lật đổ chính quyền và phải nhận án 10 năm tù. Mãn án tù, ông Zuma tích cực xây dựng cơ sở của Đảng ANC tại tỉnh Nalan và đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ quan trọng trong tổ chức này. Năm 1991, ông Zuma được lãnh tụ Nelson Mandela giới thiệu để bầu làm Phó Tổng Thư ký Đảng ANC. Năm 1994, ông Zuma trở thành nhân vật số 3 của Đảng ANC. Năm 1997, ông Zuma trở thành Phó Chủ tịch Đảng ANC. Năm 1999, ông Zuma được Tổng thống Thabo Mbeki chọn làm Phó Tổng thống và đảm nhiệm chức vụ này cho đến năm 2005, khi bị cách chức. Dưới cái nhìn của nhiều nhà bình luận phương Tây, ông Zuma được coi là một trường hợp tiêu biểu của một nhà lãnh đạo châu Phi - đa thê và tham nhũng. Tuy nhiên, đa số người Nam Phi da đen lại dành cho ông một thiện cảm đặc biệt, trong khi phần lớn người da trắng lại thể hiện sự… kinh tởm ông.

Bích Lan - Huy Hoàng
(Tổng hợp)