(Thanh tra) - Tại Hội thảo quốc tế AOA lần thứ 18 tổ chức ở tỉnh Giang Tô (Trung Quốc), Phó Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương Lê Thị Hương Trà đã gửi tham luận quan trọng với chủ đề “Quy định pháp luật và kết quả đạt được trong công tác tiếp công dân của Việt Nam”.
Bài tham luận phác họa một bức tranh toàn diện về nền tảng pháp lý và kết quả nổi bật trong lĩnh vực tiếp công dân, thể hiện rõ thông điệp: Việt Nam coi việc lắng nghe và giải quyết khiếu nại, tố cáo của Nhân dân là trách nhiệm chính trị và đạo lý của bộ máy Nhà nước.
Trong tham luận, bà Lê Thị Hương Trà khẳng định công tác tiếp công dân ở Việt Nam từ lâu đã được coi là một nhiệm vụ trọng yếu trong hoạt động quản lý nhà nước, trực tiếp gắn liền với quyền lợi chính đáng của Nhân dân. Đảng và Nhà nước luôn quán triệt rằng tiếp công dân không chỉ là thủ tục hành chính, mà là kênh quan trọng để củng cố mối quan hệ mật thiết giữa Nhân dân với Đảng, Nhà nước.
Để thể chế hóa chủ trương đó, nhiều văn bản của Trung ương đã được ban hành. Có thể kể đến Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác tiếp dân; Quy định số 11-QĐ/TW ngày 18/2/2019 về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp và xử lý kiến nghị của dân; Kết luận số 107-KL/TW ngày 24/12/2024 về việc tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác này.
Song song, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật Tiếp công dân có hiệu lực từ ngày 1/7/2014, Chính phủ ban hành Nghị định số 64/2014/NĐ-CP và Thanh tra Chính phủ ban hành Thông tư số 04/2021/TT-TTCP hướng dẫn chi tiết. Các quy định này đã hình thành hành lang pháp lý thống nhất, giúp việc tiếp công dân được thực hiện nghiêm túc ở tất cả các cấp chính quyền.
Đặc biệt, Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định rõ ràng quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, đồng thời yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải quyết và bồi thường khi quyền lợi hợp pháp của công dân bị xâm phạm. Đây là nền tảng hiến định quan trọng để Việt Nam coi công tác tiếp công dân là trách nhiệm xuyên suốt, thể hiện bản chất “Nhà nước của dân, do dân và vì dân”.
Dưới sự chỉ đạo thống nhất của Chính phủ, Thanh tra Chính phủ với vai trò là cơ quan ngang bộ đã tham mưu, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân trên phạm vi cả nước.
Bên cạnh đó, hoạt động tiếp công dân của các bộ, ngành và địa phương cũng được duy trì thường xuyên, với hàng trăm nghìn lượt tiếp và giải quyết đơn thư. Đáng chú ý, tỷ lệ người đứng đầu trực tiếp tiếp công dân ngày càng tăng, chiếm gần 90% tổng số lượt, cho thấy nhận thức và trách nhiệm đã có sự chuyển biến tích cực.
Một điểm sáng được bà Lê Thị Hương Trà nhấn mạnh là cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ. Thanh tra Chính phủ đã triển khai mô hình “Bộ phận Một cửa” tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, xây dựng phần mềm đặt lịch trực tuyến và đặc biệt là phát triển Cơ sở dữ liệu quốc gia về tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Từ năm 2023, hệ thống tiếp công dân trực tuyến được thí điểm và đến nay đã kết nối 34/34 tỉnh, thành phố, giúp người dân trao đổi trực tiếp với cán bộ trung ương ngay tại địa phương, tiết kiệm thời gian và chi phí.
Một trong những sáng kiến được cộng đồng quốc tế đánh giá cao là mô hình phối hợp của Thanh tra Chính phủ với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam và Liên đoàn Luật sư Việt Nam. Chương trình này đã đưa hoạt động tư vấn pháp luật miễn phí đến ngay Trụ sở Tiếp công dân Trung ương.
Từ năm 2014 đến nay, hơn 1.800 luật sư, luật gia đã trực tiếp tư vấn miễn phí cho trên 5.100 lượt công dân, giúp nhiều vụ việc được giải quyết ngay từ cơ sở, hạn chế tình trạng khiếu kiện vượt cấp. Bà Lê Thị Hương Trà cho biết: “Chúng tôi coi đây là sáng kiến nhân văn, gắn việc tiếp công dân với hỗ trợ pháp lý, để người dân không đơn độc khi thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo”.
Nhờ những đổi mới này, nhiều vụ việc khiếu nại phức tạp đã được tháo gỡ, an ninh trật tự được bảo đảm, phục vụ an toàn cho các kỳ họp Trung ương, Quốc hội, bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp, cũng như nhiều sự kiện chính trị – ngoại giao quan trọng của đất nước.
Trong tham luận, Phó Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương cũng nêu rõ, để nâng cao hơn nữa hiệu quả, Việt Nam sẽ tập trung vào một số nhóm giải pháp:
Tiếp tục thực hiện nghiêm các quy định pháp luật, đặc biệt coi trọng trách nhiệm người đứng đầu trong tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Đẩy mạnh đối thoại và hòa giải tại cơ sở, gắn với công tác dân vận, giúp người dân hiểu và chấp hành pháp luật, giảm tình trạng khiếu kiện sai hoặc vượt cấp.
Tuyên truyền, phổ biến pháp luật sâu rộng bằng nhiều hình thức, trong đó có lồng ghép vào các buổi tiếp công dân, kết hợp với tư vấn miễn phí để người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ.
Nghiên cứu bổ sung chế tài xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; công khai, minh bạch trách nhiệm của tập thể và cá nhân để tăng tính răn đe.
Kết thúc tham luận, bà Lê Thị Hương Trà khẳng định: “Thành công của Việt Nam trong công tác tiếp công dân xuất phát từ sự kiên định trong quan điểm: Dân là gốc. Lắng nghe và giải quyết nguyện vọng của người dân vừa là trách nhiệm pháp lý, vừa là trách nhiệm chính trị và đạo lý”.
Bằng việc chia sẻ kinh nghiệm tại diễn đàn quốc tế, Việt Nam cho thấy sự chủ động trong cải cách, sẵn sàng học hỏi và hợp tác với các quốc gia thành viên AOA để cùng nhau nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
