(Thanh tra) - Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Ban Tiếp công dân Trung ương đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ. Mục tiêu xuyên suốt là hiện đại hóa công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ Nhân dân tốt hơn.
Tiếp công dân, xử lý đơn thư vốn là lĩnh vực đặc thù, phức tạp, gắn trực tiếp với quyền, lợi ích hợp pháp của người dân và uy tín của Đảng, Nhà nước. Do đó, ứng dụng công nghệ số không chỉ là yêu cầu khách quan, mà còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng, tạo nền tảng cho việc thực hiện chính quyền 2 cấp một cách hiệu quả.
Thời gian qua, Ban Tiếp công dân Trung ương đã chỉ đạo các phòng nghiệp vụ tập trung vào những nhiệm vụ then chốt.
Trong đó, các Phòng 1, 2, 3, 4 tăng cường nắm tình hình khiếu nại, tố cáo trên phạm vi toàn quốc, đặc biệt ở những địa phương có nguy cơ phát sinh vụ việc đông người, phức tạp; kịp thời tham mưu, kiến nghị giải pháp.
Riêng Phòng 5 đẩy mạnh nghiên cứu, phối hợp với Văn phòng Thanh tra Chính phủ và các đơn vị liên quan xây dựng phần mềm quản lý tiếp công dân, xử lý đơn mới, bảo đảm ổn định, thông suốt, phục vụ hiệu quả cho công tác tiếp dân trực tuyến.
Một điểm nhấn là chuẩn hóa công tác báo cáo. Thay vì lệ thuộc hồ sơ giấy, Ban đã triển khai hệ thống báo cáo định kỳ và đột xuất trên nền tảng số, bảo đảm số liệu cập nhật, minh bạch và kịp thời gửi đến Lãnh đạo Thanh tra Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội. Việc giảm tải thủ tục hành chính đi đôi với nâng cao chất lượng quản trị dữ liệu, đúng tinh thần Nghị quyết 57 về chuyển đổi số quốc gia.
Thực tiễn những năm gần đây cho thấy, khối lượng đơn thư và lượt công dân đến trụ sở tiếp công dân rất lớn, áp lực khổng lồ đối với hệ thống, đòi hỏi những công cụ quản lý hiện đại và liên thông. Trong bối cảnh đó, Ban Tiếp công dân Trung ương đặt mục tiêu xây dựng hệ thống dữ liệu số hóa thống nhất, kết nối từ Trung ương đến địa phương. Đây sẽ là công cụ quan trọng để dự báo, cảnh báo sớm nguy cơ phát sinh điểm nóng khiếu kiện; đồng thời giúp công dân tiếp cận thông tin minh bạch, theo dõi được tình trạng vụ việc của mình mà không phải đi lại nhiều lần.
Việc triển khai Quyết định số 748/QĐ-TTCP ngày 28/12/2023 của Thanh tra Chính phủ về mô hình thí điểm tiếp công dân trực tuyến đã tạo bước đột phá. Đến nay, 34/34 tỉnh, thành phố đã kết nối với Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, giúp nhiều vụ việc được xử lý nhanh gọn, giảm áp lực di chuyển cho công dân, nhất là trong các vụ việc đông người, phức tạp.
Sự kết hợp giữa nền tảng pháp lý và ứng dụng công nghệ cho thấy Ban Tiếp công dân Trung ương đang đi đúng hướng: Chuyển đổi số phải gắn liền với quy trình, thủ tục, kỷ luật hành chính, tránh tình trạng hình thức, cục bộ.
Ông Vũ Thế Anh, Trưởng phòng 5, Ban Tiếp công dân Trung ương, chia sẻ: “Thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, chúng tôi coi chuyển đổi số không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà là một cách tiếp cận mới trong quản lý công tác tiếp công dân. Nếu trước đây nhiều khâu còn nặng về thủ công, phân tán, phụ thuộc vào hồ sơ giấy thì nay, yêu cầu đặt ra là phải số hóa toàn bộ quá trình từ tiếp nhận, xử lý đến phản hồi. Khi dữ liệu được chuẩn hóa và liên thông, người dân ở bất kỳ địa phương nào cũng có thể theo dõi tình trạng giải quyết của mình trên nền tảng chung, không phải đi lại nhiều lần.
Phòng 5 với vai trò trực tiếp triển khai nhiệm vụ này đã phối hợp với các đơn vị kỹ thuật xây dựng phần mềm quản lý mới, hướng tới kết nối chặt chẽ với cơ sở dữ liệu quốc gia về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Hệ thống này không chỉ phục vụ công tác tra cứu, mà còn có chức năng cảnh báo sớm. Ví dụ, khi một vụ việc phát sinh nhiều đơn thư liên quan ở nhiều địa phương, hệ thống sẽ ghi nhận, tổng hợp và phát tín hiệu để lãnh đạo kịp thời chỉ đạo xử lý, tránh nguy cơ bùng phát thành điểm nóng.
Chúng tôi cũng đặt mục tiêu phát triển các công cụ phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo để nhận diện xu hướng khiếu kiện, từ đó hỗ trợ dự báo. Đây là bước đi quan trọng để chuyển từ cách làm thụ động, chỉ xử lý khi có đơn, sang chủ động phòng ngừa, giảm tải áp lực cho cả người dân lẫn cơ quan Nhà nước.
Bên cạnh công nghệ, điều chúng tôi đặc biệt quan tâm là thay đổi tư duy vận hành. Chuyển đổi số không thể thành công nếu cán bộ tiếp công dân không quen với việc thao tác trên hệ thống, không coi dữ liệu là trung tâm. Do đó, công tác tập huấn, đào tạo để cán bộ các cấp, nhất là cấp xã, phường, nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân, thành thạo phần mềm, hiểu ý nghĩa của việc nhập liệu chính xác, được chúng tôi coi là khâu quyết định.
Có thể nói, thành tích của địa phương trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng là thành tích chung của Thanh tra Chính phủ. Cấp xã, phường làm tốt thì cấp tỉnh làm tốt, và khi cấp tỉnh làm tốt thì Trung ương mới nắm chắc tình hình, tham mưu đúng, trúng cho Chính phủ. Chính vì vậy, chuyển đổi số phải được thực hiện đồng bộ từ cơ sở đến Trung ương. Đó không chỉ là công việc riêng của Ban Tiếp công dân Trung ương mà còn là trách nhiệm chung của toàn ngành Thanh tra trong giai đoạn mới.
Một trong những hướng đi chiến lược là hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn trong nước như VNPT. Các giải pháp được đưa ra bao gồm: Tích hợp dữ liệu dùng chung với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, thủ tục hành chính; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để dự báo xu hướng khiếu nại, tố cáo; phát triển cổng dịch vụ công để công dân tra cứu, theo dõi trực tuyến quá trình xử lý đơn.
Nếu những giải pháp này được vận hành trơn tru, một “Trụ sở tiếp công dân số” hoàn chỉnh có thể hình thành trong tương lai gần, nơi mọi công dân đều có thể đăng ký, theo dõi và giám sát vụ việc của mình ngay trên nền tảng trực tuyến. Đây là minh chứng cho tinh thần Chính phủ kiến tạo, lấy người dân làm trung tâm, đồng thời cũng là động lực để ngành Thanh tra hoàn thành sứ mệnh chính trị được giao.
Ban Tiếp công dân Trung ương triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW đang mở ra hướng đi mới: Từ quản trị thủ công sang quản trị dữ liệu; từ xử lý bị động sang phòng ngừa chủ động; từ phân tán sang liên thông toàn diện. Khi hệ thống tiếp công dân được số hóa, minh bạch và thông minh hơn, niềm tin của người dân đối với cơ quan công quyền sẽ được củng cố, đồng thời tạo nền tảng để hạn chế khiếu kiện vượt cấp, kéo dài.
Có thể thấy, việc Ban Tiếp công dân Trung ương triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW đang mở ra hướng đi mới: Từ quản trị thủ công sang quản trị dữ liệu; từ xử lý bị động sang phòng ngừa chủ động; từ phân tán sang liên thông toàn diện. Khi hệ thống tiếp công dân được số hóa, minh bạch và thông minh hơn, niềm tin của người dân đối với cơ quan công quyền sẽ được củng cố, đồng thời tạo nền tảng để hạn chế khiếu kiện vượt cấp, kéo dài.
Chuyển đổi số trong công tác tiếp công dân không chỉ giúp tiết kiệm nguồn lực, mà quan trọng hơn là tạo dựng cơ chế quản lý hiện đại, dân chủ và gần dân hơn. Đó chính là bước cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, góp phần xây dựng nền hành chính phục vụ, đồng hành cùng Nhân dân trong mọi tình huống.
