Liên quan đến công tác tổ chức, lực lượng làm công tác dân số và thanh tra, kiểm tra về DS-KHHGĐ, Đoàn thanh tra chỉ rõ, do bộ phận được giao nhiệm vụ làm thanh tra chuyên ngành còn mới, việc tổ chức thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế, hiệu quả chưa cao... Bên cạnh đó, năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác dân số tại tuyến cơ sở, đặc biệt là tuyến xã còn hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng công tác DS-KHHGĐ tại địa phương.

Đối với việc thực hiện công tác DS-KHHGĐ, kết luận thanh tra khẳng định, kết quả giảm sinh tại địa phương này chưa thực sự vững chắc, con số trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ còn cao, chưa đạt mức sinh thay thế; tỷ số giới tính khi sinh vẫn ở mức cao; tỷ lệ sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh còn thấp; tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại vẫn ở mức thấp; chất lượng dân số còn hạn chế. Năm 2015 và 2016, mặc dù tỷ số giới tính khi sinh tại tỉnh có xu hướng giảm nhưng chưa bền vững và chưa đạt tỷ lệ giới tính khi sinh tự nhiên.

Ngoài ra, công tác truyền thông chuyển đổi hành vi về DS-KHHGĐ trong các tầng lớp nhân dân ở một số nơi chưa thường xuyên, liên tục. Việc lồng ghép nguồn lực, nội dung công tác DS-KHHGĐ vào các chương trình phát triển kinh tế-xã hội, vào hoạt động của các ngành, đoàn thể hiệu quả chưa cao. Đặc biệt là tình trạng cán bộ, đảng viên vi phạm chính sách dân số sinh con thứ 3 trở lên có xu hướng tăng. Một số địa phương, đơn vị chưa xử lý kịp thời đảng viên vi phạm chính sách DS-KHHGĐ.

Đánh giá nguyên nhân của những tồn tại trên, theo Thanh tra Bộ Y tế, Phú Thọ là tỉnh miền núi, địa bàn rộng, 10/13 huyện và 218 xã miền núi có những địa bàn khó tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản và các dịch vụ xã hội khác. Quan niệm của một bộ phận dân cư vẫn còn trọng nam, muốn có con trai để nối dõi và thờ cúng tổ tiên. Tình trạng bất bình đẳng giới, quan niệm “nhiều con hơn nhiều tiền của” còn tồn tại dẫn đến việc tăng tỷ lệ sinh, tăng tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh.

Đặc biệt, trong những năm gần đây có xu hướng ở những gia đình điều kiện kinh tế khá xuất hiện tâm lý muốn có thêm con. Quy định về xử lý các trường hợp vi phạm chính sách DS-KHHGĐ sinh con thứ 3 chưa đủ mạnh để răn đe.

Nguồn lực đầu tư cho công tác DS-KHHGĐ chưa đáp ứng nhu cầu, không những thế việc giao chỉ tiêu kế hoạch, dự toán ngân sách quá chậm nên địa phương bị động vào việc giao chỉ tiêu và dự toán ngân sách từ Trung ương.

Bên cạnh đó, một số cơ quan đơn vị chưa được quan tâm đúng mức đến công tác truyền thông, vận động, giáo dục thay đổi hành vi về DS-KHHGĐ đối với cán bộ, hội viên, đoàn viên, chưa đưa nội dung cam kết thực hiện chính sách DS-KHHGĐ vào xếp loại thi đua tập thể, cá nhân hằng năm.

Một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thiếu gương mẫu vi phạm chính sách DS-KHHGĐ ảnh hưởng đến việc tuyên truyền vận động thực hiện chính sách DS-KHHGĐ trong quần chúng nhân dân.

Thanh tra Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế tỉnh Phú Thọ tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về DS-KHHGĐ, các kiến thức, kỹ năng về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, sức khỏe sinh sản nhằm nâng cao nhận thức và chuyển đổi hành vi bền vững trong nhân dân. Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức.

Sở Y tế tỉnh Phú Thọ chỉ đạo các đơn vị, địa phương duy trì thường xuyên loại hình dịch vụ để cung cấp thông tin, kiến thức, kỹ năng phòng tránh thai ngoài ý muốn, phá thai an toàn, phòng, chống bệnh lây truyền qua đường tình dục cho người từ 15 - 24 tuổi chưa kết hôn, không đi học, chưa có việc làm hoặc có việc làm không ổn định. Đồng thời phối hợp với các sở, ngành có liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về DS-KHHGĐ, đặc biệt là kiểm tra việc thực hiện các quy định về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm, công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng theo quy định.

Đối với Tổng cục DS-KHHGĐ, Thanh tra Bộ Y tế kiến nghị tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra về thực hiện công tác DS-KHHGĐ và chỉ đạo các địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra về DS-KHHGĐ nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước về DS-KHHGĐ.

Phương Anh