(Thanh tra) - Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), việc thúc đẩy dòng vốn xanh vào khu vực kinh tế tư nhân không chỉ là một trong các nội dung trọng tâm của Nghị quyết 68-NQ/TW mà còn là yêu cầu sống còn để Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu, hướng tới phát triển bền vững, chuyển đổi mô hình tăng trưởng.
Để đạt mục tiêu Net zero vào năm 2050, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, trong đó tập trung vào 3 nhiệm vụ chiến lược gồm: giảm cường độ phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; xanh hóa sản xuất; xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững.
Theo đó, Chính phủ, các bộ ngành trong đó có NHNN đã ban hành nhiều cơ chế chính sách vừa tạo hành lang pháp lý vừa khuyến khích để đạt được mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Mới đây, ngày 4/7/2025, Thủ Tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg quy định tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh.
Tuy nhiên, theo TS Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, đối với thị trường tín dụng xanh, đến 30/6/2025 đã có 63 tổ chức tín dụng (TCTD) phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 736 nghìn tỷ đồng, tăng 8,35% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 39%) và nông nghiệp xanh (trên 26%).
Về đánh giá rủi ro môi trường xã hội trong hoạt động cấp tín dụng của các TCTD: Dư nợ tín dụng đã được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt 4,72 triệu tỷ đồng, tăng 31% so với cuối năm 2024. Trong đó, dư nợ tín dụng được quản lý rủi ro về môi trường theo Thông tư 17 đạt trên 1,2 triệu tỷ đồng.
Để dòng vốn xanh vào khu vực kinh tế tư nhân thực sự phát huy tác dụng và đạt được mục tiêu mà Nghị quyết 68-NQ/TW đề ra, NHNN với vai trò là “bộ phận trung tâm” trong hệ thống tín dụng đã và đang triển khai nhiều biện pháp chính sách, hỗ trợ lãi suất, tín dụng xanh, hoàn thiện khung pháp lý giảm từ 1-2% lãi suất/năm cho các dự án đầu tư, xây dựng các lĩnh vực được ưu tiên là năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và nông nghiệp xanh, bằng nguồn ngân sách Nhà nước.
Theo NHNN, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW - một trong “bộ tứ trụ cột” về thể chế, nền tảng, tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên phát triển mới. Nghị quyết này đề ra 8 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm hỗ trợ, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân, trong đó có cơ chế ưu đãi về tín dụng. Theo đó, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Chính phủ tiếp tục cụ thể hóa bằng Nghị quyết số 139/NQ-CP ngày 17/5/2025, giao NHNN xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định hỗ trợ lãi suất từ ngân sách cho các doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vay vốn tại các ngân hàng thương mại để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn, áp dụng khung tiêu chuẩn ESG — phải hoàn thành trong năm 2025.
Hiện nay, Các ngân hàng thương mại và TCTD đang triển khai với tỷ trọng tín dụng xanh trong tổng dư nợ vẫn còn khiêm tốn (khoảng hơn 4-4,5%), nhằm hiện thực hóa các chỉ đạo trên, NHNN đã và đang triển khai một số nhóm giải pháp quan trọng như: Xây dựng khung pháp lý về tín dụng xanh, quản lý rủi ro môi trường trong cấp tín dụng cho các dự án xanh, đồng thời triển khai các nội dung liên quan đến tăng trưởng xanh theo Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; các lĩnh vực được ưu tiên là năng lượng tái tạo, năng lượng sạch chiếm tỷ trọng lớn trong tín dụng xanh; nông nghiệp xanh đang có dấu hiệu tăng nhanh.
Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cho biết, cấp tín dụng cho các dự án xanh là yêu cầu sống còn để Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu, hướng tới phát triển bền vững, chuyển đổi mô hình tăng trưởng đang được các Ngân hàng thương mại và các TCTD triển khai rất tốt. Tính đến cuối năm 2022, dư nợ cấp tín dụng cho các dự án xanh do các Ngân hàng thương mại và TCTD triển khai đạt gần 500.000 tỉ đồng, chiếm khoảng 4,2% tổng dư nợ nền kinh tế. Trong các dự án xanh đó, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch chiếm tỉ trọng cao nhất (~ 47%), tiếp theo là nông nghiệp xanh với khoảng trên 30%.
Một số ngân hàng, như: Vietcombank: Tính tới ngày 31/12/2023, dư nợ tín dụng xanh đạt 46.100 tỉ đồng, trong đó 84% cấp cho các dự án năng lượng tái tạo, năng lượng sạch. BIDV đã cho vay 9 dự án điện gió, điện mặt trời. Và một số địa phương triển khai như tại thành phố Đà Nẵng, có mô hình nông nghiệp sạch được Ngân hàng Chính sách xã hội thành phố để mở rộng mô hình sản xuất sạch.
Năm 2024, Ngân hàng thương mại và các TCTD dư nợ tín dụng xanh đạt xấp xỉ 680.000‒700.000 tỉ đồng. Tính tới 31/3/2025, dư nợ tín dụng xanh tăng lên hơn 704.244 tỉ đồng, tăng khoảng 3,57% so với cuối năm 2024.
Theo Chủ tịch HĐQT Khu Công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền Phạm Hồng Điệp, chia sẻ Khu Công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền phát triển áp dụng tiêu chuẩn ESG theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Với quy trình khép kín và sản xuất tuần hoàn, tất cả những thứ bỏ đi trước đây giờ đều có giá trị, đều là nguyên liệu quan trọng đầu vào, tăng thêm doanh thu cho doanh nghiệp là môi trường lý tưởng để đầu tư, sản xuất, kinh doanh.
Để làm các dự án xanh, tuần hoàn, áp dụng khung tiêu chuẩn ESG chi phí vốn, lãi suất và thời gian hoàn vốn của dự án xanh thường cao hơn, rủi ro thị trường lớn hơn, khiến các TCTD e ngại khi giải ngân vì chưa có khung pháp lý cụ thể. Để Nghị quyết 68-NQ/TW đi vào cuộc sống phát huy hiệu quả, về phía doanh nghiệp kiến nghị các cơ quan Nhà nước sớm hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ, phát triển nguồn vốn tín dụng xanh.
Theo Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng, để dòng vốn xanh vào khu vực kinh tế tư nhân thực sự phát huy tác dụng và đạt được mục tiêu mà Nghị quyết 68-NQ/TW đề ra, cần có sự phối hợp, hoàn thiện chính sách và đổi mới trong tổ chức thực hiện. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ; phát triển nguồn vốn, huy động cả trong và ngoài nước; nâng cao năng lực nội bộ và hệ thống thông tin và hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân.
Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả lớn hơn, cần có sự vào cuộc đồng bộ giữa Nhà nước, các bộ ngành, hệ thống ngân hàng, cộng đồng doanh nghiệp tư nhân và các tổ chức tài chính quốc tế. Chỉ khi các điều kiện về pháp lý, tài chính, thông tin, quản trị rủi ro được cải thiện, khi chi phí tham gia, rủi ro được giảm thiểu, thì mới có thể mở rộng mạnh mẽ dòng vốn xanh — để không chỉ phục vụ tăng trưởng kinh tế mà còn giữ gìn môi trường, bảo vệ lợi ích lâu dài cho xã hội và cộng đồng.
