Kéo dài thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết ngày 31/12/2030. Ảnh: C.V

Tuy nhiên, bài toán đặt ra là làm sao đảm bảo chính sách đi đúng đối tượng, tránh tình trạng giữ đất không sản xuất hoặc sử dụng sai mục đích.

Bảo đảm an ninh lương thực, giữ vững ổn định kinh tế

Theo Nghị quyết 216/2025/QH15 vừa được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ký ban hành, thời hạn miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp sẽ được kéo dài thêm 5 năm, áp dụng từ ngày 1/1/2026 đến hết ngày 31/12/2030. Nghị quyết yêu cầu Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành nhằm bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước trong thực thi chính sách.

Chính sách miễn thuế đất nông nghiệp đã được áp dụng liên tục từ năm 2001, thông qua nhiều lần gia hạn. Theo đánh giá của Chính phủ, việc tiếp tục kéo dài miễn thuế không làm giảm nguồn thu ngân sách do đây là chính sách hiện hành. Quan trọng hơn, việc miễn thuế giúp giảm gánh nặng chi phí, khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào nông nghiệp, tạo động lực tái cơ cấu ngành, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Nghị quyết kéo dài miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết năm 2030 nhận được sự đồng thuận cao từ các đại biểu. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, chính sách này tiếp tục tạo động lực thúc đẩy sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, chuyển dịch cơ cấu ngành theo hướng hiện đại hóa, đồng thời tạo thêm việc làm cho khu vực nông thôn, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Theo Bộ trưởng, việc kéo dài miễn thuế đất nông nghiệp thêm 5 năm là cần thiết để bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và giữ ổn định kinh tế, xã hội. Thống kê cho thấy, giai đoạn 2001 - 2010, số tiền thuế đất nông nghiệp được miễn giảm trung bình khoảng 3.268 tỷ đồng/năm, con số này đã tăng lên khoảng 7.500 tỷ đồng mỗi năm trong 3 năm gần đây. Nếu tiếp tục miễn thuế đến hết năm 2030, quy mô hỗ trợ ước tính duy trì ở mức 7.500 tỷ đồng/năm.

Đại biểu Thạch Phước Bình (tỉnh Vĩnh Long mới) cho rằng, nông nghiệp vẫn là ngành sản xuất chủ đạo, bảo đảm sinh kế cho hơn 60% dân số cả nước. Việc duy trì chính sách ưu đãi là hết sức cần thiết để hỗ trợ người dân ổn định sản xuất, cải thiện đời sống. Ông dẫn chứng, đến năm 2023, cả nước có hơn 10 triệu hộ dân được hưởng lợi từ chính sách miễn thuế, với tổng diện tích trên 10 triệu ha, ngân sách nhà nước giảm thu khoảng 7.000 - 8.000 tỷ đồng mỗi năm. Những năm qua, chính sách này đã góp phần ổn định an ninh lương thực, nâng cao giá trị sản lượng nông nghiệp và hỗ trợ xây dựng nông thôn mới.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Nghị quyết 216 tiếp tục khẳng định nhất quán chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 5 năm và quy hoạch tổng thể ngành nông nghiệp. Đây cũng là bước đi nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Vấn đề đặt ra lúc này là triển khai chính sách sao cho đúng mục tiêu, tạo động lực phát triển sản xuất, thay vì trở thành "lá chắn" che chắn cho những diện tích đất không còn phục vụ canh tác nông nghiệp thực sự.

Thúc đẩy sản xuất thật, tránh “ôm đất chờ thời”

Dù nhận được sự đồng thuận cao song các chuyên gia cảnh báo cần siết chặt điều kiện thụ hưởng. Thực tế thời gian qua vẫn còn tồn tại tình trạng đất nông nghiệp bị bỏ hoang, chuyển đổi mục đích sử dụng không hợp pháp nhưng vẫn thuộc diện miễn thuế. Việc ban hành tiêu chí rõ ràng, xác định đúng đối tượng được miễn thuế, là yêu cầu cấp thiết để chính sách phát huy hiệu quả, tránh bị lợi dụng tích tụ đất nông nghiệp quy mô lớn nhưng không sử dụng hiệu quả, dẫn đến đất bị bỏ hoang, lãng phí nguồn lực.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) đề xuất cần sàng lọc đối tượng thụ hưởng, tập trung miễn thuế cho người dân trực tiếp sản xuất, các hợp tác xã, hộ nông dân canh tác bền vững, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch. Với các tổ chức, doanh nghiệp nắm giữ diện tích lớn nhưng không trực tiếp sản xuất hoặc sử dụng đất kém hiệu quả, cần có cơ chế đánh giá chặt chẽ, tránh bị lợi dụng chính sách, gây thất thu ngân sách và bất bình đẳng trong tiếp cận ưu đãi.

Trước đó, trên diễn đàn Quốc hội, một số ý kiến đề nghị Chính phủ triển khai đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện về thực trạng và hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp thời gian qua, hiệu quả của chính sách miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đối với phát triển kinh tế nông nghiệp, đời sống nông dân, để xây dựng các giải pháp chính sách phù hợp.

Trước mắt, đề nghị Chính phủ lưu ý hướng dẫn đầy đủ các quy định của Luật Đất đai và có các giải pháp thiết thực để bảo đảm không xảy ra tình trạng hoang hoá, lãng phí nguồn lực đất đai, phòng tránh và xử lý các trường hợp lợi dụng chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng đất nói chung, đất nông nghiệp nói riêng.