(Thanh tra) - Từ đầu năm 2025 đến nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã thực hiện nhiều đợt giảm lãi suất điều hành, mở đường cho hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) triển khai các gói tín dụng ưu đãi, trực tiếp hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp vượt qua khó khăn, khơi thông sản xuất – kinh doanh.
Theo số liệu từ NHNN, từ đầu năm 2025 đến nay, lãi suất tái cấp vốn đã được điều chỉnh xuống mức 4,5%/năm, lãi suất tái chiết khấu còn 3%/năm – đây là các mức thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại. Việc điều chỉnh này nhằm tạo dư địa để các ngân hàng thương mại giảm mặt bằng lãi suất cho vay, đặc biệt trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm vẫn chưa đạt kỳ vọng.
Theo Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú, chính sách tiền tệ hiện nay không chỉ theo đuổi mục tiêu kiểm soát lạm phát mà còn hỗ trợ tối đa cho phục hồi kinh tế, thông qua việc giảm chi phí vốn và thúc đẩy dòng tín dụng vào các khu vực sản xuất, xuất khẩu và doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Ngay sau các động thái giảm lãi suất điều hành, nhiều ngân hàng lớn đã công bố hàng loạt gói tín dụng với lãi suất thấp hơn 1–3 điểm phần trăm so với trước, đồng thời mở rộng đối tượng vay và nới điều kiện tiếp cận vốn.
VietinBank: Ra mắt gói tín dụng trị giá 300.000 tỷ đồng với lãi suất từ 5%/năm, hướng đến doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, sản xuất, dịch vụ và các nhóm ngành ưu tiên. Ngân hàng này cũng hỗ trợ giảm lãi suất cho dư nợ hiện hữu với mức từ 0,5 – 1,5 điểm %/năm.
Vietcombank: Triển khai chính sách giảm lãi suất đồng loạt cho cả khách hàng cũ và mới. Với doanh nghiệp nhỏ và vừa, lãi suất vay ngắn hạn chỉ từ 5,3%/năm, trung dài hạn từ 6,5%/năm, kèm nhiều gói vay tín chấp linh hoạt.
SHB: Giảm mạnh lãi suất đến 2%/năm cho các khoản vay hiện hữu trong lĩnh vực nông nghiệp, bán lẻ và sản xuất. Bên cạnh đó, SHB còn triển khai các gói vay đặc biệt dành cho doanh nghiệp FDI, xuất khẩu, với lãi suất chỉ từ 4,8%/năm.
MSB: Đẩy mạnh gói “tín dụng xanh” trị giá 3.000 tỷ đồng với lãi suất từ 4,3%/năm cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, sản xuất sạch và công nghệ thân thiện với môi trường.
TPBank, BIDV, Nam A Bank… cũng có nhiều chính sách cạnh tranh: giảm lãi suất vay trung dài hạn xuống mức 6 – 7%/năm, kéo dài thời hạn vay và tăng thời gian ân hạn gốc.
Việc mặt bằng lãi suất cho vay giảm rõ rệt đang được đánh giá là “liều oxy” cần thiết trong thời điểm nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng tiền, sụt giảm đơn hàng và chi phí đầu vào tăng cao.
Tuy nhiên, một thực tế không thể phủ nhận là không phải doanh nghiệp nào cũng dễ dàng tiếp cận được dòng vốn lãi suất thấp. Theo khảo sát từ Hiệp hội Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa Việt Nam (VINASME), khoảng 40% doanh nghiệp được hỏi cho biết gặp khó khăn khi vay vốn, nguyên nhân chính đến từ: Thiếu tài sản đảm bảo.
Hồ sơ tài chính chưa rõ ràng, sổ sách kế toán chưa chuẩn hóa. Lịch sử tín dụng yếu, từng có nợ nhóm 3 trở lên.
Ông Nguyễn Văn Đạt – Giám đốc một doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ tại Hà Nội chia sẻ: “Lãi suất ngân hàng giảm là rất tốt, nhưng chúng tôi vẫn chưa vay được. Ngân hàng yêu cầu phương án kinh doanh chi tiết và báo cáo tài chính kiểm toán, mà doanh nghiệp nhỏ như chúng tôi thì chưa có điều kiện để chuẩn hóa như vậy.”
Theo các chuyên gia kinh tế, để chính sách tiền tệ nới lỏng phát huy tác dụng, cần phải song hành với cải cách về cơ chế tiếp cận vốn.
Giảm lãi suất mới chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ là doanh nghiệp phải ‘đủ chuẩn’ về hồ sơ, minh bạch tài chính và phương án sử dụng vốn. Đồng thời, ngân hàng cũng nên cải tiến quy trình xét duyệt, phân loại rủi ro theo ngành, quy mô để không đánh đồng mọi doanh nghiệp.
Trong khi đó, phía NHNN cũng đang phối hợp với các bộ ngành, đặc biệt là Bộ Kế hoạch & Đầu tư và Bộ Công Thương, triển khai các chương trình:
Gói tín dụng mục tiêu 500.000 tỷ đồng cho các lĩnh vực trọng điểm như: công nghệ cao, nông nghiệp số, hạ tầng logistics.
Mở rộng mạng lưới trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp tại các địa phương. Đẩy mạnh chương trình kết nối ngân hàng – doanh nghiệp theo ngành nghề và khu vực.
Tính đến hết tháng 6/2025, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống mới đạt khoảng 4,9%, thấp hơn nhiều so với kế hoạch năm là 14 – 15%. Vì vậy, đẩy nhanh tiến độ giải ngân, đặc biệt cho các doanh nghiệp có sức bật, được xem là mục tiêu trọng tâm từ nay đến cuối năm.
Chính sách hạ lãi suất từ NHNN đang tạo “sóng” lan tỏa mạnh mẽ trong hệ thống tài chính – ngân hàng. Tuy nhiên, dòng vốn rẻ chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi nó được định hướng đúng đối tượng, đúng thời điểm và đi kèm với sự cải thiện về môi trường pháp lý, minh bạch tài chính và cam kết sử dụng vốn hiệu quả từ phía doanh nghiệp.
Việc NHNN hạ lãi suất điều hành và các NHTM đồng loạt triển khai các gói vay ưu đãi là một tín hiệu tích cực cho nền kinh tế. Song, để dòng vốn giá rẻ thực sự đến được với các doanh nghiệp đang “khát” vốn, rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa ngân hàng, doanh nghiệp và các cơ quan hỗ trợ trung gian. Cơ hội đã mở – vấn đề còn lại là ai đủ năng lực và chuẩn bị để nắm bắt đúng lúc.
